Dubh-Mhac agus Donn-Mhac an Díthreabhaigh

dub-mhac agus donnn mhac a’ dithreabhaigh.
bhí sí inseo fadó i nÉirinn agus bu é an t-
ainm a tugtaí air Rí an dithriúch. Bhí sé pósta agus bhí
neart airgid agus óir aige agus chuile rud dá gcuirfeat
sé spéis ánn. Ach bhí aon rud amháin i n-éasba
uaidh agus bu é sin ná ru mac na iníon aige ná
óigre bith le h-aghaidh an ríocht fhágáil aige nuair a
ghehat (gheobhfadh) sé héin bás. D’imi leis lá agus chua
sé go dtí an seanfhear glic agus d’fhiartha sé dhe a’ ru a
bealach a’ bith aige a bhféatat sé ínnsean ’ó le slí a’
bith go mbeach aon mhac ag a bhean - "mar níl aon óigh-
ré agam," adeir sé, "le mo ríocht fhágáil aige nuair ghe-
has mé héin bás.
"Well," adeir a’ seanfear glic, "imi leat," adeir sé,
teiri ag iasgach ar a leithide seo g’abhainn, agus má eir-
ach
íonn leat," adeir sé, "brudhánn atá san abhainn sin a
mharú tiúrtha tú abhaile é," adeir sé, "agus tiúrtha tú go
do chocaire le bruith é. Agus nuair a bheas sé bruit-
te tiúrtha tú go do bhean le n-ithe é, agus faoi cheánn
trí ráithe béidh cúpla mac aici. Ach ar a bhfaca
tú aríú," adeir sé, "ná blaiseach aon nduine eile gon
bhrudan nú go n-ithe do bhean ar dtús é. Agus abh-
air leis a’ gcócaire," adeir sé, "gan báll dóghadh ná
losga a ligeann ar a’ mbrudán."
Bhí go math agus ní ru go holc. Tháinic a’ rí
abhaile agus rinne sé mar dúirt a’ seanfhear glic
leis. Ar maidin lárnamháireach thug sé leis slat iasg
ach agus chua sé ag an abhainn, agus níl fhios á’m-sa ar
fada geárr a bhí sé insin, ach d’eiri leis gur mhara
sé an brudán. Thug sé abhaile é agus dúirt sé leis
a’ gcochaire é sin a bhruith.
"Agus ar a bhfaca tú aríú," adeir sé, "ná lig báll
Rua ná losga air, agus ná blais héin," adeir sé, "ná dhuinn
bith eile dhe nú go dtuga tú le n-ithe ag mo bhean
é
Dúirt sí sin go ndianfat sí amhla agus chua sí a
bruith a’ bhrudáin. Ach ní mórán achair a bhí an brud
án leacuíth' síos aici nuair a thosa bulógógaí ag
eirí suas air, agus ní dheárna sí ach a h-ourdóig a
brú ar cheánn acab. Agus ar ndú doghú agus bruithin
", agus ní dheárna sí insin ach a h-ourdóig a chun
ina bhéal le cuide gon phian a bhaint di. Agus nuair
a bhí an brudhán bruithte thug sí léithe é agus thug sí
le n-ithe gon bháinthríon é.
D’imi an t-ám thart nú go ru na trí rátha
thuas, agus bhí mac ag a’ mbáinthríon agus bhí mac eile ag
a’ gcócaire. Agus ar ndú nuair a chonnaic a’ rí go
ru mac ag a’ gcócaire níor thaithni sé chor a’ bith leis
Ní dheárna an rí ach dhul ar ais go dtí an
seanfhear glic, agus d’fhiartha sé sin de cén sgéal a bhí
aige. Agus dúirt sé go ru mac ag a bhean héin agus
go ru mac eile ag a’ gcócaire.
"Well is dóchaí," adeir a’ seanfhear gla, "gur bhlais a
cochaire gon bhrudhán cho math le do bhean-sa, agus sin
é an t-udar," adeir sé, "a bhfuil a’ mac aici sin
breisin.
Tháinic a’ rí ar ais agus d’fhiartha sé gon choc-
aire ar bhlais sí gon bhrudan shul ar thug sí gá
bhean héin é, agus dúirt sí leis gur leag sí h-
durdóg air nuair a bhí sé gá dhógha agus nach ndeár-
na sí leis ach a’ méid sin. Agus dúirt sé más
mar sin a bhí go dtócat sé héin an bheirt mhac
i go dtiúrthat sé sgoil agus fóluim dhóib nú go
mbeidís má bhfir óga.
Well d’imi an saol thart agus bhí an bheirt
mhac ag eirí suas, agus cuiriú ar sgoil i n-éineacht
iad. Agus bhíodar an-chosúil le chéile. Agus b’é
an t-ainm a tugú ar a' mac a bhí ag bean a
rí an dounn-mhac, agus tugú an dú'-mhac ar a
mac a bhí ag a’ gcocaire.
Bhíodar ag eirí suas nú go rudar ’n-a
mbuachaillí matha agus bídís i n-éineacht chuile lá a
goil ag a’ sgoil agus i n-éineacht a’ teacht as. Agus
nuair a bhíodar i n-aois a n-ocht mbliana deag
dúirt a’ dounn-mhach go ru sé cho fada air héin
imeacht leis ar fud a’ domhain nús mar bhí chuile
gaisgíoch a dhiana. Agus dúirt an du-mhac nach
mbeat sé héin beó gá bhfanfat sé ’n-a dhia’ -
"nach feárr ’om,"
" adeir sé, "a dhul i n-éineacht leat
"Ní fearr," adeir a’ donnn-mhac, "ach fan thusa
ag baile," adeir sé, "agus ní beag dúinn," adeir sé, "duine a
bheith imíthe agus gan a’ bheirt. Agus fan thusa go
brách," adeir sé, "nú go mbeidh mise, " adeir sé, "marú,
agus insin," adeir sé, "féata tú dhul in mo dhia."
"Agus cén bealach a mbeidh ’fhios á’m-sa."
" adeir
a’ dú-mhac," adeir sé
- a
"go mbeidh tusa marú."
"Well béidh 'fhios," adeir a’ donnn-mhac. "Tá tob
airin," adeir sé, "ina leithide seo g'áit, agus chuile mhaidin
adeir sé, "tiúrtha tusa cuairt air. Agus má bhíonn uacht
ar mheala ar a’ tobar," adeir sé, "agus íochtar fola beidh
mise beó, ach má bhíonn uachtar fola,
" adeir sé, "ad
a’ tobar agus íochtar meala beidh mise marú.
Ar maidin lárnamháireach ghléas an doinn-
mhac é héin amach ’n-a chultha ghaisge, airm agus éada'
agus d’imi sé leis. Bhí sé ag imeacht agus a’ síor-im-
eacht ar feadh tamall mór, agus ní ru teach na
arus gá casachtáil ’ó; nú sa deire go bhfaca sé
cuisleán an-bhreá tamall uaidh agus thriall sé air.
Agus nuair a bhí sé ’tíocht i bhfoisgeacht ceath-
rú míle nú mar sin gon chuisleán chonnaic
sé bótháinín beag i leath-taobh a’ bhoiair, agus dúirt
sé leis héin go ngohat sé isteach ann agus ó
gcuirfeat sé tuairisg cén sórt dream a bhí ’n-a
gcûnaí sa teach mór. Chua sé isteach agus ní ru
roimhe insin ach aon tseanbhean amháir, agus bu
bh’éard a bhí ínnti cailleach a bhíoch a’ tóirt aire
go chearca gon rí. Agus bu bh’é teach a’ rí an
Cúirt a bhí sé ’fheiceál i ngar dhó. D’fhiartha sé
dhi a’ mbeach aon lóisdín aici le tóirt dó, agus
dúirt sí leis nach mórán go theach a bhí aici
ach mar sin héin go bhfácat sí istigh go maidin é.
Chath sé an oíche sin sa mbotháinín, agus ar maidin
lárnamháireach chua sé amach a’ spaisteóireacht, agus
chonnaic sé slua mór daoine a’ cruinniú as
achuile áit tímpull ar a’ gcuisleán mór seo. Agus
nuair a thainic sé abhaile trathnúna d’ínnsi sé
gon tseanbhean é agus d’fhiartha sé dhi cén t-údar
a bhí leis.
"Ó tá," adeir sí, "sin é cúirt a’ rí, agus tá iníon,"
adeir sí, "ag a’ rí sin agus tá sí ar na mrá is breácha sa
domhan, agus tá sé leis an iníon sin a thóirt," adeir s
í, "go
ghaisgíoch a’ bith atá i n-ánn a thíocht agus triúr fathach
atá sa domhan thoir a mharú agus a gcuid cloigeann a
thóirt ag a’ rí, mar tá siad," adeir sé, "a' dhiana misg
ar a’ rí le fada. Agus gaisgíoch a’ bith," adeir sí, "a
bheidheas i n-ánn é sin a dhiana beidh iníon a’ rí
le fáil aige. Agus anois amáireach," adeir sí, "tá gais-
gíoch a’ teacht," adeir sí, "- an gaisgíoch geárr glas - agus tá
sé sin," adeir sí, "le dhul gon domhan soir a’ marú ná
bhfathach, agus ní fiú duit corruí," adeir sí, "go bhfeice
tú ag imeacht ar maidin amáireach é.
Bhí go math agus ní ru go holc. Cath an donnn-
mhac an oíche sin agus n-éineacht leis a’ tseanbhean, agus
ar maidin lárnamháireach chua sé amach moch go
math, agus is geárr go bhfaca sé an gaisgíoch Geárr ghlas
a gul amach as cúirt a’ rí agus é ’mharcuíocht ar a
each agus thug sé an bealach sóir ’ó héin a goil gon
domhan doir. Agus ní dhearna an donnn-mhac ach
dhul a’ marcuíocht ar each é héin agus seo soir ’n-a
dia’ a
Nuair a tháiniceadar cho fada leis a’ domhan thoir
insin siúilleadar leóthab gur casú Cúirt na bhfathach
leóthab, agus ní dheárna an Gaigíoch gheárr ghlas ach a
dhul suas agus bhuail sé an chuaille cûraic. Agus
ar ndú sgread agus bheic a’ chuaille chûraic, agus is
geárr gur chualadar a’ fathach mór thuí istigh a'
fuagairt cé bhí insin ag a’ gcuaille cúraic. Agus
leis a’ nglór a chuir sé as thit an gaisgíoch Gheárr
Ghlas i lagar, tháinic an oiread sin faitís air.
"Ní mórán achair a bhí caithte nuair a chonn-
aiceadar a fathach mór a’ tíocht amach gléasta
suas ina chaltha ghaisge, airm agus éada, agus d’fhiartha
sé cé bhí insin a bhuail a chuaille cúraic. Agus
ní ru an gaisgíoch geárr glas i n-ánn é ’fhreag
airt. D’fhiartha sé an dara h-uair é, agus dúirt
a’ donnn-mhac go ru sé héin. Agus ní dheárna
sé héin agus a’ fathach ach rith ag a chéile agus d’iúnn-
Shuíodar a chéile mar d’iúnnsóch dá tharú cutha’
nú dhá leóman fiadháin, gur cathadar dhiún agus
deiriú a’ lae le chéile. Agus i ndeire na h-aim-
sire sin tháinic a’ spideóigín ar gualaim a’ donnn-
mhac agus dúirt sí leis.
"Cé
orra amach, a mhic rí nÉirinn," adeir sí, "níl
fear do shínte ná do chaoinnte inseo ach mise,
má maruíonn a’ fathach mór thú,"
adeir sí,
"tóca sé
sé lá na seachtaine orm-sa do chorp," adeir sí, "a chlúda
le billeógaí na gcránn.
Agus dar fia, spéidir a’ dounn-mhac, agus ní dheár-
na sé ach a chlaidhmhe tharraint agus a’ cloigeann a
bhaint ón dá ghualainn gon fhathach. Ar a’
bpoínnte ’s a ru sin dianta aige ní dheárna sé
ach eirí go léim agus a dhul a’ marcuíocht ar each.
Agus ní dheárna an gaisgíoch geárr Ghlas ach eirí
fuair sé gad agus chuir sé sa gcloigeann é agus chuil
sé ar a dhruim é
é, agus chua sé héin a’ marcuíocht
ar each agus anoir leis.
Bhí an donnn-mhac bhí sé tímpull's dhá
uair a chloig teacuíthe roimh a’ ng G Ghleán, agus nuair a
tháinic sé isteach go dtí an tseanbhean d’fhiartha sí
dhé a ru aon sgéal nuaí aige nú a’ bhfaca sé an
Ghe.
a’ tíocht fós. Dúirt sé nach bhfaca, ach is
dóchaí gur geárr go mbeat sé teacuíthe anois. Ní
mórán achair a bhí caithte nuair a chonnaiceadar a
Ggh go a’ teacht, agus isteach leis i gcúirt a’ rí agus a
cloigeann aige. Agus ár ndú bhí fáilte mhór ag a’
dub-mhac agus donnn mhac a’ dithreabhaigh.
bhí sí inseo fadó i nÉirinn agus bu é an t-
ainm a tugtaí air Rí an dithriúch. Bhí sé pósta agus bhí
neart airgid agus óir aige agus chuile rud dá gcuirfeat
sé spéis ánn. Ach bhí aon rud amháin i n-éasba
uaidh agus bu é sin ná ru mac na iníon aige ná
óigre bith le h-aghaidh an ríocht fhágáil aige nuair a
ghehat (gheobhfadh) sé héin bás. D’imi leis lá agus chua
sé go dtí an seanfhear glic agus d’fhiartha sé dhe a’ ru a
donnn-mhac ach eirí suas agus dúirt sé go ru sé héin
sásta ar é throid. D’iúnnsuíodar a chéile agus d’fhéata
a rá go ru caruíocht idir iad, ach nuair a bhí
dhiún agus deiriú a’ lae a’ tíocht rinne an donnn-
mhac go díreach mar rinne sé leis a’ bhfáthach
roimhe sin: tharrain sé an claidhmhe agus bhain sé an
cloigeann ón dá ghualainn de. Ní dheárna sé héin,
insin ach dhul go léim a' maruíocht ar 'each agus thú
sé ’aghaidh anoir. Agus ní dheárna an Ghlean Ghleánn uach ach eiri
i gad a chur sa gcloigeann agus anoir leis héin ’n-a
dhia’
Nuair a tháinic sé cho fada leis a’ tseanbhean
D’fhiartha sí dhe a’ bhfaca sé an Ghlean Ghleag a’ teacht. Dúirt
sé nach bhfaca. Agus ní mórán achair a bhíodar
a’ caint nuair a chonnaiceadar a’ GGhága a' teacht
agus sílfeá go gcuirfeath sé an domhan uilig faoi
n-a chosa bhí an oiread sin gaisge aige. Agus
isteach leis i gcúirt a’ rí agus a’ cloigeann aige.
Ar ndú chuir a’ rí fáilte roimhe agus dúirt sé -
"Well tá dhá thrian," adeir sé, "go m’iníon saoth-
ruí' inniú a’d, agus amáireach," adeir sé, "má eiríonn leat
a’ cloigeann eile thóirt ugum beidh sí saothruí uilig
a’d-
Bhí iníon a’ rí i n-aimhreas i gcûnaí nach
é an Ghleanhan Gh a bhí a’ diana an aclíon mar bhí sé,
ach dúirt sí léithe héin nach stopfat sí agus nach
mór-chûnót sí go brách nú go ngohat sí héin gon
domhan soir agus go bhfeiceat sí cén fear a bhí a’
baint na gcloigne anuas. Agus dúirt sí leis
a’ nGGhleánn nach bpósfat sí go brách é mara dtug
at sé leis ar a’ gcapall gon domhan doir am-
áireach í. Gheáll sé dhi go dtiúrthach. Agus ar
maidin lárnamháireach ár ndú bhíodar ’n-a suí
móch go leór, agus nuair a bhí an Ghleanheánn Ghan a’ goil
ag imeacht ní dheárna iníon a’ rí ach a dhul
amach agus chua sí héin ar a chúla agus thugadar a
bealach soir ’óib héin. Agus nuair a chonnaic
a’ donnn-mhac ag imeacht éad ní dheárna sé
héin ach dhul a’ marcuíocht ar each agus soir leis
héin ’n-a ndia'."
Nuair a thainic a’ Ghoho. cho fada le Cúirt
na bhfathach bhuail sé an cé. Sgread agus bheic a’
cé agus d’fhuagair a’ fathach cé bhí insin, a bhuail an
é. Agus leis a’ nglór a chuir sé as thit a’ Ghleanhan Gacha.
agus lagar. Ní mórán achair go dtáinic sé amach insin
agus é gléasta suas ina chultha ghaisge, airm agus éada’
d’fhiartha sé a ru fear a’ bith insin a bhí le n-a
throid. Agus ar nda ní ru an Ghleann Ghleann Ghean i n-ann éir,
’n-a sheasa bhí an oiread sin faitís air. Agus ní
dheárna an donnn-mhac ach seasa suas agus dúirt
sé go dtroidhfeat sé héin é. Sén sgéal é, d’iúnnsa
sé héin agus a’ fathach a chéile agus bhíodar a goil gá
chéile ó mhoch mhaidne go ru diún is deire an lae
a’ teacht, agus ní rabh ’fhios cé acab a mbeach a’ ceánn
is feárr aige. Ach i ndeire na h-aimsire sin
ní dheárna an donnn-mhac ach speidhra agus tharrain
sé an claidhmhe agus bhuail sé an fathach i gcúngar a
gheisll, a mhoidil, agus a mhuiníl, agus chuir sé an cloig
eann a’ feadháil a gul suas agus a' crúnán a gul
anuas - mar shúil is go bhfuíot sé dhul ar a’ gcol-
ainn céanna aríst - "agus dhá bhfách," adeir a’ cloigeann,
"leá' na bhfian is ní bhainreach anuas mé?" Ach
ní dheárna an donnn-mhac ach é bhuala go bhuille
[go bhárr a bhútais agus chuir sé seacht n-iomaire agus
seacht n-acra uaidh é. Ar a’ bpoínnte a ru sé
sin dianta aige ní dheárna sé ach dhul go léim ar a
each, thug sé spoir dhi, agus nuair a bhí sé gul
amach thar iníon a’ rí ní dheárna sí ach a’
slipéir a sgioba gá chois. D’eiri an Ghleann Gu in-
sin agus chua sé héin a’ marcuíocht ar 'each, agus
thug sé leis an cloigeann agus iníon a’ rí ar a
chúl aige agus anoir leis, agus ní dheárna sé siad ná
cûna nú go ndeacha sé isteach i gcúirt a’ rí.
Agus ár ndú nuair a chua d’innis an iníon
nach é a bhain a’ cloigeann anuas chor a’ bith ach
gaisgíoch eile agus ná rabh ’fhios aici cé hé sin
mar gur imi sé uathe
"Ach," adeir sí, "tá an slipéir á’m fós," adeir sí, a
bhain mé dhe, agus fébí áit sa domhan a bhfuil sé,
adeir sí, "ghehé an slipéir amach é."
b’éigean gon ghag insin imeacht leis agus
gan iníon a’ rí aige. Agus chuir a’ rí goirm-
sgoile amach ar fud na tíre agus slipéir ag imeacht
acab go bhfeicidís cén fear a bhfeilfeat sí dhó.
Agus fear a’ bith insin a ngohac an glipéir air
bheach iníon a’ rí le fáil aige. Bhíodar a’ siúl
leóthab chuile lá agus bhí sé ’cinnt orthab aon
nduine fháil a bhfeilfeach a’ slipéir é. Bhí daoine a’
baint píosa go na cosa dhíothab héin ’cheapa go
mbeach a’ feiliúint ’s go mbeach acab, ach ní ru.
Ach nuair a bhí a gcós i ngar a bheith tugthaí suas
acab bhíodar a goil thar dorus chailleach na gcearc
agus d’fhiarthadar dhi a’ ru duine ’bith istigh insin a
d’fhéachfach an slipéir air héin. Agus dúirt sí go
ru aoin fhear amháin a bhí i n-éineacht léithe
tagaí
héin leis an fhad seo g’aimsir, "agus isteach
adeir sí. Tháiniceadar isteach agus ar a’ bpoínnte ’s ar
leagadar a’ slipéir ar an ourlár ní dheárna an
slipóir ach eirí agus chua sí ar chois a’ donn-mhac.
dúradar insin go gcathfat siad é thóirt i láthair a'
rí. D’imeadar leóthab agus thugadar go dtí an rí é
agus ár ndú bhí bród mór ag a’ rí as, agus dúirt an iníon
gur b’éd é an fear céanna a mhara na fatha’
B
Sén sgéal é, cuiriú goirmsgoile amach ar
mhór-uaisle agus ar beag-uaisle na tíre.
chruinneadar i dteánnta ’chéile uilig ag fléidh agus
ag féasta, go ru bainnis acal ar feadh seacht n-
oíche agus seacht lá. Agus i ndeire an ama sin
pósú an dounn-mhac agus iníon a’ rí. Nuair a bhí
an bhainnis thart insin agus chuile shórt chua an donnn-
mhac agus a bhean isteach i seúmra nú go dteigh-
idís a cholla, agus ní ru ánn aríú ach go rudar
sínnte sa leabha nuair a tháinic giorria isteach
thríd a’ bhfuinneóg agus tháinic sé as a gcíonn sa
leaba agus chraith sé é héin, agus is beag nár phlúch
sé le dríob agus le puiteach iad. Ní dheárna
an dounn-mhac ach eirí suas agus breith ar a chlaid-
me. Chua sé ’mharcuíocht ar a each agus thug sé leis a
chú agus a sheabhac. D’imi leis i ndia’ an ghiorria,
nuair a b’íseal dó-san b’árd don ghiorria, agus
nuair a b’árd dó-san b’íseal gon ghiorria. Ach bhí
sé coinneál afairc air go bhfaca sé sa deire
thiar tháll é a gul isteach agus sean-chuisleán. Agus
isteach leis ’n-a dhia. Nuair a tháinic sé isteach
ní ru blas a’ bith le feiceál aige ach balla
é agus
fuara agus tine faduíthe síos i gcouirnéal d'
cráin mhór muice sínte i gcoirnéal eile. Agus
nuair a chonnaic sé an méid sin dúirt sé leo
héin nach mbeat sé sásta nú go mbeach feóil
aige, agus d’imi leis agus mhara sé an chráir chath sé
ceathrú dhi síos, agus ní ru ánn ach go ru sí leath-
bhruithte nuair a d’airi sé an dorus gá bhuala.
D’fhiartha sé cé bhí insin, agus chuala sé glór mrá tuí
amuich -
"A’ liceá sean-bheainín bhocht isteach ó dhrucht
na h-oíche
d’osgail sé an dorus agus dúirt sé léithe dhul is
teach. Agus nuair a chuir sí a chloigeann isteach
chonnaic sí na bheithí a bhí istigh aige dúirt sí leis
nach ngohat sí isteach nú go gceangluíot sé ná
beithí sin.
"Níl aon deis cheangail á’m," adeir sé.
"Well," adeir sí, "mara bhfuil, ní bheidh aon leith-
sgéal a’d," - ní dheárna sí ach trí ruibhe tharraint
as a chuid gruaige - "ceangló sé sin ’uit iad," adeir sí.
Chua sé isteach agus leag sé ruile ar mhuineál
an each agus ceann eile ar mhuineál a’ chú agus ceánn ar
mhuineál a seabhaic. Tháinic sí isteach insin agus shuí sí
síos i n-aice na tine
"Bia, bia, nú cúirtaic, a mhic rí nÉirinn!" i
sí.
Ní dheárna sé ach dhreith ar cheathrú
é catha chaici. Tharrain sí thrí na fiachta agus thrí n-a
bruasa é agus ár ndú bhí sé thiar faoi cheánn chúig
an dara
rúiméad. Chath sé ceathrú síos aríst agus ní ru
sa sin héin leath-bhruithte nuair a d’fhuagair sí
"Bia, bia nú cûraic, a mhic rí nÉirinn! Chath sé
an cheathrú sin aici agus le iúmpú do bhoise bhí sé
sligthí aici. Bhí an tríú ceathrú thíos aici agus
d’fhuagair sí aríst, "bia, bia nú cûraic, a mhic
rí nÉirinn!" Chath sé an tríú ceathrú aici agus níor
" -
mhair sí sin chuig roimead dí go ru sí sluigte
aici. Ní ru aige insin ach aon cheathrú amháin agus
d’fhuagair sí aríst, "bia, by nú cûraic, a mhic
rí nÉirinn!"
"Well níl agam anois," adeir sé, "ach aon cheathrú
dimhin agus tá sé sin sách gánn á’m péin agus ag mo
chuid beithí, agus ní bhfuíghe tú aon bhlas de sin, ach
tiúrtha mé cûraic duit."
Sén sgéal é d’eiri sé suas agus chua sé héin
agus an tsean-chaillichín i mbun a chéile, agus bhí siad a'
corrú a chéile, agus ní ru aon iarra gá ru sí tóirt
dó le ingní nimhe bhí urthe rá ru sí 'baint
stiall gon chraiceann agus gon fheóil amach ón gcrámh
dhe. Ach bhí sí gá cráis sa deire agus d’fhuagair sé
"cúna, cûna, 'eac!"
fáisg fáisg a ruibhe!" adeir a’ chailleach.
Níor fhéad a' t-éach corruí.
"Cúna, cúna, "Sheabhair!" adeir sé.
fáisg fáisg a ruibhe
"adeir a’ chailleach.
Ní ru an seabhac i n-ánn corruí.
"Cúna chúna, chú!" adeir sé.
fáisg, fáisg, a ruibhe?" adeir a’ chailleach
Ní ru an cú i n-ánn corruí ach eiread.
Ach leis a’ sgeal a ghiorrú bhí an chaillichín a
gul ’ó nú gur chuir sí ar lár é, agus ní dheárna sí
ach slat druíocht a tharraint amach insin agus rinne sí
cloch ghlas de.
Bhí an saol a gul thart. Agus bhíoch an dú'
mhac i gcûnaí chuile mhaidin a goil go dtí an tobar,
ach a’ mhaidin seo chua sé go dtí é agus fuair sé nachtar
fola air. Agus bhí ’fhios aige insin go ru an donn-
mhac marú, agus dúirt sé nach gcûnót sé agus nach siad
fat sé go brách go bhfuíot sé amach cén áit ar
maruíú é nú céard d’eiri dó.
Ar maidin lárnamhárach ghléas sé suas ina
cultha gaisge, airm agus éada', thug sé leis a lach, a'
cú agus a seabhac, agus d’imi sé leis ar a thóruíocht. Agus
bealach a’ bith aige a bhféatat sé ínnsean ’ó le slí a’
bith go mbeach aon mhac ag a bhean - "mar níl aon óigh-
ré agam," adeir sé, "le mo ríocht fhágáil aige nuair ghe-
has mé héin bás.
"Well," adeir a’ seanfear glic, "imi leat," adeir sé,
teiri ag iasgach ar a leithide seo g’abhainn, agus má eir-
ach
íonn leat," adeir sé, "brudhánn atá san abhainn sin a
mharú tiúrtha tú abhaile é," adeir sé, "agus tiúrtha tú go
do chocaire le bruith é. Agus nuair a bheas sé bruit-
te tiúrtha tú go do bhean le n-ithe é, agus faoi cheánn
trí ráithe béidh cúpla mac aici. Ach ar a bhfaca
tú aríú," adeir sé, "ná blaiseach aon nduine eile gon
bhrudan nú go n-ithe do bhean ar dtús é. Agus abh-
air leis a’ gcócaire," adeir sé, "gan báll dóghadh ná
losga a ligeann ar a’ mbrudán."
Bhí go math agus ní ru go holc. Tháinic a’ rí
abhaile agus rinne sé mar dúirt a’ seanfhear glic
leis. Ar maidin lárnamháireach thug sé leis slat iasg
ach agus chua sé ag an abhainn, agus níl fhios á’m-sa ar
fada geárr a bhí sé insin, ach d’eiri leis gur mhara
sé an brudán. Thug sé abhaile é agus dúirt sé leis
a’ gcochaire é sin a bhruith.
lá sin thart agus bhíodar a’ catha an lae nú go ru sé i
n-ám a dhul a cholla. Agus nuair a bhí chuadar is
teach sa seúmra, agus ní ru an dú' mach a ligeann air
héin i gcûnaí nach é an dounn-mhac a bhí ánn,"
é ag iarra chuile seanchus a phioca uaithe i
dtaobh a dhreitheárra. Ach nuair a chuadar isteach sa
leaba ní dheárna an dú' mac ach a chlaidhmhe tharraint
idir é héin agus iníon a’ rí. Agus ní ru ánn ach go
ru sé sin dianta aige nuair a tháinic an giorria is
teach agus chrath sé é héin as a gcíonn agus is beag nár
phlúch sé le puiteach agus le dríob iad. Ní dheárna an
Dú-mhac ach eirí go léim agus breith ar a chlaidhmhe, agus
nuair a chonnaic iníon a’ rí ag imeacht é dhúirt sí
leis -
"Tá sé cho math dhuit fanacht anocht," adeir sí, d’imi
tú aréir," adeir sí, "ar a’ mbealach céanna, agus ní beag
dhuit sin," adeir sí, "agus gan imeacht anocht."
Bhí ’fhios aige insin go math gur b’in é a
d’eiri gon donan-mhac agus ní dheárna sé ach dhul go
léim ar 'each, agus thug sé leis a chú agus a sheabhac
d’imi leis. Bhí sé ’coinneál afaire ar a’
ngiorria nú go bhfaca sé a gul isteach sa sean-chuisleán
é, agus isteach leis ’n-a dhia."
Ní ru blas a’ bith le feiceál insin aige
ach tine fadhuíthe síos i gcoirnéal dó agus cráin
muiche ins a’ gcoirnéal eile."
"Muise," adeir sé leis héin, ní bheidh mise, " adeir sé,
"gán feóil agus a’ cráin mhuice seo innseo.
Ní dheárna sé ach breith ar a chlaidhmhe agus an
chrain a mharú agus rinne sé cheithra ceathrúnaí dhi.
Ní ru ánn ach go ru ceathrú acab leacuí síos
ar a’ tine aige nuair a chuala sé an dorus gách
buala agus d’fhiartha sé cé bhí insin.
"Tá seanbheainín inseo," adeir sí, "nú 'liceá isteach
ó dhricht na h-oíche mé?"
Ní dheárna sé ach an dorus a osgailt."
dúirt sé léithe dhul isteach. Ach nuair a chonnaic sí
na béithí a bhí istigh dúirt sí leis nach ngohach mara
gceangluíot sé na beithí sin.
"Níl aon neart á’m-sa mar sin ort," adeir sé
"níl aon deis cheangail á’m."
"Níl mise héin mar sin," adeir sí, - agus ní dheár-
na sí ach trí ruibe a tharraint as a chuid gruaige
agus thug sí dhó é. "Seo," adeir sí, "ceangló sé sin é.
Ní dheárna sé ach iad a chuimilt idir a bhosa nú
go ndeárna sé ceirtlín beag díob, agus chua sé anúnn
shín sé lámh ag an each agus lámh ag a’ gcú agus lámh ag a'
seabhac - a’ ligeann air héin go ru sé gá gceangal. Síos
leis insin ag a’ tine agus chua sé a gul ag impú ná
feóla, agus nuair a fuair sé an dois chath sé isteach ar
chúl na tine iad."
Ní mórán achair nú gur fhuagair an chailleach.
"Bia, bia, nú cûrar, a mhic rí nÉirinn!" adeir sí.
é a
"Tiúrtha mé bia duit, a chailleach. deir sé.
Ní dheárna sé ach ceathrú chatha aici, agus ár ndú
níor mhair sé dhá núiméad dhi. Chuir sé an dara
ceathrú síos, ach ní ru ánn ach go ru sí thíos go dír-
each nuair a d’fhuagair sí "bia, bia, nú cûraic, a mhic
rí nÉirinn!"
Chath sé an ceathrú sin aici agus sluig sí í. Chuir
sé an tríú ceathrú síos agus d’fhuagair sí aríst 'bia,
bia nú cûraic, a mhic rí nÉirinn
chath sé an tríú ceathrú aici. Chuir sé an ceathrú
ceánn síos insin agus ní ru fácuíthe aige ach an méid sin,
dúirt sé leis héin insin pébrí céard a dhianatsí
níos mú nach dtiúrthat sé an cheathrú dhi. Ní mórán achair
gur fhuagair sí aríst 'bia, bia nú cûraic, a mhic rí
nÉirinn!"
"Well," adeir sé, "níl fácuí a’m péin anois," adeir
sé, "ach a’ cheathrú seo, agus tá do dhóthain fáite a’d-sa
hana (chéanna," adeir sé, agus tá an méid seo sách gánn
á’m péin agus ag mo chuis beithíoch. Thiúrtha mé cûraic
dhuit," adeir sé.
Ní dheárna sé héin agus a’ chailleach ach eirí chaig
a chéile agus d’iúnnsuíodar a chéile nú gur thugadar
ceithre coirnéalaí an tighe isteach, agus ní ru aon iarra
gá ru sí thóirt le na h-ingní nimhe dó nach ru sí
a’ baint stiall gon chraiceann agus gon fheóil isteach go
crámh dhe. Sá deire thiar thall nuair a bhí sí gá
chradhadh d’fhuagair sé chúna, chúna, ' each!" adeir sé
fáisg, fáisg, a ruibe!" adeir a’ chailleach.
Ní dheárna an t-each ach a thíocht agus bhuail
sí gá dhá chois deire í agus bhris sí 'ceathrú
as
"Cúna, cúna, "chú?" a deir sé.
fáisg, fáisg a ruibe! "ade a’ chailleach.
"Ní fhéadaim," adeir a’ ruibhe, adeir sé, "tá mé ar
chúl mo chínn sa tine!"
Tháinic a’ cú agus fuair sé grím píobáin-
urthe agus tharrain sé an píobhán aisti,
Cúna, cúna, sheabhaic, adeir sé.
fáisg fáisg, a ruibe!" adeir a’ chailleach.
"Ó ní fhéadaim," adeir a’ ruibhe, "tá mé ar chúl mo
chínn sa tine!"
Tháinic a’ seabhac insin agus phioc sé an dá shúil
aiste.
Ach idir iad fuaireadar a’ ceánn is feárr urthe
nuair a d’airi sí insin go ru sí ar lár agus ná ru
sí i n-ánn aon bhlas a dhiana níos mú d’fhuagair sí
a chorp agus a h-anam air agus go dtiúrthat sí rud a’ bith dhí
a bhí sé ’g iarra ach a cheánn a ligean léithe.
tiúrtha mé sin ’uit," adeir sé
ach go dtiúrtha tú
fuasgailt ar mo dhreitheáir ’om."
"Tiúrthad," adeir sí, "agus ar chuile duine eile," adeir sí,
gá bhfuil inseo.
Ní dheárna sé ach a’ tslat druíocht fháil insin.
thosa sé a’ pléasga na gclocha glasa agus tosuíodar ag eiri
suas ’n-a ngaisgíochaí cho breá agus bhíodar aríú nú go ru
an teach lán ar báll. Ach sa deire thiar tháll chonnaic
sé a dhreitheáir ag eirí, agus ár ndú chrathadar lámh lá
chéile agus bhí an-fháilte acab héin.
roimh a chéile. Agus sén
sgéal é d’im'eadar leóthab, iad héin agus a ru ánn uil-
ing, ach chreidim shul ár im’éadar gur mharuíodar
a’ cailleach mara ru sí marú hana. Agus nuair a
bhíodar ag imeacht ó chéile a’ chuid eile uilig chrath-
adar lámh leis a’ donnn-mhac agus leis a’ dú'-mhac,
agus sa deire ní ru fácuí ach a’ bheirt acab héin.
d’fhiartha an dounn-mhach
Thosadar a’ seanchus insir."
de cén bealach a rabh ’fhios aige ar sa sean-chuisleán
seo a mharuíú é héin. Thosa sé ag ínnsean ’ó insin
go léir (do réir) mar d’fhága sé an baile agus a
chaoi dtáinic sé isteach go dtí iníon a’ rí. Agus thosa
sé ag ínnsean ’ó chuile shórt nú go dtáinic a’ giorria
isteach san oíche. Agus nuair a chuala an donn-mhac
é sin bhí an oiread éad air héin - cheap sé go ru an
iomarca ar a’ bhfaire ag a bhean héin ar a’ dú'-mhach
agus bhain
agus ní dhearna sé ach a chlaidhmhe tharraint.
sé an ceánn dó. D’imi sé héin leis insin agus ní
go dtáinic sé isteach i
dheárna sé siad ná cûnaí.
gCúirt a’ rí, agus ar ndú chuir an bhean céad míle
fáilte roimhe. Agus d’fhiartha sí de-céard a choinnn
an fhad sin é. Agus ní mórán achair a bhí sé istigh
nuair a d’fhiartha sí dhe a’ ru aon dreitheáir aige.
agus dúirt sé go ru. "Ach níl sé anois á’m," adeir sé, "mar tá
sé marú.
"Well," adeir sí, "tháinic fear inseo," adeir sí, "aréir
cheap mise, " adeir sí, "gur tusa bhí ánn, agus nuair a chua muich
sé -
a cholla," adeir sí, "tharrain sé a chlaidhmhe idir mise agus é héit
sa leaba," adeir sí, "agus bhí ’fhios á’m innsin," adeir sí, "nach
thusa bhí ánn," adeir sí, "ach go mbu dhreitheár beat é," adeir
sí, "má tá a leithid a’d."
"Ó," adeir sé, "bhí dreitheáir á’m," adeir sé, "ach níl sé
anois," adeir sé, "mar tá sé marú.
"Well má tá," adeir sí, "cathfa sé gur geárr ó
maruíú é."
d’ínnis sé dhi insin a’ bealach, agus dúirt sí leis
a dhul ar ais aríst agus thug sí íocshláinte dhó le n-a
dhiana beó. Sén sgéal é chua sé ar ais nú go dtáinic
sé san áit a ru an dúnn-mhac agus chuimil sé cuida
gon íocsláinte dhé agus d’eiri sé sin suas cho math agus
-
bhí sé aríú. Tháinic a’ bheirt acab le chéile insin a
trialla ar a’ mbaile, agus ní rudar ach leath beala
nuair a bhíodar a gul thar pháirc a ru triúr nú ceath-
ar fhear ínnti agus iad a' baint chruithneacht. Bhreathna
fear acab amach,"
"Ó muise," adeir sé, "sén truaí ná ru leithidí
sib-se go dhá ghaisgíoch," adeir sé, "inseo," adeir sé, "tímpull
’s leath-uair ó shoin, agus gá mbeach," adeir sé, "bheat sib
a’ tastáil."
"Céard ta suas?" adeir a’ donn-mhac.
Well," adeir sé, "iníon a’ rí," adeir sé, "an bhean a
bhí pósta ag donnn-mhac a’ dithriú as Éirinn, tháinic
fathach," adeir sé, "as a’ domhan thiar agus chroch sé leis í, agus
ní ru an donnn-mhac héin," adeir sé, "ag baile, nú
aon nduine eile," adeir sé, "coinneóch í. Agus sin é an
t-údar," adeir sé, "gá mbeat sib inseo," adeir sé, "go mb'
fhéidir go bhféachat sib le n-a coinneál."
te. "b’fhéidir nach bhfuil sé máll a’inn anois
héin," adeir a’ donnn-mhac, "a dhul ina dhia."
"Well níl," adeir sé, "ach ní mór dhuit," adeir sé, "a
bheith an-réití faoi n-a chûir, mar níl aon ghais-
ghíoch sa domhan," adeir sé, "i n-ánn é sin a throid le
faobhar claidhmhe, mar tá aon bhealach amháin leis," adeir
sé, "níl uisge," adeir sé, "i n-ánn é bhátha agus níl tine
i n-án é dhógh, agus níl aon chlaidhmhe," adeir sé, "i n-ánn
an ceánn a bhaint de. Agus insin níl aon ghoir
a’d-sa," adeir sé, "é throid, mar tá sé ráite ag chuile
dhuine," adeir sé, "nach bhfuil anam a’ bith ánn," adeir sé, "ach
gur b’é an áit a bhfuil ’anam," adeir sé, "curtha i bhfalach
aige i n-áit icínt eile, agus go brách nú go bhfuítear
a' t-anam," adeir sé, "ní féidir é mharú. Ach," adeir sé.
é, "an
méid cúna atá mise i n-ánn a thóirt díob," adeir sé,
s.
"Dianfa mé é. Mara bhfuíghe sib," adeir sé, "dhá nídh
adeir sé, "ní fhéata sib aon mhath a dhiana dhe - sin é,
adeir sé, "seabhac na h-Aille finne agus Brudán Caoth an
bása Rua, agus má theógeann siad sin tib," adeir sé, "b’fhéid-
ir go mbeach muid thrí n-a chéile."
adeir sé, "i n-ánn
cinniú air."
Sén sgéal é d’im'eadar leóthab agus chuadar go
dtí Séabhac na h-Aille finne agus d’fhiarthadar dhe a’ dtioc
at sé leóthab agus dúirt seisean go dtiocach. Chuadar as
sin go dtí Brudán Chaoth an basa Rua agus d’iarradar
é héin agus dúirt sé go ngohat sé héin i n-éineacht
leóthab. Chuadar thrí n-a chéile isteach i n-aon soitheach
amháin, agus d’árd’adar suas a gcuid seólta beaga agus a
gcuid seilta móra ducóideacha bacóideacha, - ach ní
goha muid níos fuide ná sin air (.i. ar an gcula
gaisge). Bhíodar ag imeacht agus a’ síor-imeacht nú gur
droicheadar chuan agus caltha sa domhan thiar. D’im'éadar
"Agus ar a bhfaca tú aríú," adeir sé, "ná lig báll
Rua ná losga air, agus ná blais héin," adeir sé, "ná dhuinn
bith eile dhe nú go dtuga tú le n-ithe ag mo bhean
é
Dúirt sí sin go ndianfat sí amhla agus chua sí a
bruith a’ bhrudáin. Ach ní mórán achair a bhí an brud
án leacuíth' síos aici nuair a thosa bulógógaí ag
eirí suas air, agus ní dheárna sí ach a h-ourdóig a
brú ar cheánn acab. Agus ar ndú doghú agus bruithin
", agus ní dheárna sí insin ach a h-ourdóig a chun
ina bhéal le cuide gon phian a bhaint di. Agus nuair
a bhí an brudhán bruithte thug sí léithe é agus thug sí
le n-ithe gon bháinthríon é.
D’imi an t-ám thart nú go ru na trí rátha
thuas, agus bhí mac ag a’ mbáinthríon agus bhí mac eile ag
a’ gcócaire. Agus ar ndú nuair a chonnaic a’ rí go
ru mac ag a’ gcócaire níor thaithni sé chor a’ bith leis
Ní dheárna an rí ach dhul ar ais go dtí an
seanfhear glic, agus d’fhiartha sé sin de cén sgéal a bhí
aige. Agus dúirt sé go ru mac ag a bhean héin agus
go ru mac eile ag a’ gcócaire.
"Well is dóchaí," adeir a’ seanfhear gla, "gur bhlais a
tú an-mhór leis. Agus b’fhéidir," adeir sé, "leis an áimsir
go n-ínnseót sé dhuit cén áit a bhfuil ’anam. Agus
mara bhfuíghe muid mar sin é," adeir sé, "cíonfe sé or-
ainn. Fiarthó tú dhó."
adeir sé, "cáil sé
agus nuair ínn-
seós sé dhuit é," adeir sé, "amáireach nuair a cheapas tú
go mbeidh sé i n-ám aige theacht thóir (tabhair) leat,"
adeir sé
"bláthannaí agus chuile shórt gá bhreácha," adeir sé,
cuirfe tú ins a’ spota sin iad," adeir sé,
an
ar 'úirt sé leat a
bhfuil ’anam. Agus nuair fhiarthós sé dhíot," adeir sé,
cén t-údar a bhfuil an méid sin cuina dheas curtha a’d
air sin abair leis, " adeir sé, "gur a’ diana spóirt as t-
anam é."
Nuair a bhí píosa math seanchuis dianta acab
insin d’im'eadar leóthab. Agus nuair a tháinic a’ fathach
listeach bhí céad míle fáilte roimhe, agus
agus ár ndú bhí sí
Rigean urthe héin go ru an-chíon aici air. Agus faoí
éánn tamaill d’fhiartha sí dhe cén áit a ru ’anam
"Muise, adeir sé, "cén ghroth atá a’d gon tuairisg
Sin a bheith a’d."
ó."
" adeir sí, "gá mbeach ’fhios á’m cál t’anam," adeir
"cuirfinn chaoi an-deas air," adeir sí, "- chuirfinn
a sé
- sé
ne," adeir sí,
agus chuile shórt gá bhreácha air-
"Muise," adeir sé, "má tá tú cho géar sin ina
dhia'," adeir sé, "ínnseó mé dhuit é. Sén áit," adeir sé, "a
n bhfuil m’anam," adeir sé, "curtha á’m," adeir sé, "i bhfalach
s sa bhfárdorus."
"Well máis eadh," adeir sí, "beidh caoi dheas air
ch sin á’m-sa trathnúna amáireach," adeir sí, "nuair a
thiocas tú abhaile.
Trathnúna lárnamháireach nuair a bhí an fathach]
ó a’ teacht ar ndú bhí an-chaoi bhreá aici seo air le
go bláthannaí, agus nuair a chonnaic sé é ár ndú íosa
sé a’ rachtaíl gáirí nuair a bhí sé 'teacht un a’
a tíghe. D’fhiartha sé dhi cén t-údar a bhí leis a’ méid
sí sin breácha bhí curtha ar a’ bhfárdorus.
"Ó tá," adeir sí, "a’ diana onóir go t’anam."
"Ó muise," adeir sé, "is dóchaí gá mbeach ’fhios a’d, as
adeir sé, "cáil m’anam go mbeitheá níos feárr," adeir sé, "Ní."
insin atá m’anam chor a’ bith, ach bhfeiceann tú," adeir
sé, "an cránn atá a’ fás insin amuich," adeir sé, "- sin.
é an áit," adeir sé, "istigh i lár a’ chráinn sin," adeir sé,
"atá m’anam."
"Well," adeir sí, "mais eadh, beidh caoi níos breách."
a’m," adeir sí, "air sin trathnúna amáireach."
Nuair a d’imi sé lárnamháireach tháinic clánn a
dithriú agus a mór-shlúaite héin aríst agus d’fhiarthadar
dhi cén sgéal a bhí aici agus d’ínnsi sí dhóib."
"Ó hell," adeir a’ sean-sgológ, adeir sé, "ná creid é," adeir
sé, "ní sa gcránn sin atá sé
é, " adeir sé. "Ach chuir chuile
chaoi gá bhféata tú air," adeir sé,
, "agus lig ort héin," adeir sé, "go
bhfuil tú an-mhór leis, agus is amhla is luatha insin," adeir
sé, "ínnseós sé dhuit é."
Nuair a bhí dhiún agus deiriú an lae a’ teacht
d’im'éadar ar fhaitíos go mbéarthach a’ fathach mór
istigh orthab, agus ní mhórán achair a bhíodar imíthe nuair
a tháinic a’ fathach. Agus ár ndú bhí caoi bhreá ar a’
gcránn aici-se le bláthannaí, agus nuair a chonnaic sé
an chaoi bhreá a bhí aici air tháinic sé isteach agus d’fhiartha
"sé dhí cén t-adar an méid sin báthannaí a bhí ar a
gcránn. Agus dúirt sí gur le bród as ’anam.
"Ó muise," adeir sé, "is dóchaí gá mbeach ’fhios ach
adeir sé, "cá’l m’anam," adeir sé, "go gcuirfeá caoi bhreá air
Ach tá sé ro fhada ó bhaile uait," adeir sé, "agus ní bheitheá
i n-ánn," adeir sé, "dhul go dtí é. Ach tá mé cheapa,
adeir sé, "nach bhfuil aon cháll céilt dhom air anois," adeir sé.
"Sé chaoi," adeir sé, "a ru mé ’maga leat hana," adeir sé
Ina leithide seo go spota anois," adeir sé, "i ngleann
sléibhe," adeir sé, "tá abhainn," adeir sé, "a’ rith ánn, agus
tá crainn," adeir sé, "a’ fás ar bhruach na h-aibhne.
Agus istigh i lár a’ chrainn sin," adeir sé, "tá nead."
agus tá lacha," adeir sé, "istigh sa nead, agus tá ú'," adeir sé
"i mbolg na lachan, agus istigh san ubh sin," adeir sé,
"atá m’anam. Agus ní mharófar mise go brách,
adeir sé, "nú go dtugtar an ubh sin," adeir sé, "as a’ lacha
agus go mbuailtear an ú'," adeir sé, "i mbáll dóráin
ar
- '
atá faoi m’asgail clé," adeir sé, "agus beidh mise
caillte an uair sin-
Well bhí go math. Ar maidin lárnamháireach
d’imi sé leis aríst agus tháinic clánn a’ díthriúch agus ár
ndú d’innsí an bhean dóib an méid a bhí fáite
aici uaidh ’n bhfathach mór. Dúirt an sean-sgológ go
ru sé cheapa go mb’fhéidir go ru sé firinneach
an bonta seo. Bhí go math. D’im'eadar leóthab agus
ní dheárnadar siad ná cûnaí go ndeachadar go dtí
g an cránn. Chuadar ag obair insin le n-a
gcuid claidhmhí agus gheárradar é, agus ní mórán a bhí
goithe (gaibhte) acab air chor a’ bith nuair a d’eiri
an lacha agus amach léithe. Ní dheárna Seabhac na h-
Aille finne ach a dhoil ’n-a dhia’, agus nuair a bhí sé a'
teanna léithe ní dheárna sí ach an ú' a ligeann
uaithe agus thit an u’ san abhainn. Agus ní dheárna an
brudán ach eirí agus a dhoil san abhainn agus fuair sé an
ú’ agus thug sé isteach ar thaltha teirm í. D’im'eadar
leóthab insin agus an u’ acab. Ní dheárnadar siad na
cûnaí go dtáiniceadar i gcúirt an fhathach, agus bhíodar
a’ faire ní go bhfacadar a’ teacht trathnúna é,
d’aithn’éadar go math air go rabh ’fhios aige go ru
’anam cáillte, mar ní ru ánn aríú ach go ru sé a’
tharraint na gcos a’ teacht dó. Agus ní dheárnadar-
san ach sheasa sa dorus, agus nuair a bhí sé sách
chungarach dhóib tharrain siad an ú' is bhuaileadar
sa mbáll dóráir é agus thit an fathach marú. Chuadar
insin agus rinneadar poull agus chathadar síos ánn é, agus
chlúduíodar air. Agus chuadar trí n-a chéile aríst
isteach ina soitheach nú gur chrochadar a gcuid seólta
trialladar ar Éirinn. Agus nuair a thainiceadar
abhaile bhí bainnis seacht n-oíche agus seacht lá acab le
fhléidh agus le féasta, agus ní bhfuair mé héin ach bróga
páipeir agus stocaí bainne réamhair. D'ith chuit is gadhair a
baile dhíom iad. Agus níl fhios á’m-sa ar fhíor nú breag é
ac sin é mar chuala mise é.