Cú na Coille Glaise

Cú na Coille laise.
Well bhí sin ann agus is fadó bhí a mbeach
muidí an uair sin un ní bheach muid anois an,
bheach sgéal math nó droch-sgéal uguinn, nó tú bheach
sgéal a’ bith uguinn mar bhí mac rí chonnachta. Chailliú
a mháthair agus phós ’athair [aríst] agus bhí leas-mháthair
insin aige agus ní ru sí ’tóirt sórt a’ bith fain plar
sa domhan dó chuile dhórt creáileál dá bhféadad
sí a dianú air rinne sí é, gur eirí sé suas in-
fear. Ach bhí buláinín beag a’ coinneál comhluad-
air leis agus sin é bhí dhá choinneál beó, Gho sí ag
sean-dall glic a’ tóruíocht coirle air cé chaoi
gcuirfeat sí un báis é, agus d’innsi an sean-dall
glic dhuithe gur b’é an buláinin a bhí dá coinneál
beó. Lárnamhárach chuir sé sí fhios ar a’ mbúis-
tearaí leis a’ mbuláinín a’ marú. Agus nuair
Gho cardóg
a chuir d’ínnsi an buláinin, go ru sé le marú
lárnamhárach, "agus nuair a mharór mise, a thaidóg,"
ar seisean, "bain a’ tríú h-easna amach as
mo thaobh (thuíú) deas, agus coinm i gcónuí in-
d’umpar é," ar seisean, "agus bain strip go mo
craiceann ó bhun go rubaill go dtí mo guaillí
agus cuir thart faoi do bhásta é, agus feofa tú buaí
ar a’ domhan.
Thoisi Thaadóg bocht a’ caoiniú le cúmhaidh i
ndiaidha buláinínn; agus nuair a bhí sé le marú
anuas le n-a leasmáthair le riméad go bhfeiceat
sí an buláinín marú - thug a’ buláinín spring
agus chuir sé a cuid adarca thrí n-a h-easnachaí agus
bhí sise marú shul dá bhí an buláinín marú.
Bhá laédóg an easna amach agus a’ strip, agus sguab
leis. Thug sé an bóthar dhó (’ó) héin a ruann Dé (?)
agus ’fhortúin, go ru sé a’ tarraint síos go Chúige
uiadh na nÉireann. Lá breá a bhí ann. Suidh sé
síos ar cholthú an bhóthair agus thoisi sé ag ithe grim
beatha. Ní ru sé i bhfad insin go dtáinic cú amach
as a’ gcoill agus thoisí sí a’ caint le taédhóg. D’iarr
sí grimín beatha air, go ru sí annan’s cailltí leis
an ocras, agus dúirt Taédóg léithe: "más math dhú.
sa (dhom-sa) é is math dhuit-se é; tóice mise ’leat
agus seo dhuit leath a’ méid atá agam. D’ith siad a
sáic (gáich), agus nuair a bhí [a sáic ithtí ucú) ghlac a
cú buíochais leis. Agus nuair a bhí sí a goil ag im-
eacht, "anois, a laedóg," ar sise, "tiúra mé
gifte dhuit. Am ar bith sa domhan," ar sise, "a
teastós mise uait blaoidh orm agus beidh mé an taobh
(tuíú) eile dhuíot cho luath i nÉirinni agus bheas an fhocal
amach as do bhéal, agus sé h-ainm a thiúrthas tú orm
Cú na Coille Glaise (glasa) - glaoidh Cú na Coille Glaide
sam."
Well d’imi leis, agus bhí sé a’ tarrain síos go
h-íochtar tíre agus a’ toruíocht seiribís; go
ndeacha sé isteach ag rí iadh agus d’iarr sé seiribís
air. Fuair sé seiribís is rí ladh, agus sén obair
a a chuir sé air a’ cúdach beithí: dhá gcoinneál
amach as gairdín fhathaigh. Lárnamhárach thomáin."
sé amach na beithí agus thug sé a bheilt leis agus a’
t-éasna. Agus cho luath i nÉirinn agus tomháin sé
le
amach na bheithí séard a rinne sé thom
-
agus áin sé iad ag gáirdín na bhfáthaigh, agus leag sé
a chupla beárnaí un agus tomáin sé isteach na beithí.
Is geárr a bhí siad insin nuair a tháinic a’ fath-
ach amach agus dúirt sé:
"Céard a thug tusa inseo?"
"Mo ghraithí," ar seisean.
"Tá misneach mhaith ugut."
"Tá," ar seisean.
"Bhfuil tú i n-ann troid?"
"Tás (.i. táim)," ar seisean.
"Cés fearr leat a’ caruíocht ar leacrachaí
dearga," ar seisean, "ná a’ goilt go sgéannaí i
mbarr-easnacaí a chéilí?"
"Is fearr liom a’ caruíocht ar leacrachaí
ghlasa, an áit a gcuirfe mé fhód glos ar do
crámha mí-stuamaí," ar seisean, "agus mo chrámhaí
tomáil a deireas an sgéalaí dhó seo uaireannta
mine uaisle," ar seisean, "i n-uachtar."
"Dianfa sin."
Chaith siad uafa, agus thoisi siad a’ caruíocht go ru
an grian a goil faoi, nuair a chuimhní Tardóg go
ru sé i n-am aige a cuid bheithí a thóirt abhailí.
Thug sé fásgú gon fhathach agus chuir sé go dtí a dhá
ghlúin sa talú é, an dara fásgú go dtí n-a
básta, an tríú fásgú go dtí n-a ghuaillí, agus '
"Fod glas ort insin, fháthaigh," ar seisean.
ort
Fógruighim mo chorp agus mo choimréad beatha
ar seisean, "Is tú an fear is fearr a láimhsí aríú
mé," ar seisean, "agus má spárraileann tú mo shal
dhom," ar seisean, "tiúrtha mé girte dhuit," ar
seisean, "a bhfuíghfe tú buaidh ar a’ domhan."
"Cén gifte thiúrthas tú dhom?" ar seisean.
"Tiúrtha mé claidhmhe dhuit - claidhmhe na buaidhe
dhuit," ar seisean, "agus rud a’ bith sa domhan iarr-
fas tú urthaí a dhianú tá sé diantaí.
"Cá bhfuil a’ claidhmhe?" ar seisean.
"Tá sí tháll insin tháll sa gcása sin. Bhain amach
Annnn le laédóg agus bhain sé amach a chlaidhmhe
as a’ gcása.
"Cé bhféachfa mé í?" arsa laédóg.
féach ar a’ smáthán daraighe atá insin tháll
í," ar seisean, "agus feicfe tú go ndianfa tú dhá
leith dhe."
"Níl stánn a’ bith," ar seisean, "níos gráinne
na an smathán atá ar do cholainn," ar seisean.
a’ tarraint a’ claidhmhe agus a’ sguab an ceann de.
"Fan insin anois?" ar seisean.
Thug sé leis a chlaidhmhe, thomáin sé abhaile na
beithí aga n-a mháistir, agus ní ru soitheach ins a’
teach aige nár lion siad le bainne, le móid a d’ith
siad i ngáirdín na bhfataigh.
"Dey well lárnamhárach nuair a d’ith sé a
bhricfeásta amach leis aríst leis na beithí. Agus
céard a thiocach amach ach a’ dara fear, agus d’fhiar-
tha sé dhe céard a thug inseo é.
"Mo ghraithí," ar seisean.
"Well, ní fach liom mo lámhaí a shalú leat,"
ar seisean.
"Dian do dhícheall!" ars laédóg.
Well," ar seisean, "an gaisgeóir thú."
"Seadh."
"Cés fearr leat a’ caruíocht ar leacrachaí dearga,
ná a’ góilt go sgeannaí i mbárr-easnachaí a chéile?"
"Racha mé a’ caruíocht," ar seisean, "ar leacrach
aí dearga, an áit a mbeidh do chrámha mí-stuama
síos," ar seisean, "agus mo chrámha míne uaisle i n-
uachtar."
Chaith siad duíofa agus thoisi siad, agus bhí siad a’ car
uíocht go ndeachaidh an grian faoi. Nuair a bhí chuimh
ní laedhóg go ru sé i n-am aige a chuid beithí a
thóirt abhailí. Thug sé fásgú dó agus chuir sé go dtí
n-a dhá ghlúin é, an dara fásí go dtí n-a bhásta
agus a’ tríú fásgú go dtí n-a guaillí.
fhod glas insin ort, a fáthaigh!" ar seisean.
Well, a laidhóg," ar seisean, "Is tú an fear
is fearr a láimhsigh aríú mé. Má spáráileann tú
mo saol dom," ar seisean, "bhéartha mé m’each
caol donn duit," ar seisean, "a bhéarthach ar a’
ngaoith a bheach roimpí, agus ní bhéarthach a’ fhaoth a
bheach ’n-a diaidh urthaí."
a
cá bhfuil sí sin?" ar seisean.
"Tá sí insin sa stálla," ar seisean,
"Dianfa sin," ar seisean.
Tharrain sé amach claidhmhe na buaidhe agus tharr-
ain sé an láisg agus sguab sé an cloigeann de.
"Fan insin anois?" ar seisean.
Bhí go maith. Thomháin sé amach a chuid beithí
agus nuair a thomháin, abhaile leis, agus níl cuibheas go
brách leis a’ mbainne a bhí ag na beithí nuair a
bhí siad sa bhfásach mór ar feadh ann (nó, ar feag
a’) lae.
lárnamhárach bhí sé amach aríst, agus bhí an-ríméad
aga n-a mháistir as, 'chaoi ru sé a’ cúdach
na mbeithí. Thomáin sé isteach aríst iad i ngáirdín
na bhfáthag, agus tháinic an fear is milltighe ar fad
ucú, agus bhí trí chloigeann air seo.
"Fú fá féasag," ar seisean. "Céard a thug a’
t-Éireannach salach inseo?" ar seisean.
"Tháinic mé inseo," ar seisean, "le thusa
troid."
"Bhfuil aon ghaisge ugut?" ar seisean.
"Tá," ar seisean.
"Well, cés fearr leat a’ caruíocht ar leacrachaí
dearga na a’ góilt go sgéannaí i mbárr-easnachaí
a chéilí?"
"Racha mé a’ caruíocht ar leacrachaí dearga,"
ar seisean, "an áit a gcuirfe mé do chrámhach
m-stuamaí síos sa talú," ar seisean, "agus mo
chrámhaí míne uaisle i n-uachtar."
Chaith siad duíofa. Thois siad a’ coruíocht agus a’
coráil - chuile shórt gár féad siad a dhianú ar a
chéilí - go rú an grian a goil faoi. Chuimhnigh Taédóg
air héin, d’iarr sé buaí ar an easna agus ar a’
mbeilt agus chuir sé síos go dtí bun a dhá shúl sa
talú é leis a’ gcéad fásgú
"Tiúrtha mé gifte dhuit," ar seisean, "- beide,
ar seisean. "Rud a’ bith sa domhan iarrfas tú ar
a’ mbeilt fháilt duit," ar seisean, "istigh ná amuigh
agus spáráil saol dom."
"cá bhfus bhfuil sí?"
"Tá sí istigh crochte istigh," ar seisean, "ins a’
rûma a bhfuil mé ’mo chollú ann.
"Geofa mé uair icínt eilí í," arsa laédós."
Rug sé ar claidhmhe na Buaidhe agus tharrain sé an
láisg agus sguab sé na trí chloigean gon fathach. Ach
ní luaithe bhí siad ar a’ talú ná d’eirí siad go
Thug sí spothug aige, agus cho (go) luaí i nÉirinn agus
thug bhí an easac ag taédóg ina láimh agus bhuail sé
láisg gon easna urthaí agus chuir sé ar cúl a cinn í.
Cho uath i nÉirinn agus bhí sí ar chúl a cinn tarrain
sé claidhmhe na Buaidhe agus sguab sé an cloigeann
dhuite. Cho luath i nÉirinn agus bhí an cloigeann sguapa
dhuithe d’eiri sí ar a colainn agus chuir sí na h-ingns
chait ins a’ spéir agus stróic sí laédóg leofa. Cho
Luath i nÉirinn agus bhí, tharrain laédóg an laisg, agus thoisí
sé é lasga leis an aisna nó gur mhara sé í.
Nuair a bhí sí marbh d’umpuigh sí ina sle
ghlas. Shiúil sé pálas na bhfathaigh. Fuair sé an
bheilt, fuair sé an t-each caol donn, agus rúmac
óir a bhí ucú. Agus chuir sé glos suas ar chuile áit,
agus dúirt sé leis héin insin gur saidhbhre a bhí sé
héin ná an rí a ru a ru sé ag obair ’ó. Abhaile
leis insin
Níl aon oíche fhad's bíoch na fathaigh beó nach
gcuirfeat siad trí bhlaoidh astú a chloisfeá míle
is fiche ón áit a ru siad ann, agus bhí íonú ag a’
rí, an fear a ru laédóg ag obair ’ó, cén ciall
nach gcloiseat sé an bluíoch. Agus sén freógrú a
tugach lédóg air go ru siad tin-
Chuile lá insin bhí sé a’ tomaint amach a'
cuid beithí. Teigheat sé isteach i bpálas na bhfathaigh,
agus a’ cúdach a chuid beithí. Lá bhí sé a’ siúl amach
insin níor thug sé an t-éasna ná an bheilt leis
na claidhmhe na Buaidhe. Gho sé a’ fíach agus a’ fionn-
sgara dó héin, agus nuair a ghabh chuala sé caint agus
fear a’ bluíoch air agus é ceangailtí tuas i mbárr
a’ crainn."
"Taédóg," ar seisean, "a’ dtiocá suas sa gcrann
agus sgaoil mé: tá mé ceangailtí inseo."
Well, suas le laédhóg sa gcrann agus sgaoil sé
an fear mór dubh. Cho luath i nÉirinn agus sgaoil sé
é sén seoard a fuair laédóg -séard dúirt
sé leis, "ní fiú liom thú mharú," ar seisean,
"ach ceanglo má thú in m’ait héin, agus sin é an áit
a bhfanfa tú. Rug sé ar laédóg agus cheangail sé
é. Agus nuair a cheangail sguab leis agus isteach
leis ag a’ rí, agus d’iarr sé an iníon air. Dúirt a’ rí
leis nach dtiúrthach. Tharrain sé amach a cuid
airm agus thoisi an cogú agus an marú, agus mhara sé leat
a chuid airm. Tháinic an iníon amach agus dúirt sí.
"mo chorp agus m’anam ort, 'athar!" adeir sí, "ná slát-
aireál níos mó," ar sise. "Racha mé leis."
Thug a’ fear mór dubh an iníon a’ rí leis, agus sguabh
leis. Isteach leis i n-ileánn a bhí istigh ins a’ loch
"Gorm."
Ní rú aon nduine insin ag a’ rí ach Tédóg.
bhí súil isteach aige le laédóg chuile mhúiméad chuile
lá, ach níor tháinic laédóg. Shiúil a’ sean-rí amach
lá a’ dianú bróin, agus cé ndeacha sé ach thríd a’
gcoill, an áit a ru taédóg ceangailtí, agus chonnaic
Chainic) sé taédóg.
"An tú atá ann?" arsa laedóg, ar seisean. "Bu
chóir ’uit fhear icínt a chur suas," ar seisean, -
tá mé ceangailtí inseo agus lo
níl goir ugum ’fhágáil.
Isteach leis a’ rí. Ní ru sé héin i n-ann a dhul
suas. Chuir sé cúnú amach agus sgaoil siad Taédhóg.
"Tá mé ceart go leór anois, a Theadhóg," ar seisean
"Tá m’iníon sguapaí," ar seisean, "- ní fheicfe mé
go deó í agus ach fanfa tusa liom."
"Ní fanfad," ar seisean. "An dara grim ní
íosad ar aon bhord, an dara h-oíche," ar seisean,
"ní cholló mé ar aon leabaí, cébí áit sa domh-
an a bhfuil sí, go bhfága mé amach í."
D’imi leis. [Bhí sé] ag imeacht ’s a’ síor-
imeacht roimhe go rú an oíche a’ baint a’ lae
dhe. Agus tharrain sé isteach i mbothach a bhí i
Túban coillinn. Agus bhí seanfhear críon liath istigh
insin, agus nuair a go láédóg isteach chuir sé cead
míle fáilte ramh mhac rí Éireann.
"Is fada a bhí mise a’ fanacht leat," ar seisean.
"Ní h-aon deá- rud a thug inseo anois tú," adeir a’
seanfear, adeir sé. "Creidim go bhfuil tú ar thóir rud
icíneacht."
"Tás (táim," ar seisean, "tá mé ar thóir fear
mór dubh," ar seisean, "a thug iníon rí bheadh leis
a ru mé a goil dá pósú," ar seisean, "agus níl
fhios ugum cén céarda gon domhan a bhfuil sí ann."
Tháinic mo ugut-sa go bhfága má tuairisg uait-se
"Well, dianfa mé mo dhícheall duit. Ith do suip-
éar," ar seisean, "agus teirí a chollú, agus beidh tú 'do
suí go moch. Agus raca mé trí mo cuid leabrach
agus má tá tuairisg air innseó mé dhuit é."
D’ith taédóg a suipéar agus gho sé a chollú. Gabh
an seanfhear thrí n-a chuid leabhaí. Ní bhfuair
sé sgéal ná sguain ná ní rú fhios aige cé
ru sé. Lárnamhárach, "well," ar seisean, "racha tú
ag dritheár eilí anois," ar seisean, "- tá drithear
ugum atá trí chéad míle as seo," ar seisean, "agus
beidh tú ann trathnóna amárach shul dhá bhainneas an
oíche an lá duíot," ar seisean, "tiúrtha mé gléac
marcuíocht duit," ar seisean.
Chuir a’ seanfear lámh ina phóca agus tharrain
sé aníos fideóg, agus chuir sé fead as. Cho luath i n-
Éirinn agus chuir sé fead as céard a thiocach ag a
dorus ach gabhar agus sháith sé isteach a chloigeann
"Seo anois, a thacdóg, eirí: tiúra sé sin do
fhurney thú," ar seisean. Deir siad gur fear a bheith
a’ marcuíocht ar ghabhar ná coisíocht dá fheabhas.
Go lachdóg a’ marcuíocht ar a’ ghabhar. Bhéarthat
sé ar a’ ngaoith a bhí roimhe. Ní bhearthach an ghaoth
a bhí ’n-a dhiaidh air, gur tharrain sé isteach agá
n-a dhrithear a bhí trí chéad míle uaidh. Bhí bothán
aige i lúban coilliú. Isteach le laédóg, agus chuir sé
céad míle fáilte roimh mhac rí Chonnachta.
"Ní dheá-rud a thug inseo thú, a láédóg," ar seisean
"Creidim go bhfuil tú a’ tóruíocht rud icínt."
"Tás (iaim)," ar seisean, "iníon rí Mladh thug
fear un beala’ uaidh," ar seisean, "agus tá mé
ar a thóir. Agus tháinic mé ugut-sa go bhfeicinn
a’ bhfuil aon tuairisg ugut air.
"Racha mé thrí mo chuid leabhra dhuit," ar
seisean, "agus bhéartha mé an sgéal duit ar maidin.
amárach -
fua ladhóg a chollú, agus maidin lárnamhárach
nuair a d’ith sé a bhricfeasta thainic a’ seanfhear
aige. "Níl aon tuairisg ugum-sa air," adeir sé, "ach
tá drítheár eilí ugum," ar seisean, "atá trí
céad míle as seo, agus beidh tú ann trathnóna am-
árach shul dá bhaineas an oíche an lá duíot."
dery Well. Rug sé ar a fideóg. Chuir sé fead
aistí, agus tháinic buláinin "Teirí a’ marcuíocht
air sin," ar seisean, "agus tiúrtha sé sin do fhumnar
thú."
suas le taédóg a’ marcuíocht agus as go brách
leis a’ mbuláinín. Bhéarthat sé ar a’ ngaoith a bhí
roimhe agus ní bhéarthach an faoth a bhí ’n-a dhiaidh
air go dtainic sé aga n-a purney ins an oíche ag
seanfhear [a ru bothach aige i Túban coilliú.
D’innsi laédóg dó agus nuair a d’innsí, gho sé
trid a cuid leabhraí agus fuair sé tuairisg ar
a’ bhfear mór dubh. "Sén sórt fear é sin, a
"Taadóg: sin fear nach bhfuil aon anam ann, agus is
an-diucair é marú. Tá ’anam sin," ar seisean.
"istigh i gcrainnín faorchan - sin é an áit a bhfuil
’anam. Ach tiúrtha mise gléas marcuíocht duit a
thiúrthas ann thú. Thug sé gléas marcuíocht dó gur
tharrain sé ag a’ loch orm. Agus thug sé cipín mhaide
dhó. "Co luath i nÉirinn agus landáilfeas tú ag a’ loch,
chaith amach an cipín san uisge," ar seisean, "agus dian-
fa sé bád duit. Tharrain sé go dtí an loch agus nuair
a tharrain chaith sé amach an cipín, agus bhí bád breágh
insin aige, agus chonnaic (hainic) sé an cuisleánn tháll.
An chéad fhear a tháinic sé isteach aige, "ná
h-imí, a láadóg," ar seisean, "go dtuga mé gifte dhuit
tiúrtha tú Seabhac an réir goirm orm-sa, sé h-
ainm atá orm-sa," ar seisean, "Seabhac an aéir
goirm, agus cho luath i nÉirinn agus déarthas tú an focal
beidh mise an tuíois eile dhuíot." An dara fear
a ndeacha sé aige thug sé giste dhó. "Agus sé h-
ainm," adúirt sé, "a thiúrthas tú orm Dimhe an
loch Gorm." Tharrain sé isteach ag a’ tríú drith-
eár an tríú h-oíche, agus fuair sé sin fuair sé
amach cé ru an fear mór dubh ’n-a chónuí
D’innsi sé dhó go ru sé istigh i n-ileánn ins a’
íoch orm, agus gur fear é nach rú aon anam un,
ach á bhfáití amach cá bhfuil ’anam bainfeat
siad ceart as
d’imi leis, cho leath i nÉirinn agus landán sé ag
a’ loch Form chaith sé amach a’ cipín agus bhí bádh
breá insin aige. Agus isteach leis sa mbád agus thug
an bád treasnaí é - níor thóig sé i bhfad é go
ndeacha sé ag cuisleán an fhear mór dubh.
agus nuair a ghabh chonnaic (háinic) sé iníon rí
Miadh ceangailtí thuas a’ staighre. Suas leis agus sgaoil
sé í. Bhí céad míle fáilte [aici roimhe], agus leag
sí beatha [anuas agus d’ith siad a sháith (fáith).
Agus d’innsi sé seo dhuithe á bhfát sí amach
cá bhfuil ’anam bainfeat sé ceart as. D’innsí
sí go laédhóg gur chuir sí geasaí air gan baint
ná páirt a bheith aige dhuithe go (ceann] lá agus bliain,"
go bhfeiceat sí a’ bhfuíot sí duine ’bith a reléas-
álfach í, agus nuair a bheach a’ lá is bliain thuas phós-
fat sí é. Ghlac sé sin uaithe, ach (dúirt sé léithe,
- áit a,"
fháilt amach cén rú anam."
lárnamhárach, nuair a cheap sí go ru sé a’ teacht
ar ais, mheatháil sí é agus lináil sí isteach é, agus
bhí sí an-tsúbháilteach leis, agus iad a’ caint ’s a’ córa
agus ag ól ’s ag ithe ar fead na h-oíche. Lárnamhárach
lean sí amach é agus d’ínnsi sí dhó go mbeat sí ceart
go leór meireach go mbíonn brionglóidí aisteach aici
chuile oíche. D'fhiartha sé dhuithe cén bhrionglóidí
bhí urthaí, agus d’ínnsi sí dhó go ru sí a’ briongládí
gur fear é gan aon anam, agus á mbeach ’fhios
aicí cá bhfuil ’anam go ndianfat sí rud icínt dó.
"Well, adeir sé, "ínnseó mise dhuit cá bhfuil m’an-
am - tá m’anam istigh ins a’ gcarraig cloiche
sin, agus níl i ndán marú dom-sa go brách," ar seis-
ean, "go maruíthear m’anam."
"Dianfa sin," adeir sí.
D’innsi sí go laédóg cé rú ’anam."
"Ó, well," arsa laédóg, "ní maith a chreidim é,"
ar seisean, "ach bhfuil fhios ugut céard a dhianfas
muid. Glanfamuid a’ charraig agus nighfeamuid í, agus chuirfe
aont
Bhí
Bhaile Mhuillín
"Bhí
"Is b')
dílis na Coise duibhe (sgéal sidhe)
Bhí fear fadó ann agus bhí mac aige nár
nigh a cosa aríú. Well bhí oíche samhna a’ teacht
agus tháinic an lad isteach agus dúirt sé leis - "nigh
do cosaí anocht," adeir sé, "Tá na sidheógaí a’ teacht
anocht agus tuira siad leofa thú." Bhuail sé dhíls
agus bhuail sé agus bhuail sé agus bhuail sé an-mhór é, agus
chuir sé amach a’ caoiniú é. Agus sheas sé ag
binn a’ tige. Sheas sé insin gur bhuail a’ clog
lárnamhárach bhí sí a’ siúl amach nuair a bhí sé
goil a’ fíach ’s a’ fionnsgarú. Bhí cuide go na flons
crannaí thit gon charraig agus thoisí sí dhá socrú
(rocrú) suas.
"Tuige ’bhfuil tú dá dhiana sin?" ar seisean.
"Tuige nach ndianfainn?" ar sise, "dianfa mé
tilliú innin leis," ar sise, "- nach bhfuil d’anam
istigh inseo?"
"A!" ar seisean, "- sílim anois," ar seisean, "go
dtrustó mé í le m’anam. Ná lnnseó mé dhuit an-
eis," ar seisean, "cá bhfuil m’anam. A’ bhfeiceann tú
an crainnín faorchaoi sin?"
"Feicim," ar sise.
"Istigh insin," ar seisean, "atá m’anam-sa. Agus
níl i ndán marú dú-sa go brách," ar seisean, "go
ngearrtar an crainnín sin le Claidhmhe na uaidhe
Nuair a ghearrtuíor [gearrfaidhear) a’ crainnín le
Claidhmhe na buaidhe amach as a’ gcrainnín a thiocas
síonnach; go dtaga Cú na coille glasa agus go mharaí sí
an síonnach. Nuair a bheas a’ sionnach marú, amach as
a’ sionnach a thiocas lacha. Cireóidh a’ lacha sa Spéir.
go dtaga Seabhac an Céir goirm, go mariú sé an lacha
Nuair a bheas a’ lacha marú béartha sí abh, agus tit-
fe sí sa loch orm mur dtago dter an loch
Sorm agus go mbeire sé ar an ubh, go dtuga
dhíne an loch orm go bhuille dhéan díreach í," ar
seisean, "agus an ubh sin a bualú ar a’ mball
dóráin atá ar mo bhathais," ar seisean, "níl i
ndán marú dhú-sa lá a' Braich
"Dianfa sin," ar sise.
Annn leithe as a choinne agus thoisi sí a’ glanú
an crainnín. Nuair a bhí sé imíthe d’innsi sí
an sgéal go laédóg, agus nuair a chuala laédhóg a’
sgéal, "creidim é sin," ar seisean "na giftí atá
ugum-sa," ar seisean, "a mharós é sin." Amach
leis. Tharrain sé Claidhmhe na Buaidhe amach as a
casa, agus gho sé ag a’ gcrainnín agus tharrain sé an
láisg agus ghearr sé an crainnín. Amach as a’
gcrainnín a tháinic a’ sionnach, agus sguab leis.
"Cá bhfuil (ceouil) tú, a chú na Coille ghlasa?"
ar seisean.
Ní Luaithe bhí an focal as a bhéal ná bhí cú
na Coille Glasa i ndiaidh an tsionnach, gur mara sí
an sionnach. Nuair a bhí an sionnach marú amach
as a’ sionnach a tháinic lacha, agus d’eirí sí sa spéir
"Cá bhfuil (ceouil) tú, Seabhac an céir goirm?"
ar seisean, "- maraí an lacha sin."
Ní luaithide bhí an focal as a bhéal ná bhí
Seabhac an céir goirm i ndiaidh a’ lacha, gar mhara
sí í. Cho luath i nÉirinn is bhí an lacha marú rug
sí ubh, agus thit an ubh anuas as a’ spéir
"cá bhfuil (eeouil) tú dhioer an loch Gorm?" ar
seisean. Fáigh an ubh sin dom."
Cho luath i nÉirinn agus bhí an focal as a bhéal bhí
dhíoer an loch Gorm agus a dhá láimh fúithe gur gho sé an
ubh. Tháinic sé ag cuan
Agus bhí an fear mór dábh a’ teacht suas agus na
lasachaí nimhe amach as a bhéal, le iad a mharú.
"Cá bhfuil tú, a Bhuille dhéan díreach?" ar seisean
Thainic Buille dhéan díneach (nó, buille an áim."
díreach?), agus sheachad sé an ubh dhó, agus bhuail sé ar
a’ mball dóráin é - an fear mór dúbh - agus rinne
sé Dé ghlas de. Bhí sé marú.
Isteach leófa sa gcuisleán. BáCo luath i nÉirinn
is bhí, d’eirí an cú ’n-a bainríon óg. Agus a’
trúir a dritheár d’eiri siad ’n-a dtrí mhac rí.
Chaith siad an oíche insin ag ól s ag ithe, agus [bhí
siad] an-ríméadach. Ach ní ru cuimheas go brách
leis an arus a bhí ag a’ bhfear dhúbh, le ór. Chuir
siad Ling le chéilí. Níon siad a’ luig agus thainic
chuile cheann ucú abhailí ina dtír héin. Thug Taédóg
abhailí an bhean óg go chonnachta na hÉireann, agus
isteach agá n-a h-athair. Chuir sé proclamaton
amach le h-aghaidh a’ bhanais, agus pósú iad. Chaith a’
bhanais seacht seachtainí, seacht n-uairí, seacht
moiméad agus sheacht second, agus bhí siad saidhbhir sách
ón lá sin go dtí an lá atá inniú ann