Níon Rí na Gréige agus Mac Rí faoi Thoinn
Éire
- Bailiúchán
- An Príomhbhailiúchán Lámhscríbhinní
- Imleabhar
- 0274
- Dáta
- 12 Samhain 1936
- Cineál míre
- Seanchas
- Innéacs Aarne-Thompson
- AT0300: The Dragon‑Slayer
- AT0302: The Ogre's (Devil's) Heart in the Egg
- Teanga
- Gaeilge
- Suíomh
- Míobhaigh, Co. Dhún na nGall
- Bailitheoir
- Liam Mac Meanman
- Faisnéiseoir
- Liam Ó Cuilinn
- Nasc
- Féach an iontrail ar dúchas.ie
Modh:
Tagairt chartlainne
An Príomhbhailiúchán Lámhscríbhinní, Imleabhar 0274, Leathanach 0449
Íomhá agus sonraí © Cnuasach Bhéaloideas Éireann, UCD.
Tras-scríbhinn
IShí faoi thuinn
ghean
lí na
"lige agus ar
an
abn
annan.
"A bhfad ó shoin agus i bhfad ó shoin é, nuair
a bhí na ríghthe fairsing in Éirinn, bhí sí amháir
airidh ann agus bhí trí mhac aige agus sé'n t-ainm a
bheiread d ar a sí seo nó nuagach na aiste
a bheith cur gaiste"
"Dhe ar
a
ea. Ba ghráth leis i gcómhnui ar
ac"
éanacha agus chuiread sé amach anois agus
amach sé
arait achan mhaidin. Chuiread
sé a' mac a ba sine amach a' cheud mhaidin
agus ar réir a n-ois mar sin. Ach maidin
agam-sa
"Dheánfa mé graithe a' buachailleacht duit" ar seisean "Feadh
tamallt do"
"Well" adeir an maighistir "Tá trá fathannaigh be'n
thall sa choillidh sinthall agus ma théidheann tusa
anonn, muirfe siad muid istuigh ins an bhaile seo agus ná
"Béidh 'na gcómhair"
"Ná bí eagla ort" adeir an buachaill.
Fuaidh sé anonn an cheud mhaidin leis na baha
agus ag gul anonn a do ag
sa cheud choillidh, casadh
ar
do é druidhte suas le
óir. Thóg sé'n bata agus bhris
sé na ceithre go dtigidh'n talamh agus chuir sé 'na
ba isteach sa choillidh. Bhí eagla air go dtiocfadh'n
fathach air agus go muirfead sé é go díreach fuaidh sé
suas ins a' chrann a ba láidre a shíl sé bhí 'sa
choillidh. Cha rabh i bhfad go dtainic ann fathach fhad
leis agus bhí an talamh uilig ar crith faoi le mhéud agus bhí
tire ar an fathach fa dtaobh dona chuid talamh
millte ag cuid bala an ghasur. Deir sé.
"Goidé thug ort na ba a chur isteach annseo"
"Ó thoisigh'n gasur ag caoineadh agus dúirt sé nach rabh
seisean siúrailte nó cleachtuighthe leis an áit agus nach
Shiubhal sé leis suas agus a ghearrán bán leis a'
tarrainat ar chaisleán sí 'na Gréige. Ach le preabh
na sul rinn sé smaoitiú eile go mbfhéidir nach
rabh fhios goide'n seórt fear a bhí in é seo agus go
gcrochfad sé é. Phill sé anuas agus casadh teach beag
dó chos 'na cladaigh. Fuaidh sé isteach annseo agus
cha rabh'n duine ann ach seanbhean 'na shuidhe
i gcois na teineadh. D'iarr sé lóisdín uirthi
"Oh" adeir sí "Cha dtiocfadh le fear do do sheórtsa a
bheith fannacht istuigh ina leihéid seo theach
"Oh" adeir. Donnchadh Má tá sé maith go leor
agatsa béidh sé maith go leor agam-sa fa choinne
oiche"
agus d'fhann sé istuigh. Nuair a bhí sé istuigh tamall
chuir a' t-sean-chailleach síos pota uisce agus nuair
a bhí sé guil fuaidh sí amach agus thug sí 'steach
tuban. Chuir sí'n t-uisce isteach la tuban agus d'iarr
sí air a chuid chosa a nighe. Nighe sé iad agus annsin
rinn sí réidh a shuipear agus nuair a d'ith sé a
shuipear rinn sí seórt eighinteacht suipeoga
leabaidh dó sa choirneal agus fuaidh sé i luighe. Cha
rabh sé i bhfad 'na chodhladh nuair a mhoithigh sé
tú ghaire millteanach, char mhoithigheas ariamh
aroimhe. Bh agus chuir sé amach a chionn agus d'iaffruigh
do'n t-sean-chailleach goidé'n t-ughdar a bhí leis
na gairidh seo.
"Oh" adeir sí "Nar chuala tú iomrádh ar Mac í faoi
Thuinn agus na tú fathach a' Dómhain. Thiar a bhí le
trioid thíos ar a tráigh sin i mbárach"
"Oh" ar seisean
"Goidé'n mhaith sin damhsa
Ní h-eadh d'fhuig mé píosa mo dhéidh annsin
Bhí sé le troid - bhí mac í faoi. Thuinn le trid
le tú fathach as a' Dómhain. Thiar fa dtaobh do
nighean sí 'na Greige
"Oh níl buint a' bith agam-sa le nighean lí 'na
Greige" ar seisean "Ach cóirigh faoim 's tharam
Thoisigh sí a chóiriú suas agus nuair a thainic
breacadh an lae, d'eirigh se ach bhí'n t-sean agus
chailleach na shuidhe cómh luath leis. Fuair sí
réidh a bricfeasta agus d'ith se é. Fuaidh sé amach
annsin agus thug sé leis a' gearrán bán agus fuaidh síos
trágha. Chonnaic sé'n fear agus bean a' siubhal
anonn 's anall ar a' tiaigh agus ce bhí ann ach
nighean sí na Greige agus mac sí faoi Thuinn
"Aonn" ar seisean "An bhfeiceann tú anuas a' giobachán
beag seo le a ghearran bán. Racha mise amach
racha ine i bhfolach faoin tuinn go bhfeice mé"
goidé dheánfa sé
Thainic se anuas agus labhair sé le nighean cí na
"Greige agus bheannuigh sé duith rabhair-
readh it
Labhair sise leis. D'fhiaffruigh se duithi
annsin an leigfead sé do'n nighean, donighean sí
na Gréige an leigfead sé duithi néul a chodhladh
mar ucht.
"leigfinn" adeir sise "Ach dá bhfeicfeadh'n fathach mé"
mhuirfead sé mé"
"Oh" ar seisean "Ma mhoithigheann tusa é teacht, níl agat
ach an sraon seo a tharraingt agus nusglochaidh sé
mise"
Leig sí do agus cha rabh sé i bhfad 'na chodhladh nuair
a chonnaic sí'n soitheach a' teacht. Tharraing sí'n
srasn agus mhusgail a' buachaill suas agus d'amharc sé go
fiadhanta uadh. Bhí'n soitheach a' teacht isteach agus
bhí dhá chéud gabhair roihi agus dhá chéud gabhairna
déidh agus bhí'n fathach mór na gcúig cionn na gcúig
gcos 'na gcuig mhuineál na gcuig meall na
sheasamh a' stiutai agus bhí sean-chailleach ar
bhata aige agus bhí dhá shean-bhróg uirthi agus dhá
bhradán fhon uisce in achan bhróg. Nuair a bhí sé
teacht isteach 'un tráigh, d'amharc sé uirthi agus
tharraing sé í anuas fríd a' ghríosach agus tharraing
sé suas fríd a' ghríosach agus tharraing sé isteach
annsin frid na fiacha fada í agus rinn sé'n Greim amháin
duithi. Léim sé amach as a' t-soitheach annsin agus
chuir sé a' lámh faoin toiseacht a t-soithigh agus
lámh faoi deireadh'n t-soithigh aghóg sé'n
t-soitheach suas agus d'fhág sé thuas ar a -
os cionn a tréigh"
"Anois" ar seisean "Níl an fhear nó'n bhean ar a dómhain a
chuirfeas amach as sin í go gcuirfe mis mé fhéin amach
Bhí. Donnchadh 'na sheasamh annsin ar a tráigh agus shiubhal
sé anonn in airicis a' fathach mór.
"Oh mo dhona 's mo dhorn" adeir a' fathach "gur fada
anois ó fuair mé gueim d'ireannach agus béidh sé agam
iniu. Is mór liom na ghreim amháin thú agus is beag liom na
dhá ghreim thú"
"Oh" ar seisean "Béidh agat le fiacháilt le sin
"Ceocu b'fhearr leat adeir a' fathach leis"
coiruigheacht nó taoid leis na claidhmtheacha "?
"Oh" adeir Donnchadh "Ar ndóighe tidheann tú
nach bhfuil claidheamh agam-sa agus caithfe mé"
gul a' corruigheacht nó sin a gléus tríoid at acu
in Éirinn"
"Bheir siad thart a chéile agus thoisigh'n charraidheacht
cha rabh i bhfad gur chuir. Donnchadh a buachaill
síos é. D'fhiaffruigh sé annsin agus fuair sé'n gléus
tioid a bhí ag an fathach agus ghearr sé 'na cinn dó.
Ach bhí oiread daoidheachta istuigh 'san fhathach
agus go rabh siad a' leinnigh ar a' cholainn arais. Ach
sheasuigh Donnchadh istuigh eattoir gur bhfuair
a colainn bás. Annsin chuir sé a láimh ina phóca
agus tharraing sé amach sí sciodóg 'misdóg a bheag
do scian phíne agus gheárr sé'n teangaidh amach ar
a chionn agus chuir isteach ina phóta é. Fuaidh sé
suas annsin an áit a rabh'n nighean í na
"Gréige na shuidhe agus maoitigh sé go dtórfad sé
cómhartha eighinteacht duith agus tharraing sé amach
siosúr bheag as a phóca agus ghearr sé buinnse dá ghruaig
amach os cionn a chluais dheas agus ghearr se giota
beag do'n línin a chóta amach as faoi na asgaill
é agus thug do'n ghiorsach é. Chuir sise isteach in
arar
sparan e agus le scéal fada a dheánú goirid
sé mar seo a' darna lá 's a' triomhadh lá gur
mharbh sé'n trí fathach a' Dómhain. Thiar.
Bhí go maith 's cha rabh go h-olc achan lá nuair a
bhuailfead seisean na fathannaigh agus nuair a
imtheochad sé suas ag an t-sean-chailleach
ar
thiocfadh mac í tír a
Thuinn isteach agus bheiread
sé'n cionn suas chuig sí 'na Gréige agus bhí moladh
mór ag sí 'na Gréige air a' ráit gur mharbh sé é"
gan buille gan urchar. Ba bhfhíor dó é bhí sé a'
mharbhú gan buille gan urchar. Thoisigh sé annsin agus
rinn siad réidh bainfheis le mac tí faoi thuinn agus
le nighean bhí 'na Gheige a phósú agus sé'n dóigh a bhí
acu an t-ain sin no dheánfaidhe an bhainfheis sul"
a bpósfaidhe iad agus mhair - char fágadh'n duine istuigh
ins a' ghreig nar cruinneadh uilig mhair sé 'naoi lá
agus naoi n-oiche. Nuair a bhí'n naomhú lá a' teacht, dúirt
nighean sí 'na Creige nach bpósfad sí'n duine a
choiche agus chuir sí síos a lámh ina phóca agus tharraing
sí aníos sparán.
"Duine ar bith" adeir sí "Nach bhfuil a seórt seo gruaige
ar a chionn nó nach rachaidh'n línín seo isteach
ins na puill atá gearrtha amach as faoi na asgaill
ar a chóta"
"Oh nach doiligh a shású thú" adeir a' sí 'na
"Gréige nó nach bhfuil oiread daoine 'sa ríoghacht agus
- nach bhfuil an duine 'sa roghacht nach bpósfa
"Oh" adeir a' sean-chailleach "Rinn mise dearmud. Tá
fear amhain 'sa níoghacht go seadh nach bhfuil
cruinn annseo"
bh mo dhona 's mo dhorn" adeir a' sí "Cad chuige nár
innis tú sin roimhe seo. Caithfe tú fhéin a gul leófa annsin
agus a thaisint dófa ca bhfuil sé seo agus d'óiduigh'n sí do'n
cheathrar istuigh - is fhearr a bhí 'sa Ghréig a
imtheacht ar a chóiste ag cuartú'n fhear seo
D'imthigh siad ins a' chóiste agus thainic an áit a
rabh Dnnchadh na shuidhe istuigh ag an teineadh
Thainic an t-oifigeach isteach
"Oh" ar seisean "Tá muid an-bhuaidheartha agus tá í 'na
"Gréige an-bhuaidheartha nuair a chuala sé iomradh
ort-sa"
"Oh" adeir seisean Goidé'n bhuint atá agam-sa le
sí 'na Gréige ach racha me leat a chaoi ar bith"
Fuaidh sé leófa agus isteach agus suas in caislean a sí.
Nuair a thainic sé isteach, bhí'n ghruag gearrtha
amach os cionn a chluas dheas agus bhí'n puill ar
a' chóta faoin lámh dheas"
"Oh" adeir nighean a' sí "Seo a' fear atá mise ag gul a
phósú"
"Well" adeir a sí agus char fhág siad an duine ann nár
chruinnigh siad suas agus rinn siad a' bainfheis
"Bhí go maith 's cha rabh go h-olc; bhí Donnchadh a'
siubhal thart agus cha rabh sé sásta. Thainic sé fhéin agus
"A bhean anuas lá amháin an áit a rabh na trí
shoitheach inar mharbh sé 'na trí fathach. Ach goidé
mar thainic fhéin bhí deartháir eile ag na fathachannsí
seo 'sa Dómhain. Thiar agus cha rabh'n tuinnt éudaigh
istuigh air ach craiceann air mar bhéadh craiceann
bolóig Dia ar sa bháil agus scíob se ar shiubhal a'
bhean ar Dhonnachadh bocht. Fuaidh iomchadh suas chuig an
sí agus cha rabh'n tinin mhaith" ar seisean
"Cha chodhluighim nó chan ithim a'n ghreim go bhfuigh.
mise amach a' gruagach a d'imthigh le seo"
D'imthigh sé agus thug leis a bheath bán arais agus ar shiubhal
thara ná sléibhte ag cha rabh sé le codhladh istuigh
in dteach ar bith nó dhá ghreim bidh a the indéidh
a chéile. Nuair a bhí sé ar shiubhal rith fada thainic
sé fríd scaifte gearrfhiadhannaí. Thóg sé a bhata le
tréan mine agus mharbh sé gearrfhiadh. Cha rabh sé sásta
le sin gur imthigh agus mharbhuigh cionn eile. Shuidhe
sé síos annsin agus tharraing sé cipín soluis amach
as a phósa. Chrainnigh suas cupla dartán noin agus
trifle dreasóg agus rinn teine. Tharraing amach a'
scann annsin agus d'fheann na gearrfhiadhannaí agus
ghearr suas 'na ceathrúnacha agus thoisigh a pósú ins a'
ghríosach. D'ith sé ceathrú amháin agus nuair a bhí sé
a ithe, thainic cú mór thart. D'iarr a' cú cuid dona
cramha fhéin air.
"Oh" ar seisean "Cha rabh mise - an croidhe cruaidh ariamh
nó char chasadh a'n ainmhidhe ceithe cosa nó'n éan
a rachadh 'san ar nó a dhath a rachadh san
uisce nach rannfainn leis
agus chaith sé an chuid eile dona gearrfhiadhannaí
chuige agus d'ith sé iad agus shuidhe sé annsin go maidin
rabh fhios aige goidé bhí annseo.
"Is beag liom thúta ithe ag nó a mharbhú tá tú
no-bheag agam ach dheánfa mé thú a mharbhú ins an
heat seo
Ach cha leigfeadh'n eagla do mhicheál theacht
anuas a'n chrann ar deireadh gur bheigean dó a
theacht anuas nó bhí'n crann ag tuitin le h-eagla.
Thainic sé anuas agus fuaidh'n peire fa chéile agus leag sé
"Mici agus indéidh a leagainnt, d'eirigh micheál agus fuair
sé'n bata agus bhuail sé'n fathach.
"Leig mé 'na shuidhe" ar seisean "Béidh mo chaisleán agat agus mo
choillidh indéidh mo bháis-sa"
"Ó" adeir seisean "Béidh sin agam ó do lá-sa amach.
"Béidh sin agam ó iniu"
agus bhuail sé é leis an bhata agus mharbh sé é. Fuaidh
"Micheál anonn agus isteach sa'n choillidh ach go
bhfuair sé'n caisleán. Bhí beithigh galanta, madaidh
Luneall óir airgead agus achan
ruadha, cearca agus achann.
suas
mhail"
sise
" micheal ag
na
seórt ins an chaillean "
h-áiteacha uilig agus na beithigh agus a gcuid claidhimhtheacha
agus nuair a thainic sé 'na bhaile, nuair a bheighe na baha
cha rabh'n oiread áiteacha 'sa bhaile agus a choinneochadh
cruc mór garbh dó chonnaic sé'n scaifte
gearrfhiadhannaí; thóg a bhata agus chrág cionn acu.
cha rabh sé sasta le sin. Rith sé 'na ndéidh agus mharthuigh
cionneile acu. Lós suas teine agus níos iad mar bhí ariamh
agus nuair a bhí sé ag ithe cionn acu, thainic a' dobharchú
thart sin seórt eighinteacht éan a téidheann 'san
fháirrge agus d'iarr a' dobharchú cuid do'n ghearrfhiadh
air.
"Bheirfidh agus fáilte" adeir Donnchadh.
"Anois nuair a bhí siad ag imtheacht ar maidin arsa'n
dobharchú."
"Am ar bith a mbéidh dadaidh caillte aige 'san fháirrge cha
rabh a dhath aige ach scairtigh air-san agus go dtiocfad sé
chuige agus chan sin uilig é" adeir a dobharchú "Ach is goirid
go mbéidh tú i gcois a' chladaigh agus béidh agat le gul
un tír eile fa choinne'n fhear sin atá tú cuartú. Tá
aoitheach mór thuas annsin agus tá an toiseacht isteach ar
a' talamh agus a deireadh 'na fáirrge. Tionntuigh thart í agus
cur amach ar an fhairrge i agus ná leig amach do
ghreim go bhfuigh tú isteach innte nó má leigeannchan
fheiceann tú níos mó í.
Rinn Donnchadh seo agus cha rabh i bhfad go rabh sé 'sa
Dómhain. Thiar. Shiubhal sé leis suas a' chladach agus chonnaic
sé'n caislean an fhathach. Fuaidh isteach; cé tádheann
sé istuigh annseo ach a bhean. Rith sise anuas ag cur
na míle fáilte roimhe agus thoisigh na deora agus í a phógú agus
thoisigh sí annsin a thionú suas le éudach síoda.
"Oh" ar seisean "Chan do dheora atá dhiobhail orm-sa ach má
tá a'n ghreim bidh agat; char ith mise a dhath ó
d'fhuig mé'n bhréig agus tá rud eighinteacht a dhíobháil orm"
Thoisigh sí agus rinn sí réidh dinneár mór dó ach char
shuidhe sé a' chóir a' bith nó bhí fhios aige go rabh
"Craiceann Tarnocht i ndeas do agus sheasuigh sé 'sa doras agus
d'ith é. Chonnaic sé seórt eighinteacht airm annsin"
crochta a taobh a' bhalla agus bhí leac mór thuas ag an
teinidh. D'imthigh suas agus thóg a' leac agus rinn poll do
fhéin síos faoi
"Anois" ar seisean leis a' bhean "Racha mise síos annseo; cóirigh
thusa isteach a' leac go deas ar eagla go n-aitheochadh'n
duine é"
Rinn sé seo agus nuair a bhí sé thíos, scairt sé aníos
"Goidé mar tá'n leac na luighe
"Oh" adeir sí "Chan aithneochadh Eireannach ar bith gur
tógadh ariamh i
Le sin thainic a' fear isteach ann fathach
"Srise - fa féusoige" ar seisean "Moithighin boladh
Eineannach bréugach"
"Oh nár mhoithigh tú sin ó thug tú mise isteach" adeir sí
oh well mas sin mar tá" ar seisean "Cha labhraim níos mó"
Rinn réidh dinnear mór agus d'fhiaffruigh'n bhean do 'sa
deireadh ca rabh a anam.
"Tá sé thíos ins a' scuab sin thíos"
ag déidh
Maidin lá arna bhárach a' fathach mór a
ghaill
mar ba ghráth leis a dheánú, d'imthigh sé
bhricfeasta
amach a' seilg fríd an oilean. Thainic sí aníos agus chóirigh sí
thart a scual go deas ag coiriú suas anam an
fhathach mhoir. Léig sí aníos a' fear a bhí thíos faoin leac
annsin agus thug a bhricfeasta do ach char dhúirt sé a'
dhath agus fuaidh síos arais. Thainic a' fathach mór isteach
trathnóna. Chonnaic sé'n scuab coiriste suas go deas
"Oh" adeir leis a bhean "Tá tú ag eirigh amuideach
ag cóiriú suas a' scuat annsin. Chan sin an áit atá
ní anam-sa a' chóir a' bith"
agus ca bhfuil sé" adeir sí?
"Oh tá" ar seisean "Istuigh ins a' tuairnín sin thíos
D'imthigh'n fathach amach maidin lá arna bhárach
indéidh a bhricfeasta fhághailt agus thoisigh sí ag cóiriú
suas a' tuairnín. Nuair a thainic sé isteach, bhí'n bhean
'na shuidhe 'na chaithin óir agus a' tuairnín faoinn chaithi
aici.
"Oh" ar seisean "Nach tú tá coimheadach fa dtaobh do manan
Ach chan sin an áit atá sé a chóir a' bith agus
d'fhiaffruigh sí do annsin ca rabh sé
"Oh" ar sise "Sin rud nach mbíonn fhios agat a choiche.
"Tá se amuigh sa chrain sin amuigh" ar seisean "Istuigh i
gcaora agus istuigh 'sa chaora tá lach agus istuigh sa lach
ar seisean "Tá uibh agus istuigh san uibh tá m'anam"
Bhí'n boc a bhí faoin leac ag coinneáilt a chluas
gcómhní le n-eisteacht ach nuair a fuair sé é"
amuigh a' triomhadh maidin, cha rabh bhfad ag cur
aníos a' leac mhór. Thug leis a' tuagh mhór a bhí
briste bearnach. Thainic amach ag cloch mhór agus
thoisigh ag cur faobhair. Bhuail sé buille ar a' chrann agus
chualaidh fear a chroiceann tarnochta é ach bhí se
i bhfad ar shiubhal Leag sé'n crann ach bhí oiread
draoidheachta innti agus gur thoisigh sí ag imtheacht
na phíosaí annsiud 's annseo. Le sin léim a caona
amach agus créidim nach rabh a'n chaora ann caora
cómh luthmhair í. Sheasuigh sé ag amharc air a
cheud uair agus char smaoitigh sé ar a' chú mhór.
"Oh a chú mhoir a' Dómhain. Thiar" ar seisean "Tar go tapaidh
Le sin thainic a' cú mór. Bhí'n cu láthmhair ó nadúir
ach bhí'n chaora lithmhair le draoidheacht. Ach
cha rabh i bhfad go bhfuair a cú greim air agus stróc
sé'n chaora. Ach má stróc fhéin fuair a lach ar
shiubhal. Sheasuigh sé ag amharc ar a lach
annsin tamallt agus ar seisean "le "Séideán Doin. Doicha.
"Cean annseo go tapaidh
Le sin thainic a' séidean agus bheir sé ar a' lach agus
thoisigh a' stríocú suas a' lach a agus thuit ann uibh 'san
fháirrge. Th chonnaic sé'n uibh a ruitim agus seisean
"Oh ca bhfuil a dobharchú anois; tá sé a dhith
Le sin thainic a' dobharchú agus síos go tóin 'na fáirrge
Thug aníos ann uibh agus nuair a bhí se a' tarraint
ar Donnchadh, scairt sé
"Sín amach do lámh agus a rud a bheirfe mise duit
coinnigh greim air ó ná tór do'n duine é agus is
goirid go dtiocfaidh'n fear - Craiceann darnochtus
a spot atá faoi na asgaill deas coimhead agus crag é"
Thainic a bhean amach ag iarraidh goidé bhí - go
gcoinneochad sise a' rud a bhí ina lámh go rabh'n
"Craiceann darnocht a' teacht
"Coinneocha me fhéin é" ar seisean "Is fada anois ó bhí fhios
agam láidreacht mo láimh dheas
Nuair a bhí'n fathach mór a sineadh amach a
lámh dheas agus a' fear eile a' tarraint air, chaith
sé'n uibh air agus chrag sé isteach faoin asgaill dheas é
Le sin thuit a fathach mór agus nuair a bhí sé a'
fághailt bháis.
"Oh mo bheannacht leat" ar seisean "agus mo mhallacht ar
an oileán
"Oh" adeir Donnchadh "Tá do ghraithe agat ar
chaoi ar bith; tá mise ag gul a tharraingt isteach
ar a' chaisleán
Fuaidh Donnchadh isteach agus thoisigh a'
tóirt leis a' t-ór agus a' t-ollmhaitheas uilig agus a chur
isteach sa t-soitheach agus nuair a bhí sí lasta aige.
fuair sé greim ar a bhean annsin agus chaith isteach i
fosta. Cha rabh i bhfad go rabh sé sa Ghreig arais agus
thainic isteach ar an tráigh céana a rabh'n trí"
shoitheach eile a thug leis suas í agus fuaidh suas
ag an sí na Ghéige. Bhí fáilte mór ag sí na
Gréige roimhe annsin nó shíl sé nach bhfeicfead
sé é a choiche arais agus chruinnigh suas a rabh
dhaoine 'sa Ghréig seacht mblíana go dtigidh'n
duine 's críona a bhí istuigh sa tír agus bhí feasta
mór acu.
"Sin a chuala mise do'n scéal sin agus cha rabh mé"
ariamh gan scéal úr nó sean-scéal nó aonn
scéal; nuair a chumfainn fhéin scéal ba chríonn
liath an scéalaidhe mé agus olc 's mar tá agam anocht
béidh sé míle uair níos measa ag Willi 'san oiche i
mbárach. Sadsan atclochán agus mise'n bothán; fuair
muinntir na Greige bás agus fuigeadh mise.
ghean
lí na
"lige agus ar
an
abn
annan.
"A bhfad ó shoin agus i bhfad ó shoin é, nuair
a bhí na ríghthe fairsing in Éirinn, bhí sí amháir
airidh ann agus bhí trí mhac aige agus sé'n t-ainm a
bheiread d ar a sí seo nó nuagach na aiste
a bheith cur gaiste"
"Dhe ar
a
ea. Ba ghráth leis i gcómhnui ar
ac"
éanacha agus chuiread sé amach anois agus
amach sé
arait achan mhaidin. Chuiread
sé a' mac a ba sine amach a' cheud mhaidin
agus ar réir a n-ois mar sin. Ach maidin
agam-sa
"Dheánfa mé graithe a' buachailleacht duit" ar seisean "Feadh
tamallt do"
"Well" adeir an maighistir "Tá trá fathannaigh be'n
thall sa choillidh sinthall agus ma théidheann tusa
anonn, muirfe siad muid istuigh ins an bhaile seo agus ná
"Béidh 'na gcómhair"
"Ná bí eagla ort" adeir an buachaill.
Fuaidh sé anonn an cheud mhaidin leis na baha
agus ag gul anonn a do ag
sa cheud choillidh, casadh
ar
do é druidhte suas le
óir. Thóg sé'n bata agus bhris
sé na ceithre go dtigidh'n talamh agus chuir sé 'na
ba isteach sa choillidh. Bhí eagla air go dtiocfadh'n
fathach air agus go muirfead sé é go díreach fuaidh sé
suas ins a' chrann a ba láidre a shíl sé bhí 'sa
choillidh. Cha rabh i bhfad go dtainic ann fathach fhad
leis agus bhí an talamh uilig ar crith faoi le mhéud agus bhí
tire ar an fathach fa dtaobh dona chuid talamh
millte ag cuid bala an ghasur. Deir sé.
"Goidé thug ort na ba a chur isteach annseo"
"Ó thoisigh'n gasur ag caoineadh agus dúirt sé nach rabh
seisean siúrailte nó cleachtuighthe leis an áit agus nach
Shiubhal sé leis suas agus a ghearrán bán leis a'
tarrainat ar chaisleán sí 'na Gréige. Ach le preabh
na sul rinn sé smaoitiú eile go mbfhéidir nach
rabh fhios goide'n seórt fear a bhí in é seo agus go
gcrochfad sé é. Phill sé anuas agus casadh teach beag
dó chos 'na cladaigh. Fuaidh sé isteach annseo agus
cha rabh'n duine ann ach seanbhean 'na shuidhe
i gcois na teineadh. D'iarr sé lóisdín uirthi
"Oh" adeir sí "Cha dtiocfadh le fear do do sheórtsa a
bheith fannacht istuigh ina leihéid seo theach
"Oh" adeir. Donnchadh Má tá sé maith go leor
agatsa béidh sé maith go leor agam-sa fa choinne
oiche"
agus d'fhann sé istuigh. Nuair a bhí sé istuigh tamall
chuir a' t-sean-chailleach síos pota uisce agus nuair
a bhí sé guil fuaidh sí amach agus thug sí 'steach
tuban. Chuir sí'n t-uisce isteach la tuban agus d'iarr
sí air a chuid chosa a nighe. Nighe sé iad agus annsin
rinn sí réidh a shuipear agus nuair a d'ith sé a
shuipear rinn sí seórt eighinteacht suipeoga
leabaidh dó sa choirneal agus fuaidh sé i luighe. Cha
rabh sé i bhfad 'na chodhladh nuair a mhoithigh sé
tú ghaire millteanach, char mhoithigheas ariamh
aroimhe. Bh agus chuir sé amach a chionn agus d'iaffruigh
do'n t-sean-chailleach goidé'n t-ughdar a bhí leis
na gairidh seo.
"Oh" adeir sí "Nar chuala tú iomrádh ar Mac í faoi
Thuinn agus na tú fathach a' Dómhain. Thiar a bhí le
trioid thíos ar a tráigh sin i mbárach"
"Oh" ar seisean
"Goidé'n mhaith sin damhsa
Ní h-eadh d'fhuig mé píosa mo dhéidh annsin
Bhí sé le troid - bhí mac í faoi. Thuinn le trid
le tú fathach as a' Dómhain. Thiar fa dtaobh do
nighean sí 'na Greige
"Oh níl buint a' bith agam-sa le nighean lí 'na
Greige" ar seisean "Ach cóirigh faoim 's tharam
Thoisigh sí a chóiriú suas agus nuair a thainic
breacadh an lae, d'eirigh se ach bhí'n t-sean agus
chailleach na shuidhe cómh luath leis. Fuair sí
réidh a bricfeasta agus d'ith se é. Fuaidh sé amach
annsin agus thug sé leis a' gearrán bán agus fuaidh síos
trágha. Chonnaic sé'n fear agus bean a' siubhal
anonn 's anall ar a' tiaigh agus ce bhí ann ach
nighean sí na Greige agus mac sí faoi Thuinn
"Aonn" ar seisean "An bhfeiceann tú anuas a' giobachán
beag seo le a ghearran bán. Racha mise amach
racha ine i bhfolach faoin tuinn go bhfeice mé"
goidé dheánfa sé
Thainic se anuas agus labhair sé le nighean cí na
"Greige agus bheannuigh sé duith rabhair-
readh it
Labhair sise leis. D'fhiaffruigh se duithi
annsin an leigfead sé do'n nighean, donighean sí
na Gréige an leigfead sé duithi néul a chodhladh
mar ucht.
"leigfinn" adeir sise "Ach dá bhfeicfeadh'n fathach mé"
mhuirfead sé mé"
"Oh" ar seisean "Ma mhoithigheann tusa é teacht, níl agat
ach an sraon seo a tharraingt agus nusglochaidh sé
mise"
Leig sí do agus cha rabh sé i bhfad 'na chodhladh nuair
a chonnaic sí'n soitheach a' teacht. Tharraing sí'n
srasn agus mhusgail a' buachaill suas agus d'amharc sé go
fiadhanta uadh. Bhí'n soitheach a' teacht isteach agus
bhí dhá chéud gabhair roihi agus dhá chéud gabhairna
déidh agus bhí'n fathach mór na gcúig cionn na gcúig
gcos 'na gcuig mhuineál na gcuig meall na
sheasamh a' stiutai agus bhí sean-chailleach ar
bhata aige agus bhí dhá shean-bhróg uirthi agus dhá
bhradán fhon uisce in achan bhróg. Nuair a bhí sé
teacht isteach 'un tráigh, d'amharc sé uirthi agus
tharraing sé í anuas fríd a' ghríosach agus tharraing
sé suas fríd a' ghríosach agus tharraing sé isteach
annsin frid na fiacha fada í agus rinn sé'n Greim amháin
duithi. Léim sé amach as a' t-soitheach annsin agus
chuir sé a' lámh faoin toiseacht a t-soithigh agus
lámh faoi deireadh'n t-soithigh aghóg sé'n
t-soitheach suas agus d'fhág sé thuas ar a -
os cionn a tréigh"
"Anois" ar seisean "Níl an fhear nó'n bhean ar a dómhain a
chuirfeas amach as sin í go gcuirfe mis mé fhéin amach
Bhí. Donnchadh 'na sheasamh annsin ar a tráigh agus shiubhal
sé anonn in airicis a' fathach mór.
"Oh mo dhona 's mo dhorn" adeir a' fathach "gur fada
anois ó fuair mé gueim d'ireannach agus béidh sé agam
iniu. Is mór liom na ghreim amháin thú agus is beag liom na
dhá ghreim thú"
"Oh" ar seisean "Béidh agat le fiacháilt le sin
"Ceocu b'fhearr leat adeir a' fathach leis"
coiruigheacht nó taoid leis na claidhmtheacha "?
"Oh" adeir Donnchadh "Ar ndóighe tidheann tú
nach bhfuil claidheamh agam-sa agus caithfe mé"
gul a' corruigheacht nó sin a gléus tríoid at acu
in Éirinn"
"Bheir siad thart a chéile agus thoisigh'n charraidheacht
cha rabh i bhfad gur chuir. Donnchadh a buachaill
síos é. D'fhiaffruigh sé annsin agus fuair sé'n gléus
tioid a bhí ag an fathach agus ghearr sé 'na cinn dó.
Ach bhí oiread daoidheachta istuigh 'san fhathach
agus go rabh siad a' leinnigh ar a' cholainn arais. Ach
sheasuigh Donnchadh istuigh eattoir gur bhfuair
a colainn bás. Annsin chuir sé a láimh ina phóca
agus tharraing sé amach sí sciodóg 'misdóg a bheag
do scian phíne agus gheárr sé'n teangaidh amach ar
a chionn agus chuir isteach ina phóta é. Fuaidh sé
suas annsin an áit a rabh'n nighean í na
"Gréige na shuidhe agus maoitigh sé go dtórfad sé
cómhartha eighinteacht duith agus tharraing sé amach
siosúr bheag as a phóca agus ghearr sé buinnse dá ghruaig
amach os cionn a chluais dheas agus ghearr se giota
beag do'n línin a chóta amach as faoi na asgaill
é agus thug do'n ghiorsach é. Chuir sise isteach in
arar
sparan e agus le scéal fada a dheánú goirid
sé mar seo a' darna lá 's a' triomhadh lá gur
mharbh sé'n trí fathach a' Dómhain. Thiar.
Bhí go maith 's cha rabh go h-olc achan lá nuair a
bhuailfead seisean na fathannaigh agus nuair a
imtheochad sé suas ag an t-sean-chailleach
ar
thiocfadh mac í tír a
Thuinn isteach agus bheiread
sé'n cionn suas chuig sí 'na Gréige agus bhí moladh
mór ag sí 'na Gréige air a' ráit gur mharbh sé é"
gan buille gan urchar. Ba bhfhíor dó é bhí sé a'
mharbhú gan buille gan urchar. Thoisigh sé annsin agus
rinn siad réidh bainfheis le mac tí faoi thuinn agus
le nighean bhí 'na Gheige a phósú agus sé'n dóigh a bhí
acu an t-ain sin no dheánfaidhe an bhainfheis sul"
a bpósfaidhe iad agus mhair - char fágadh'n duine istuigh
ins a' ghreig nar cruinneadh uilig mhair sé 'naoi lá
agus naoi n-oiche. Nuair a bhí'n naomhú lá a' teacht, dúirt
nighean sí 'na Creige nach bpósfad sí'n duine a
choiche agus chuir sí síos a lámh ina phóca agus tharraing
sí aníos sparán.
"Duine ar bith" adeir sí "Nach bhfuil a seórt seo gruaige
ar a chionn nó nach rachaidh'n línín seo isteach
ins na puill atá gearrtha amach as faoi na asgaill
ar a chóta"
"Oh nach doiligh a shású thú" adeir a' sí 'na
"Gréige nó nach bhfuil oiread daoine 'sa ríoghacht agus
- nach bhfuil an duine 'sa roghacht nach bpósfa
"Oh" adeir a' sean-chailleach "Rinn mise dearmud. Tá
fear amhain 'sa níoghacht go seadh nach bhfuil
cruinn annseo"
bh mo dhona 's mo dhorn" adeir a' sí "Cad chuige nár
innis tú sin roimhe seo. Caithfe tú fhéin a gul leófa annsin
agus a thaisint dófa ca bhfuil sé seo agus d'óiduigh'n sí do'n
cheathrar istuigh - is fhearr a bhí 'sa Ghréig a
imtheacht ar a chóiste ag cuartú'n fhear seo
D'imthigh siad ins a' chóiste agus thainic an áit a
rabh Dnnchadh na shuidhe istuigh ag an teineadh
Thainic an t-oifigeach isteach
"Oh" ar seisean "Tá muid an-bhuaidheartha agus tá í 'na
"Gréige an-bhuaidheartha nuair a chuala sé iomradh
ort-sa"
"Oh" adeir seisean Goidé'n bhuint atá agam-sa le
sí 'na Gréige ach racha me leat a chaoi ar bith"
Fuaidh sé leófa agus isteach agus suas in caislean a sí.
Nuair a thainic sé isteach, bhí'n ghruag gearrtha
amach os cionn a chluas dheas agus bhí'n puill ar
a' chóta faoin lámh dheas"
"Oh" adeir nighean a' sí "Seo a' fear atá mise ag gul a
phósú"
"Well" adeir a sí agus char fhág siad an duine ann nár
chruinnigh siad suas agus rinn siad a' bainfheis
"Bhí go maith 's cha rabh go h-olc; bhí Donnchadh a'
siubhal thart agus cha rabh sé sásta. Thainic sé fhéin agus
"A bhean anuas lá amháin an áit a rabh na trí
shoitheach inar mharbh sé 'na trí fathach. Ach goidé
mar thainic fhéin bhí deartháir eile ag na fathachannsí
seo 'sa Dómhain. Thiar agus cha rabh'n tuinnt éudaigh
istuigh air ach craiceann air mar bhéadh craiceann
bolóig Dia ar sa bháil agus scíob se ar shiubhal a'
bhean ar Dhonnachadh bocht. Fuaidh iomchadh suas chuig an
sí agus cha rabh'n tinin mhaith" ar seisean
"Cha chodhluighim nó chan ithim a'n ghreim go bhfuigh.
mise amach a' gruagach a d'imthigh le seo"
D'imthigh sé agus thug leis a bheath bán arais agus ar shiubhal
thara ná sléibhte ag cha rabh sé le codhladh istuigh
in dteach ar bith nó dhá ghreim bidh a the indéidh
a chéile. Nuair a bhí sé ar shiubhal rith fada thainic
sé fríd scaifte gearrfhiadhannaí. Thóg sé a bhata le
tréan mine agus mharbh sé gearrfhiadh. Cha rabh sé sásta
le sin gur imthigh agus mharbhuigh cionn eile. Shuidhe
sé síos annsin agus tharraing sé cipín soluis amach
as a phósa. Chrainnigh suas cupla dartán noin agus
trifle dreasóg agus rinn teine. Tharraing amach a'
scann annsin agus d'fheann na gearrfhiadhannaí agus
ghearr suas 'na ceathrúnacha agus thoisigh a pósú ins a'
ghríosach. D'ith sé ceathrú amháin agus nuair a bhí sé
a ithe, thainic cú mór thart. D'iarr a' cú cuid dona
cramha fhéin air.
"Oh" ar seisean "Cha rabh mise - an croidhe cruaidh ariamh
nó char chasadh a'n ainmhidhe ceithe cosa nó'n éan
a rachadh 'san ar nó a dhath a rachadh san
uisce nach rannfainn leis
agus chaith sé an chuid eile dona gearrfhiadhannaí
chuige agus d'ith sé iad agus shuidhe sé annsin go maidin
rabh fhios aige goidé bhí annseo.
"Is beag liom thúta ithe ag nó a mharbhú tá tú
no-bheag agam ach dheánfa mé thú a mharbhú ins an
heat seo
Ach cha leigfeadh'n eagla do mhicheál theacht
anuas a'n chrann ar deireadh gur bheigean dó a
theacht anuas nó bhí'n crann ag tuitin le h-eagla.
Thainic sé anuas agus fuaidh'n peire fa chéile agus leag sé
"Mici agus indéidh a leagainnt, d'eirigh micheál agus fuair
sé'n bata agus bhuail sé'n fathach.
"Leig mé 'na shuidhe" ar seisean "Béidh mo chaisleán agat agus mo
choillidh indéidh mo bháis-sa"
"Ó" adeir seisean "Béidh sin agam ó do lá-sa amach.
"Béidh sin agam ó iniu"
agus bhuail sé é leis an bhata agus mharbh sé é. Fuaidh
"Micheál anonn agus isteach sa'n choillidh ach go
bhfuair sé'n caisleán. Bhí beithigh galanta, madaidh
Luneall óir airgead agus achan
ruadha, cearca agus achann.
suas
mhail"
sise
" micheal ag
na
seórt ins an chaillean "
h-áiteacha uilig agus na beithigh agus a gcuid claidhimhtheacha
agus nuair a thainic sé 'na bhaile, nuair a bheighe na baha
cha rabh'n oiread áiteacha 'sa bhaile agus a choinneochadh
cruc mór garbh dó chonnaic sé'n scaifte
gearrfhiadhannaí; thóg a bhata agus chrág cionn acu.
cha rabh sé sasta le sin. Rith sé 'na ndéidh agus mharthuigh
cionneile acu. Lós suas teine agus níos iad mar bhí ariamh
agus nuair a bhí sé ag ithe cionn acu, thainic a' dobharchú
thart sin seórt eighinteacht éan a téidheann 'san
fháirrge agus d'iarr a' dobharchú cuid do'n ghearrfhiadh
air.
"Bheirfidh agus fáilte" adeir Donnchadh.
"Anois nuair a bhí siad ag imtheacht ar maidin arsa'n
dobharchú."
"Am ar bith a mbéidh dadaidh caillte aige 'san fháirrge cha
rabh a dhath aige ach scairtigh air-san agus go dtiocfad sé
chuige agus chan sin uilig é" adeir a dobharchú "Ach is goirid
go mbéidh tú i gcois a' chladaigh agus béidh agat le gul
un tír eile fa choinne'n fhear sin atá tú cuartú. Tá
aoitheach mór thuas annsin agus tá an toiseacht isteach ar
a' talamh agus a deireadh 'na fáirrge. Tionntuigh thart í agus
cur amach ar an fhairrge i agus ná leig amach do
ghreim go bhfuigh tú isteach innte nó má leigeannchan
fheiceann tú níos mó í.
Rinn Donnchadh seo agus cha rabh i bhfad go rabh sé 'sa
Dómhain. Thiar. Shiubhal sé leis suas a' chladach agus chonnaic
sé'n caislean an fhathach. Fuaidh isteach; cé tádheann
sé istuigh annseo ach a bhean. Rith sise anuas ag cur
na míle fáilte roimhe agus thoisigh na deora agus í a phógú agus
thoisigh sí annsin a thionú suas le éudach síoda.
"Oh" ar seisean "Chan do dheora atá dhiobhail orm-sa ach má
tá a'n ghreim bidh agat; char ith mise a dhath ó
d'fhuig mé'n bhréig agus tá rud eighinteacht a dhíobháil orm"
Thoisigh sí agus rinn sí réidh dinneár mór dó ach char
shuidhe sé a' chóir a' bith nó bhí fhios aige go rabh
"Craiceann Tarnocht i ndeas do agus sheasuigh sé 'sa doras agus
d'ith é. Chonnaic sé seórt eighinteacht airm annsin"
crochta a taobh a' bhalla agus bhí leac mór thuas ag an
teinidh. D'imthigh suas agus thóg a' leac agus rinn poll do
fhéin síos faoi
"Anois" ar seisean leis a' bhean "Racha mise síos annseo; cóirigh
thusa isteach a' leac go deas ar eagla go n-aitheochadh'n
duine é"
Rinn sé seo agus nuair a bhí sé thíos, scairt sé aníos
"Goidé mar tá'n leac na luighe
"Oh" adeir sí "Chan aithneochadh Eireannach ar bith gur
tógadh ariamh i
Le sin thainic a' fear isteach ann fathach
"Srise - fa féusoige" ar seisean "Moithighin boladh
Eineannach bréugach"
"Oh nár mhoithigh tú sin ó thug tú mise isteach" adeir sí
oh well mas sin mar tá" ar seisean "Cha labhraim níos mó"
Rinn réidh dinnear mór agus d'fhiaffruigh'n bhean do 'sa
deireadh ca rabh a anam.
"Tá sé thíos ins a' scuab sin thíos"
ag déidh
Maidin lá arna bhárach a' fathach mór a
ghaill
mar ba ghráth leis a dheánú, d'imthigh sé
bhricfeasta
amach a' seilg fríd an oilean. Thainic sí aníos agus chóirigh sí
thart a scual go deas ag coiriú suas anam an
fhathach mhoir. Léig sí aníos a' fear a bhí thíos faoin leac
annsin agus thug a bhricfeasta do ach char dhúirt sé a'
dhath agus fuaidh síos arais. Thainic a' fathach mór isteach
trathnóna. Chonnaic sé'n scuab coiriste suas go deas
"Oh" adeir leis a bhean "Tá tú ag eirigh amuideach
ag cóiriú suas a' scuat annsin. Chan sin an áit atá
ní anam-sa a' chóir a' bith"
agus ca bhfuil sé" adeir sí?
"Oh tá" ar seisean "Istuigh ins a' tuairnín sin thíos
D'imthigh'n fathach amach maidin lá arna bhárach
indéidh a bhricfeasta fhághailt agus thoisigh sí ag cóiriú
suas a' tuairnín. Nuair a thainic sé isteach, bhí'n bhean
'na shuidhe 'na chaithin óir agus a' tuairnín faoinn chaithi
aici.
"Oh" ar seisean "Nach tú tá coimheadach fa dtaobh do manan
Ach chan sin an áit atá sé a chóir a' bith agus
d'fhiaffruigh sí do annsin ca rabh sé
"Oh" ar sise "Sin rud nach mbíonn fhios agat a choiche.
"Tá se amuigh sa chrain sin amuigh" ar seisean "Istuigh i
gcaora agus istuigh 'sa chaora tá lach agus istuigh sa lach
ar seisean "Tá uibh agus istuigh san uibh tá m'anam"
Bhí'n boc a bhí faoin leac ag coinneáilt a chluas
gcómhní le n-eisteacht ach nuair a fuair sé é"
amuigh a' triomhadh maidin, cha rabh bhfad ag cur
aníos a' leac mhór. Thug leis a' tuagh mhór a bhí
briste bearnach. Thainic amach ag cloch mhór agus
thoisigh ag cur faobhair. Bhuail sé buille ar a' chrann agus
chualaidh fear a chroiceann tarnochta é ach bhí se
i bhfad ar shiubhal Leag sé'n crann ach bhí oiread
draoidheachta innti agus gur thoisigh sí ag imtheacht
na phíosaí annsiud 's annseo. Le sin léim a caona
amach agus créidim nach rabh a'n chaora ann caora
cómh luthmhair í. Sheasuigh sé ag amharc air a
cheud uair agus char smaoitigh sé ar a' chú mhór.
"Oh a chú mhoir a' Dómhain. Thiar" ar seisean "Tar go tapaidh
Le sin thainic a' cú mór. Bhí'n cu láthmhair ó nadúir
ach bhí'n chaora lithmhair le draoidheacht. Ach
cha rabh i bhfad go bhfuair a cú greim air agus stróc
sé'n chaora. Ach má stróc fhéin fuair a lach ar
shiubhal. Sheasuigh sé ag amharc ar a lach
annsin tamallt agus ar seisean "le "Séideán Doin. Doicha.
"Cean annseo go tapaidh
Le sin thainic a' séidean agus bheir sé ar a' lach agus
thoisigh a' stríocú suas a' lach a agus thuit ann uibh 'san
fháirrge. Th chonnaic sé'n uibh a ruitim agus seisean
"Oh ca bhfuil a dobharchú anois; tá sé a dhith
Le sin thainic a' dobharchú agus síos go tóin 'na fáirrge
Thug aníos ann uibh agus nuair a bhí se a' tarraint
ar Donnchadh, scairt sé
"Sín amach do lámh agus a rud a bheirfe mise duit
coinnigh greim air ó ná tór do'n duine é agus is
goirid go dtiocfaidh'n fear - Craiceann darnochtus
a spot atá faoi na asgaill deas coimhead agus crag é"
Thainic a bhean amach ag iarraidh goidé bhí - go
gcoinneochad sise a' rud a bhí ina lámh go rabh'n
"Craiceann darnocht a' teacht
"Coinneocha me fhéin é" ar seisean "Is fada anois ó bhí fhios
agam láidreacht mo láimh dheas
Nuair a bhí'n fathach mór a sineadh amach a
lámh dheas agus a' fear eile a' tarraint air, chaith
sé'n uibh air agus chrag sé isteach faoin asgaill dheas é
Le sin thuit a fathach mór agus nuair a bhí sé a'
fághailt bháis.
"Oh mo bheannacht leat" ar seisean "agus mo mhallacht ar
an oileán
"Oh" adeir Donnchadh "Tá do ghraithe agat ar
chaoi ar bith; tá mise ag gul a tharraingt isteach
ar a' chaisleán
Fuaidh Donnchadh isteach agus thoisigh a'
tóirt leis a' t-ór agus a' t-ollmhaitheas uilig agus a chur
isteach sa t-soitheach agus nuair a bhí sí lasta aige.
fuair sé greim ar a bhean annsin agus chaith isteach i
fosta. Cha rabh i bhfad go rabh sé sa Ghreig arais agus
thainic isteach ar an tráigh céana a rabh'n trí"
shoitheach eile a thug leis suas í agus fuaidh suas
ag an sí na Ghéige. Bhí fáilte mór ag sí na
Gréige roimhe annsin nó shíl sé nach bhfeicfead
sé é a choiche arais agus chruinnigh suas a rabh
dhaoine 'sa Ghréig seacht mblíana go dtigidh'n
duine 's críona a bhí istuigh sa tír agus bhí feasta
mór acu.
"Sin a chuala mise do'n scéal sin agus cha rabh mé"
ariamh gan scéal úr nó sean-scéal nó aonn
scéal; nuair a chumfainn fhéin scéal ba chríonn
liath an scéalaidhe mé agus olc 's mar tá agam anocht
béidh sé míle uair níos measa ag Willi 'san oiche i
mbárach. Sadsan atclochán agus mise'n bothán; fuair
muinntir na Greige bás agus fuigeadh mise.