Ardrí na nDreoilíntí Móra

i
a
a
oráir
Daingean Uí
anois ann. Ar an ann," ar sise.
radhg Ghuithín.
sean carach."
dach," an
ná an abha
san. Ait.." ar sisean
dteann a in a
is
an uait agus a bhí in a chomhal an ait an
sin ann in
cé bhuaig a chuala sé é.
n-Rí na ndreóilíntí móra-
ach fiteán 8
bhí beirt dritheárr ann fudó do [gur]."
bhainn dóibh dúmhnall agus diarmuid.
bhíodar éirithe suas ’n-a bhfearaibh agus ní
raibh ’on tsaoghal aca ach dhá ghabhar agus
dubhairt dúmhnall lá do raibh sé i n-am
age féin imeacht a’ 'try'-áil fhirtiúnn
do féin agus do mbaileóch sé leis agus dubhairt
-
"Ó
"Mínnsin
sé lé Diarmuid dul go dtí ’n luachra
agus geithre tharrac nach aon lá agus má
thiocfach trí bhraon meala as do bheach sé
féin ’n-a bheathaig agus má thiocfach trí
braon fola as go mbeach sé marbh. Do
bhailibh sé leis is dh’fhág sé slán is
bineacht age dúmhnall bhí sé a’
cuir a’ bhóthair do riamh agus choídhche do
dtáinig drúcht agus deirionaí na h-oídhche air.
Do chasach isteach i gcoíll é agus do chuai’
sé isteach i seanntán tí’ bhí ann agus ní
raibh istig insa tseanntán ach bean.
loirg sé lósduíocht na h-oídhche uirthe agus
dubhairt sí go bhfaigheach agus fáilte, suí
aníos. Do shuig sé suas agus do dh’fhan sé
’n-a fochair go maidean. Dubhairt sí
leis ar maidin lar na máireach do
bhféudfach sé fnacht tímcheall anso ar
feag bliana má ba mhaith leis é agus
dubhairt sé do b’in é bhí bhuaig.
do dh’imi’ sé air agus do chuai’ sé ’on
choíll agus do tháini’ sé tráthnúna agus
is
beart mhór éulaithe lachta lámhachta] age. Nuair
tháini’ sé isteach do chuir seana-bhean na
coille fáilte roimis agus dubhairt sí leis do
raibh dheinene, fathaí ó’n dtaobh eile
do theórainn anso agus do maith mar theastui’
é chúcha. Nuair a tháinig bean a’
í abhaile, do bhí sí go dúbhach brónach agus
d’fhiafhruig dúmhnaill di cad a bhí uirthe."
ubhairt sí do raibh ’nghean Rí, duine
muínnteartha dhi lé fáilt age olla-phiast
ar na máireach lé marú mara raibh aon
duine an do saorfach í do gcaitheann
í ’nghean Rí dh’fháilt uair sa mbliain."
"Dhere ná bac di," arsa dúmhnall
"Tá’n sgéul san go maith ach túbhair dom
na suipéar."
do fuair sé a suipéar is do chuai’ sé
chodll. A
dubhairt sí do raibh ’nghean an Rí, do raibh
triúr fathaí ann agus do gcaithfeach sí
nghean an Rí a dh’fháilt lé h-ithe, duine
dtiocfach
cá mara mbeach ao’ ghaisciach a stopfach é."
í
agus dhin Tadhg dearmhad mar gheall ar an olla-phéist ach
éin san ált ag bun an leathnuig."
"Ná bac san do," arsa dúna, "túbhair
dhom mo suipéar agus ar maidin lar na
mháireach nuair a dh’éiri’ sé do dh’ith sé
a bhruicfeast agus do dh’imi’ sé a’ lach
insa choíll agus ní dhin sé stad riamh ná
choídhche dtí do gcuai’ sé ar a’ gcros
bhóthar trís a’ gcoíll amach. Ní fada
bhí sé ar a’ gcroth-bhóthar núair a
ghaibh an gaisciach chuige agus ’nghean an
Rí laistiar ar chúlaibh a’ chapaill
aige."
"A’ ligfá mise," arsa dúmhnall,
a’ tróid indiu,"
"Is tú tá bhuam," arsan gaisciach.
"Tair anuas do’n gcapall mar sin,"
arsa dúmhnall agus scaoíl mise anáirde
air."
Do tháinig a’ gaisciach anuas agus do sín
sé cois a’ cluí’. Do dh’imig
dúmhnall agus ’nghean an Rí fé bhráid
an fathaig. Nuair a chuadar ingioracht
do’n áit do raibh sé. Dubhairt sí
sí
lé dúmhnall teacht anuas agus a chapall a ceangal
do’n gcrann agus a cheann a chuir ’n-a
h-ucht, do mbé do raibh chodla air. Do
Tháini’ sé anuas agus do cheangail sé a chapall
do’n gcrann agus do bhúail sé a cheann
n-a h-ucht agus do thuit a chodla air.
Do thairrig sí chúiche a sisiúr agus do
bhuin sí loca gruaige as a ghruaig
agus do chuir sí chúiche go cúramach
é. Ní bhfada dhóibh na do mbraitheadar
ann síot-fuam agus an fuaim-fhathram
’ge fathach na dtrí gceann, na dtrí
mbeann, "na dtrí mneál a’ teacht.
Do dhuisig sí dúmhnall agus d’éiri’ sé
Do thug a’ fathach séideóg fé dúmhnall
agus do chuir sé ar mhaol-ioc é agus
do thairrig sé chuige ’steach aríst é
"
uath agus grain ort," arsa dumh nall,
a’ na thaobh do bhfuileann tú im’
batha mar seo?"
"Cu’ tá bhuait mar sin?" arsan fathach
"Tá cúrac mhac aon fhir," arsa
duine,"
D’fhiafhrui’ sé dho chiaca bfeárr leis
iomarascáil chruaig cheallgánta ar chealgán
a dhá ghlún na bheith a’ gáilt do
chluithe geara i mbun sa mbárr
easnuíocha chéile."
bfeárr liom iomaraseáil chruaig
chealgánta ar chealgán mo dhá ghlún,"
"mar sé thaithíos
arsa dúmhnall,
age baile riamh, i bhfochair na leanuí
uaisle
"léun go mór ort," arsan
fathach. Is beag an taithí bhí
ait ar uaisleacht ach ag
aodhaireacht do dhá ghabhar ar an
"Nín sín luachra,
Seo lé na chéilig iad agus do dhinidíst
árdán do’n isleán, isleán do’n
árdán, talamh bog do’n talamh cruaig.
agus talamh cruaig do’n talamh bog. Do
tríomhuídíst na toibreacha fíor-uisge
agus do thairrigídíst toibreacha ’mach trí
mé."
a
chroídhe na cloiche gluise lé éigean catha agus
chruathan cúiric. I gcaitheamh a’ lae do
bhí an lá a’ dul ar dúmhnall. Do
chonnaic sé ar a’ dtaobh clé dho a
spiodóigín do mhuínntir súileabháin.
"Mhuise a mhic na baintrí ó Éirinn,
ar sisean, "is fada sínte na suairc tú ót
chúigear mná coíleachta ná éireóch
an fhuil uasal i n-lachtar na
lioc agat. An chéad chor a thúbhairt
do glúin do, an tarú cor do chromán
agus an triú cor go m’neál agus ná
laoísc a bhuint feasta dho.
"Is mar sin mar bhí. Do dh’éirig an
fuil uasal age dúmhnall agus do thug sé’n
céad chor do glúin do, an
tharú cor do chromán agus ad
tríú cor do chuir ar a’ dtalamh é.
"Tá do phlaoisc agam fhathaig," ar sisean.
arsan fathach,"
"Ná din,
pé’n áit do mbeig do chois go deó,"
beig mo chos ann agus pé’n áit
do mbeig do lámh, beig mo lámh ann agus
túbharfa’ mé m’each bán duit agus
leath mo ríochta, agus mo ríocht go léir
óm’ bás amach.
"beig san is do bhlaoisc agam," ar sisean.
do bhuin sé dho iad agus do chaith sé
'náirde ar a capall iad agus a'
leis chuin bóthair é féin agus ’nghean an
Rí dtí do dtánadar go dtí ’n gcrosaire.
Do bhí an gaisciach rúmpa ansan agus
dúbhairt dúmhnall leis féinig do
"
maith a’ t-aobhar gaisciaig é. Do
tháini’ sé anuas do’n gcapall agus do
chuir sé an gaisciach anáirde ar
a’ gcapall agus do sgaoíl sé fé bhráid
tí’ ’n Rí é é féin agus an óig-
bhean. Do phreab sé féin isteach ’on
choíll agus b’air a gheárr a’
mhaoíll beart éulaithe do lach agus
do mharú agus do dhin suas iad agus do
tháini’ sé go dtí baintreach na coille agus
an beart aige. Do chaith sé ar an
Ó
dtalamh iad agus dubhairt sé lé baintreach na
coille, an chuid is feárr aca san do
bhrioca dho sna h-éunlaithe agus iad a
thúbhairt sall go dtí ’n ngaisciach do
dócht do dteastóidíst go maith bhuaig
tréis an lae go raibh sé cortha age ’n
bhfathach. Do dh’imig agus do thug sí lé na
n-éunlaithe sall agus do tháini’ sí agus an
méid bíg a fuair sí thall insa chúirt
spártha do thug sí léithe é go dtí dómhnall. Do
chuadar chuin codlata agus ambaisce ar
maidin lar na mháireach, cómh luath is
do dh’éirig dúmhnall do dh’ith sé a
bhruicfeast, do nig sé a lá’ lámh is
agaig, do bhuail leis trís a’ gcoíll amach
agus ní dhin sé stad riamh na choídhche
dtí do gcuai’ sé ar a’ gcris-bhóthar
ní bhfada bhí sé ar a’ gcros-bhóthar
nuair a ghaibh an gaisciach chuige agus
’nghean an Rí laistiar do ar chúlaibh
a’ chapaill agus do dh’fhiafruig dúmhnall
do an ligfeach sé a throid indiu é
í
leis seo gan iad a dhíol. Ca’ na thaobh
uith iad a dhíol adubhairt a
"Is
bhean leis, "agus ca’ na thaobh
ná dh’fhágais agam féin sa
tig iad, bhí gach ceann aca san, domh
rudaí úd do maith dhom-sa,"
agus ní dh’fhágais agam iad."
"Dhere," arsa Seán," ar sise
éist do bhéul," ar sisean
"Seo beirt aca ar a chéile, ar seisean.
féin agus a bhean.
"Ní beadh a’ scéul mar sin agat,"
adubhairt a bhean, "Dá
ndéunfá rud orm-sa,"
Seo ar a chéile iad agus ní dhineann
Seán aon rud ach a’ sgian a
tharracus a pósa agus ao’
prioca ’mháin a thúbhairt do’n
mbean agus gluaisíonn an fhuil
amach agus sinneann sí siar ar
a’ dtalamh fuar marbh.
"Ó Dia linn. Dia linn," adubhairt
ar sise
gcúig mbeann, na gcúig mneál a’
teacht. Do dhúisig sí dúmhnall agus do thug a’
fathach fé lé séideóg is do chuir sé ar
mhaol noch é. Do thairrig sé chuige ’steach
aríst é."
i a
uaith agus gráin ort," arsa dúmhnall, "Ná
túbharfá dhom chúrac aon-fhir."
"Ciaca is feárr leat," ar sisean, "iomarascáil
chruaig cheallgánta ar chealgán do dhá ghlún
ná bheith a’ gáilt do chluithe geara i mbun
sa mbárr easnuíocha chéile."
bfeárr liom iomarascáil chruaig cheallgánta
ar chealgán mo dhá ghlún," arsa dúmhna,
"mar sé thaithíos age baile i bhfochair na
bhfathaí.
agus na leanuí uaisle."
"Gráin ort," arsan fathach. Is
beag an taithí bhí ’gat ar aon uaisleacht
ach ag aodhaireacht do dhá ghabhar ar an
ínnsín luachra."
Seo lé na chéilig iad agus fé mar
dhineadar indé do dhineadar indul, árdán
’on isleán, "isleán do’n árdán.
talamh bog do’n talamh chruaig, talamh
chruaig do’n talamh bhog. Do thriomuidíst
na toibreacha fíor-uisge agus do thairrigídíst
toibreacha amach trí croídhe na cloiche
ghluise lé h-éigean catha agus cruatan
cúiric. I gcaitheamh an lae do bhí an lá
a’ dul ar mhac na baintrí, do
bhfeaca’ sé an spriodóigín do mhuínntir
súileabháin ó’n dtaobh clé dho.
"Mhuise, a mhic na baintrí ó Éirinn," ar sisean
nách fada sínte ná suairc tú
ót chúigear mná coíleachta na
h-éireóch an fhuil uasal i n-uachtar
na lioc agat, a’ céad chor a’
thúbhairt do, glúin, do, an tar chor
an triú go meal
"agus na plaoísc a bhuint do’n
do chroman,
olla-phéist feasta."
do dh’éirig an fhuil uasal i n-uachta
na lioc age dúmhnall. Do thug sé ’n
céad cor do fúinn do, an tarú chor
do chromán, an tríú cor go mneál
"Tá do phlaoísc agam, fhathaig," ar sisean.
í agus
"Ná bíoch agus
arsan fathach, agus pé’n áit go
mbeig do chos, beig mo chos agus pé’n áit
go mbeig do lámh, beig mo lámh agus túbharfa’
mé m’each bán duit agus leath mo
ríochta go dtí m’ bás agus mo ríocht go
éir óm bás amach.
"beig san is do phlaoís agam," ar sisean.
do bhuin sé do na phlaoísc agus do chaith
sé anáirde ar thosach a’ chapaill iad. Do
chuai’ sé féin a’ marcuíocht ar a
chapall. Do chuir sé’n óig-bhean laistiar
do agus ní dhin sé aon stad riamh na
choídhche go dtí go dtáini’ sé go dtí ’n
gaisciach ar an gcrosaire. Do
tháini’ sé anuas do’n gcapall agus do
chuir sé ’náirde an gaisciach agus sé’n
rud adubhairt sé leis féin do
maith a’ t-adhbhar gaisciaig é. Do
scaoíl sé chuig bóthair go dtí tig an
Rí é. Do phreab sé féin isteach ’on
choíll agus do chuai’ sé a’ lach agus bhair
a gheárr a’ maoíll bheart éunlaithe
do leaga agus ní dhin sé stad riamh ná
choídhche go dtí go dtáini’ sé go dtí
baintreach na coille.
"Seadh tá an tarú fathach marbh,"
arsa baintreach na coille, indiu."
"Tá," arsa dúmhnall. Tá sé cómh
maith agat na h-éun laithe is feárr atá
ansan a phrioca agus iad a thúbhairt sall.
"Is dócha do dteastuíonn deóch tréis a’
lae bhuaig do bhfuil sé cortha.
Do dh’imi’ sí agus do thug sí léithe an
chuid is feárr dos na h-éulaithe sall
go dtí tig an Rí go dtí ’n ngaisciach
agus do tháini’ sí tharnais agus a’ méid a
dh’fhán spártha dho’n mbia’ do thug sí
'bhaile go dtí dúmhna é. Do chuadar
chuin codlata agus ar maidin lar na
mháireach, dá luathacht a dh’éirig
duinnall do bhí ’n bhaintreach na coille
éirithe roimis.
dh indiu a’ lá deirionach."
"Seadh, a dúimhnaill," ar sise, "agus na maruíotir
a’ fathach indiu," ar sise, "tá deire leis go
bráth agus pé gaisciach a súbhálfaig í geó’ sé
inghean an Rí lé pósa."
"Is cuma liom," arsa dúmhnall.
Do dh’ith é a bhruicfeast bhuail sé ’mach
agus ní dhin sé stad riamh ná choídhche dtí do
gcuai’ sé ar a’ gcrós bhóthar. Ní raibh sé ach
tacthuithe ar a’ gcros-bhóthar díreach nuair
a tháinig an gaisciach agus ’nghean an Rí
laistiar do ar a chapall.
"An ligfi’ tú a’ troid indiu mé
arsa dúmhnall.
"Sé tá bhuam," arsan gaisciach.
Do tháini’ sé anuas agus chuaidh dúmhnall
a’ marcuíocht ar an gcapall. Maig
leis agus ní dhin sé stad riamh ná
choídhche go dtí do gcuai’ sé go dtí ’n
áit do stad sé an dhá lá
roime sin."
"Tair anuas," ar sise, "agus ceangail do
capall do’n gcrann san thall agus buail
do cheann im’ ucht, bé do bhfuil
chodla ort."
do dhin agus do bhuail sé a ceann ’n-a
h-ucht agus nuair a fuair sí a chodla
titithe air, do tháini’ sí lé na sisiúr
agus do bhuin sí loca eile gruaige as a
ceann. Do chuir sí chúiche go cúramach
é. Níorbh fada bhíodar ansan nuair
a bhraitheadar chúcha an siot-fuain agus
an fuaim-fhóthram ’ge fathach na mad
gceann, na nao mbeann, na nao
m’neál a’ teacht. Do dhúisig sí dúmhnall
agus do thug sé séideóg fé dhúmhnall agus do
chuir sé ar mhaol-chnoc é agus do
thairrig sé chuige ’steach aríst é.
"Fuath agus gráin ort," arsa dúmhnall,
"Ná túbharfá dhom chúrac
aonair."
"Do liom nár bheag ’uit ar dhinis lé
dhá lá," ar sisean, "mo bheirt dritheárr do
mharú agus gan teacht indiu aríst, ná
raibh a’ té ba sinne aca ach na
chúig chéaidín blian."
"Mhuise gud é’n t-aos tú féin, a’
" arsise.
dhuin-uasail?" ar sisean.
"Táim a’ gcéad," arsan fathach
"béidir," a arsa dúmhnal, "nár bhfusa
san a
na rud céadna a dhéunamh leat féin."
D’fhiafhrui’ sé dho chiaca bfeárr leis
iomarascáil chruaig chealgánta ar chealgán a
a glún ná beith a’ gáilt do chluithe
geara i mbun sa mbárr easnuíoca
chéile.
bfeárr liom iomarascáil chruaig chealgánta
ar cheallgán mo dhá ghlún,"
arsa dúmhnall
mar sé thaithíos age baile i bhfochair na
bhfathaig agus na leanuí uaisle."
léun ar t-uaisleacht,"
arsan fathach, "Is beag an uaisleacht
a thaithís riamh ach ag aodhaireacht do
dá ghabhar ar an Mhínnsin luachra."
Seo lé na chéilig iad agus fé mar
dhineadar indé do dhinidíst indiu, árdán
do’n isleán, isleán do’n árdán, talamh
óg do’n talamh chruaig agus talamh chruaig
do’n talamh bhog. Do thriomuídíst na
toibreacha fíor-uisge agus do thairrigídíst toibreacha
amach trí croídhe na cloiche gluise lé
h-éigean catha agus cruatan cúiric agus an
sgraitín do dh’éiríoch ó na sáil do
bhuineach sé fiacal as seana-chailig sa
Domhan Toir agus dá mbeach is go b’é
fear na Gealuí féinig é. Do tháini’ sé
anuas a’ féuchaint ortha. Fé dheire is
fé dhéanuí do bhí an lá a’ dul ar mhac
na baintrí. Do chonnaic sé an
spriodóigín do mhuíntir súileabháin ar
a thaobh clé.
"Mhuise, a mhic na baintrí ó
"Éirinn," ar sisean, "nách fada sínte ná
suairt tú ót chúigear mná
chuileachta ná h-éireóch an
fuil uasal i n-uachtar na lioc
agat, an cead chor a thúbhairt do
triú
glúin do, a chor do chromán
agus na plaoísc a bhuint do’n
olla-phéist feasta. Do
Do dh’éirig agus do thug sé an chéad
cor do ghlúinn, an tarú cor do chromán, an
tríú cor go mneál."
"Tá do phlaoísc agam fhathaig," ar sisean.
"Ná bíoch.
" arsan fathach, "agus pé
áit do mbeig do chos, beig do chos agus pé
áit do mbeig do lámh, beig mo lámh
agus túbharfa’ mé leath mo ríochta dhuit
go dtí m’ bás, mo ríocht go léir
om bás amach agus an tslaitín
draoídheachta atá fé árdorus an
tseúmra."
"beig san agus do phlaoísc agam," arsa
dúmhnal.
Do bhuin sé dho na plaoísc agus do chaith sé
náirde ar thosach a’ capaill iad agus do
phreab sé féin ar marcuíocht air. Do
chuir sé ’n óig-bhean laistiar do agus ní
dhin sé stad riamh ná choídhche go dtí
go dtáini’ sé go dtí ’n gcros-bhóthar."
Do bhí an gaisciach roimis age’n
gcras bhóthar agus do dhói’ leat do
mbeach sé á phóga ó shoin dtaobh
ó
a’ Mhinistir, "Cu’ tá déunta ’gat?"
"Ó mo thrua’ mhór tú," adubhairt
is minis sin agam-sa agus
Seán," ar sisean.
mara mbeadh do bhfuil ’ios
"Agus ná beig ao’ ní’
agam," ar sisean.
uirthe, ní dhéunfainn é. "Tá
"fite anso agam-sa anois," ar seisean
a thógfaig aríst í."
"Dhere connus," adubhairt a’
Ministir."
"Ó, déunfai’ mé sgréuch isteach
’n-a chluais is éireó’ sí.
dhin sé’n sgréuch isteach agus
dh’éiri’ sí aniar chómh maith is
bhí sí riamh.
"Ó Mhuise, ar sin a’ tsaoghail.
pé rud riamh a thugais dhom,"
ar seisean, "ná ná thugais," ar sisean, "túbhair
dom í sin," ar seisean, "agus mar is
minic sin ar agam-sa," ar seisean, "gach
uair atháim a’ dul dtí ’n
dtig sin fé’n scéul céadhna agem
go
na h-éunlaithe do thug sí léithe sall iad
go dtí ’n ngaisciach agus do thug sí léithe
abhaile an méid ráin do dh’fhan
spártha agus do dh’ith sí fhéin is
dúmhnall go sásta é.
"Seadh, dúmhnaill," ar sise, "tá sé chuin
gairm-scoile chuir amach amáireach féuch
gud é’n ghaisciach do tháinig mar
deir an óig-bhean nách é an fear
cheart in aochor atá aice agus tá sé
chuin cuire thúbhairt dos nach éinne
mór tímcheall chuin teacht ar an
bhféasta ’máireach féuch an dtiocfach
an gaisciach ceart mar tá ’n óig
bhean a’ chuir i gcoinne ’n ghaisciaig
atá ann."
Mar sin mar bhí. Do chuireach an
gairm-scoile ’mach agus níor tháinig
aon duine níosa chirte ná ’n
gaisciach do thug na plaoís go dtí
agus gcúirt agus do chaith sí bheith sásta
é é pósa. Do fuair nach éinne
cuire ansan mór-tímcheall chuin a’
phósta agus pé’n duine a fuair cuire ná
ná fuair cuire, do fuair baintreach
na coille chuire agus ambaisce do bhí
baintreach na coille ansan a’
tathant ór dúmhnall dul i n-aoch
léithe agus dubhairt sé ná raghach. Sé’n
áit do dh’imig dúmhnall núair a
dh’imig nach éinne ’ca ar a
bpósa, do chuai’ sé go cúirt na
bhfathaí agus do bhí sé a’ cur nach
ao’ ní’ lé na chéilig ann agus ambaiste
má seadh do fuair sé a slaitín
dhraoídheachta agus nach ao’ ní’ mar
leanus. Do bhí an pósa insa tsiúbhal
agus má bhí ní raibh a’ fear ceart
tacthuithe agus do bhí an bailiú go
léir bailithe mór-tímcheall
dh’éirig an óig-bhean agus do
siúbhlai’ sí mór-tímcheall.
"bhfuil nach éinne mór-tímcheall
tacthuithe," ar sise.
"Tá, is dócha," ars iad san.
"Dhere,"
" arsa baintreach na coille,
tá stracaire thiar agam-sa nár
tháinig in aochor."
Do chuir an Rí beirt ní triúr do
na saighdiúirí a’ triall air agus ambaisce
do bhí dúnall istig rúmpa agus é
suite cois na teine. Níor
lábhradar
focal leis ach breith air chuin
é tharrac ’n-a ndiaig. Ní dhin
Do socair
dúmhnall ach breith ortha agus do cheangail
sé triúr aca i gcúinne ’n tseanntáin
Nuair a bhfada leis an Rí do raibh
na teachtairithe a’ teacht agus dúmhnall aca
do ghluais sé féin agus a chúirt go
léir agus má ghluais nuair a chonnaic
sé a chuid saighdiúirí ceangailte ’stig
do thuig sé dho féinig nárbh éinne."
fúnta bhí ’stig. Do chuir sé a
ceann isteach agus do labhair sé go
sí bhalta."
"Dhere, dhuin-uasail," arsa
dúmhnall, "dá gcuirfá an teachtaire is
lú bhí ’t tig a’ triall orm-sa do
raghainn i n-aoch leis ach an dream a
chuiris chúgham, sula bhíodar a’
faire ar mé straca as a
chéile."
Do dh’imi’ sé n-aoch leótha agus
cómh luath is chuai’ sé isteach do
chuir an bhean óg dothóg sí ’n natha dá
ceann do bhuail sí ’na trí loca
gruaige suas leis agus dubhairt sí
do b’é’n fear ceart é. Dubhairt
sé sí leis an bhfear a bhí ceapuithe
'ci chuin é phósa bailiú leis, nách
é do shábháil ós na fathaí í ach
é seo agus an fhear a shábháil í
do b’é bheach mar fear pósta 'ci
féin an fad a mhairfeach sí. Do pósach
féin agus dúinnall ar an uair
sin agus bhí pósa seacht lá agus
Seacht n-oídhche ortha agus nuair a
bhí an aimsir caithte, dubhairt
dúmhnall do raibh sé i n-am aca féin
teacht agus déunamh dóibh féin. Tháini’ sé
féin agus a bhean agus do thánadar chuin
muireachtaint go deine, "na bhfathaí
Do bhíodar ansan ar a sástacht agus ní
bhfada dhóibh, maidean lae bealltaine, nuair
a bhuail an giorrfhia chúcha ’steach, leath
dho ’nor agus leat do ’n airgead. Do
phreab sé ’náirde agus do bhuin sé póg
do bhean dúmhnaill."
"Mise an fia,"
ar sisean, "agus féuch cé
Leanfaig mé."
arsa dúmhnall,
"leanfad-sa tú."
D’imi’ sé ’n-a dhiaig riamh agus choídhche
ní dhin sé stad riamh na choídhche do
chuai’ sé ’steach i liosacán agus do lean
dúmhnall isteach é agus a chú agus a
capall agus a seabhac aige. Cómh luath
is chuai’ sé ’steach n’fheaca sé
bhaic istig ach seana-bhean a bhí
aithte cois na teine. D’fhiafhrui’ sé
sise.
a’ bhfeacai’ sí aon fhia a’
teacht isteach. Dubhairt sí dur dhói’ léi
do nimi’ sé síos ansa tseúmra
Éirig agus túbhair leat aníos é," ar sisean.
"Cireóig mé," ar sise, "ach ní ligfeach
sgannra dhom dul síos aget chuid
ainmhithe. Theangail iad.
"Ní faic agam a ceangalóch iad,"
arsa dúmhnall.
"Seo trí ribe dhom’ chuid gruaige
dhuit," ar sise, "agus caith ceann aca ar
nach aon ainmhí ’ca agus bei’ siad
ceangailte.
Do thug agus do chaith dúmhnall ribe ar
nach ao’ cheann aca agus bhíodar
ceangailte. D’imi’ sí síos agus do tháini’
sí aníos agus seacht troithe dhos nach
aon iongain uirthe agus seacht púint
chruai’ i mbarra nach aon inghin aca
san agus do thug sí sgrabha fé
dúinnall agus do leag sí go talamh i
"Cabhair. Cabhair. Capall," arsa
dúmhnall.
é
"Cheangail. Theangail agus a ribe," arsan
sean-chaileach.
Cabhair. Cabhair. Thú," arsa dúmhnall.
"Cinnibh. Chinnibh. Aribe, arsan tseana-
caileach.
"Cabhair. Cabhair a Sheabhac," arsa
dúmhnall.
Cinnibh. Cinnibh, "a ribe," arsan
tseana-chaileach.
"Is mar sin mar bhí. Do strac sí as a
chéilig é dtí do mairbh sí é
do tháini’ sí agus do bhuail sí trí bhuile
ar an gcú ar an seabhac agus ar an
leac agus do dhin sí trí bhlán scáil
dóibh lasmu’ dho dhorus. Ambaisce
bhfada leis a’ Rí agus lé na bhean do
raibh dúmhnall a’ teacht agus ní raibh
sé a’ teacht i gciúnn lá ní
raibh sé a teacht i gciúnn mí ag
ní raibh sé a’ teacht i gciúnn leath
bliana.
Do théigheach donncha nach aon lá go
bhlán-bolán-cloch mór bolán sgáil cloch mhór
’n-a leac."
dtí ’n Mínnsin luachra agus do thairrigíoch sé’n
geithre agus má thairrigíoch do bhíoch na trí
bhraon meala nach aon lá air ach nuair
a tháirig sé indiu é do bhí na trí
bhraon fola air.
"Tá sé marbh dé dheáraimh," ar sisean
agus caithfead-sa bheith a’ ’meacht riamh agus
choídhche dtí do bhfaighi’ mé ’mach cad
a mairbh é do bhailibh sé leis agus do
chinnibh sé’n chusan ceadhna do
ngaibh dúmhnall roime sin riamh agus
choídhche dtí do mbuin sé ’mach seana-
bhean na coille. Cómh luath is chuai’
sé steach go dtí seana-bhean na
coille, do chuir seana-bhean na coille
na céadtha mílte fáilte roimis mar
ní mhór a dh’aithneóch é ’dir é
fhéin ná dúmhnall agus cheap sí do
b’é chliain an Rí é.
"Dhere caileas tú ó shoin riamh?"
ar sise leis.
"Dhere, táim tímcheall ansan," ar sisean.
ar líne nuadh
Do thuig sé go maith cad a bhí ar bórd aice
"Tá’n Rí agus a theaghlach go léir ana-
bhrónach it dhiaig," ar sise.
"Is dócha do bhfuil," arsa donnca.
Mar sin mar bhí. Ní lig sé faic air. Do
chuai’ sé go dtí ’n mbean agus ní
dh’aithnig a’ bhean é ach cómh beag."
Do bhíodar mar sin i dteannta chéile ansan
go dtí ar maidin lae bealltainne. Do
bhí a chú agus a seabhac agus each lasmu’
do dhorus, nuair a bhuaileann an giorrfhia
chúcha ’steach, leath dho ’n ór agus leath
do ’n airgead agus do phreab sé ’náirde
ar a’ mbórd agus do bhuin sé póg do
ghean an Rí."
"Mise ’n fia," ar sise, "agus féuch sé
"Leanfaig mé."
"Ambriathar do leanfad-sa tú," arsa
donnca.
a capy' leis ansa tsiúbhal ’n-a dhiaig
bhí sé a’ chimeád ann i gcúnaí
riamh agus choídhche dtí do raibh sé a’
’n
h-aigine."
i
bhean-sa," ar seisean. "Túbhair domí sin agus
túbharfa’ mé céad eile púnt duit
uirthe.
"Dubharfai’ mé dhuit gan aon
ar seisean, "is
céad í sin anois,"
"
Bhíodh sí ’gat gan aon chéad. Ní
iarrfad ort aon chéad.
"Deire tán do thosach fiteán.
"Túbharfa’ mé dhuit é sin gan ao’
arsa Seán.
chéad
agus do thug agus do dh’imi’ sé bhaile agus
é do h-áthasach
"Dhere cud é ’n sásamh a fúairis
adubhairt a bhean."
"Ó, do fuaireas a leithéid seo agus is
mór a seó, an fute, beag."
is seo."
"Mhuise gan tú mhór ligeant dóibh,
bhí ’ios agam-sa do ndéunfach
amadán duit agus do mheallfach sé tú
fé mar dhin sé cheana. Cad é
maith dhuit í sin? léuch ort a
" arsisean
uair sé na trí thá agus do chaith sé isteach ’on
teine iad. Lé línn di éiriú do bhí nach ao’
ag aca.
"Ca’ tá a’ chnagadaoíl?" ar sise.
"Dhere gráine salainn a bhí im’ phócha,"
aitheas ’on teine,"
arsa donncha.
Agus nuair a thóg sé ’náirde í sula bhí
ig fola fúithe thíos mar is dócha do bhí
féinig an fia. Do dh’imi’ sí síos agus i
gceann niúiminte do sgaibh sí aníos agus
bheacht troithe dos nach aon iongain uirthe
agus seacht púint crua’ amú nach ao’ cheann
asa san. Do thug sí sgrabha fé dhonnca
arsa donncha
Cabhair. Cabair. Chach,
Chinnibh. Chinnibh a ribe, arsan chaileach
"Cimeádfai’ mé cheana," arsan be,
lán do mo dhroma dho’n dteine san
rith a fuaireas,
Cabhair. Cabhair. Cú," arsa donucha.
Cinnibh. Cinnibh, a ribe," arsan
tseana-chaileach.
"Cimeádfai’ mé cheana, lán mo dhroma
dho’n dteine, an áit a fúaireas," arsan ribe.
"Cabhair. Cabhair a Seabhac," arsa
donncha.
Chinnibh. Chinnibh a ribe," arsan tseana-
chaileach.
"Cimeádfa’ mé cheana, lán mo dhroma
do’n dteine, an méid a fuaireas.
Do thug a’ seabhac fúithe agus do bhuin sé
ceann dos na súile aiste. Do rug
a’ cú ar cheathrú uirthe agus do
thairrig sé ’n ceathrú aiste. Do thug
an capall chúiche agus do bhuail sé lé
speach í agus do bhuin sé an mheabhair
as a ceann. Bhí sí ansan ar
seirbh báis. Dubhairt sí gan í mharú
in aochor agus do dtógfach sí a’ dritheárr
do.
"Dhin ar dtúis é," arsa donucht," ar sisean
agus bimid a’ cainnt ansan.
dúbhairt sí leis dul fé árdorus a
tseúmra agus do bhfaigheach sé slaitín
draoídheachta ann agus buile bhuala ar
i
nach aon bhlán sgáil a bhí ansan amu’ dos na
grí sláin agus go n-éireóidíst suas cómh
maith agus bhíodar riamh a chú agus a seabhach agus
a h-each buile eile a bhuala air
féin. Do dh’imig agus do fuair sé an
tslaitín draoídheachta agus do bhuail sé buile
ar a’ gcú ar a’ seabhach agus ar an
eac agus do dh’éirig dh’éiríodar suas
chómh maith is bhíodar riamh agus do bhúail sé
buile eile ar fhéin agus dh’éiri’ sé
suas. Do dhó leat do mbeach dúmhnall
agus donncha a’ póga chéile ó shoin ach
níor socruig san leis a’ seana-chaileach
tháini’ sé agus do bhuail sé buile uirthe
agus do mhairbh í. D’fhág marbh ’n-a
dhiaig í. D’imíodar ortha ansan agus
bhíodar a’ cuir a’ bhóthair dóibh
nuair a thánadar abhaile sula ná raibh
tig ná treabh rúmpa ná bean nuair
a thánadar abhaile. Bhí an scéul chómh
dona is bhí riamh. N’fheadair siad soir
í siar, cá ngeóidís Do dh’fhilleadar
ar a gcois agus bhíodar a’ siubhal leótha riamh
agus choídhche dtí do dtánadar inghleann
i gcóir na h-oídhche agus nuair a thánadar
’on gleann do stad na capaill agus do
fuaireadar láthair teine aduithe ann.
bhailíodar féinig a lán cipíní eile agus do
dhineadar teine agus do thosnuíodar chuin
bíg do shocrú. Nuair a bhí an bia'
ullamh aca do ghaibh Cúín Thrá na Mí
chúcha agus í a tharrac a leat-deire
na dhiaig."
"brúscar nú bráscar," ar sí sin.
"nú ná chruaig an ráin do
thúbharfainn go dtí m’ gheárrcaig atá
bpoll a’ chluí’ lé rátha.
"Ná bíoch brúscar na bráscar ort,"
ars iad san ach shuig anso síos agus
ith do dhóthain agus a’ méid a dh’fhanfaig
spártha túbhair abhaile go dtí t
geárrfaig é.
"Ní mar sin a dhin ar Rí na ndreóilín
Mara ghaibh anso ’réir," ar sise, "agus a
ar sise.
chúirt ar a ghualann aige agus an óig-bhean bhreágh
bhí ’stig anáirde i mbarra ’n ghrianáin
í a’ gol agus a’ lógóireacht ach do thug sé
chúm lé stiall do chnámh agus do bhuail sé
sa cheathrú mé agus táim a’ tharrac mo
ceathrú im’ dhiaig riamh ó shoin agus má
theastuíonn mo chúnamh bhuait go
deó níl agat ach cuíneamh ar chuínn
á na Mí agus bei’ sí chis leat."
"Is dócha na theastóig," ars iad san.
Do dh’ith sí a dóthain agus a’ méid a dh’fhan
spártha do thug sí léithe 'bhaile é. Chómh
riath is fuaireadar gheala ’n lae lar
a bháireach do bhailíodar leótha do
raibh drúcht agus deirionaí na h-oídhche
bhí
teacht ortha, do thánadar ansa tharn
gleann agus do fuaireadar láthair teine
duithe ann. Do dh’aduíodar féin
ng
geine eile ann agus ní raibh ach a’
a’ díreach beirithe ’ca nuair a ghaibh
seabhac na faille Fuaire chúcha agus leath
giathán leis briste."
brúscar nú bráscar," ar sisean, "ná ca’
chruaig an ráin do thúbharfainn go dtí m’
gheárraig atá i bpoll a’ chluí’ lé
rátha.
"Ná bíoch brúscar ná bráscar ort,"
"ach shuig anso síos agus
ars iad san."
ith do dhóthain agus a’ méid a dh’fhanfaig
spártha túbhair abhaile go dtí t
geárrcaig é."
"Ní h-é sin a dhin ar-Rí na
ndreóilintí móra ghaibh anso ’réir," ar sise,
ach túbhairt chúm lé chnámh agus mo
sgiathán a bhrise agus a’ a cúirt ar
a ghualainn aige agus an óig-bhean
anáirde ’n-a barra agus í a’ gol agus
a’ lógóireacht."
"Cail sé ’nocht," arsa dúmhnall
"Tá sé aistear lae eile bhuait i
ngleann eile," ar sisean.
Do shuíodar síos i bhfochair a chéile
agus do dh’itheadar a leór-dhótha agus
do thug an seabhach leis a’ méid a’
agus
dh’fhan spárta] dúbhairt sé má theastóch
a chúnamh féin bhuaig glaoch ar seabhac na
faille Fuaire agus do mbeach sé í naice
leis.
"Is dócha ná teastóig," ars iad san.
"Ar maidin lar na mháireach, cómh luath
is fuaireadar solus a’ lae, do bhailíodar
leótha agus ní dhineadar stad riamh ná
choídhche go dtí do dtánadar ansa
tharú gleann agus fuaireadar láthair teine
aduithe ann. Do dh’aduíodar síos
theine ann agus ní raibh ach an bia’
ollamh aca díreach nuair a ghaibh Madar
uisge na srutha Géire chúcha.
brúscar nú bráscar," ars é sin
nú chná’ chruaig an ráin do thúbharfainn
go dtí m’ ghearraig atá i bpoll a’
chluí’ lé rátha
"Ná bíoch brúscar na bráscar ort."
ach suig anso síos
ars iad san."
agus it do dhóthain agus a’ méid a dh’fhanfaig
párta túbhair abhaile go dtí t’fhearraig
é.
"Ní h-é sin a dhin ard-Rí na
dreóilínt Mhóra liom-sa ’réir," ar sisean
a bhí anso agus a chúirt ar a
ghualainn aige agus an óig-bhean is
breághtha do chonnach riamh a’ gol agus
a’ lógóireacht anáirde ’n-a barra
ach túbhairt chúm lé chnámh is
do bhuin sé ’n tsúil asam."
"Agus cail sé ’nocht," arsa dúmhnall
"Ní fada bhuait é," ar sisean, "agus má
teastuíonn mo chúnamh bhuait go
deó glaodhaig orm is bei’ mé
leaithis leat."
do bhailíodar leó ansan ar
méidin lar na bháireach agus do
chonnaiceadar an chúirt rúmpa ar
an mbóthar agus an óig-bhean anáirde
’n-a barra agus í a’ casa mór-
tímcheall. Do labhair sí leótha agus
dubhairt sí leótha fnacht ansan.
agus dul ar sgáth rud éigint mar do
"
raibh sé a’ fiach ansa domhan agus má cídhfeach
sé iad go rabhadar aige. Do luíodar
isteach fé sgairt éigint agus ní rabhadar
ach luithe ’steach ann nuair a’ bhrathadar
chúcha an t-árd-rí agus a gadhair agus a
gunna ’ge. Do tháini’ sé steach agus
dúbhairt sé lé na bhean go bhfaigheann
sé blath éigint istig."
"Óll is dócha do bhfaigheas tú," arsan
bhean," ar sise, "do ghaibh fear siubhail
ansan ar maidin, is docha do b’é
bhraitheas tú."
"Is ca’ na thaobh nár chimeádais
dhom é?" ar sisean. "Nách maith a dhéunfach
sé dhóthain mo dhínnéir dom."
" arsan bhean.
"Á, ní chimeadas
bhí brath leathta nuas ar éudach
bán aice."
"Ca’ na thaobh go bhfuil a’ brath
leathta ar an éudach bán agat?"
"Á tá," ar sise. "Ná dúirís aríst
go rabhadar marbh aige.
rt dom a rá, ar sise taigh guithín.
a
rud gan mhaitheas.
"Seo ar a chéile beirt aca agus iad
ag ithe agus a’ gearra ar a
chéile agus bhí sé cómh cráite cómh
clipithe sin ansan aice agus ná dhin
sé aon rud ach prioca dho’n
sgiain a thúbhairt di agus do shín sí
siar fuar marbh ar a’
dtínnteán ní’ nách úna. Seo
leis agus an fite aige á séide
’steach ’n-a chluais agus dá mbeach
sé a’ séide agus a séide agus a’
séide ó shoin níorbh ao’ mhaith
do é. Ní’ nách úna, ní
thiocfach aon anam ínnte mar
do bhí deire léi. Ní dhin sé aon
rud ’on tsaoghal ansan ach breith
ar a’ sgiain agus í chuir ar a
scóraig féin agus bás a dh’fháilt
cómh maith léi
Sin é mo sgéul-sa agus má tá
bréug ann bíodh. Ní mhise chúin
"Ar mh’ anam nách ann," arsa dámhnall,
ach ’s cuma é sin, "sé do dtiocfá
tímcheall air."
Do dh’imíodar ortha agus nuair a dh’itheadar
bia do chaitheadar dóibh anuas agus do
ghlanadar amach an stábla agus do sgriosadar
agus do ghlanadar é agus nuair a bhí an
méid sin déunta ’ca chuadar ansa
pholl chéadna. Ní fada bhíodar ann nuair
a bhraitheadar an t-árdaí a’ teacht
agus a ghadhair agus a ghanna ’ge. Cómh luath
is tháini’ sé steach, do bhí sí ’stig roimis
allus uirthe. Chuai’ sé a féuchaint ar
an stábla. D’fhiafhrui’ sé cé dhin é sin
dubhairt sí do b'í féin.
"Ní thú," ar sisean, "mar ná féudfá é."
"Ó mbriathar do mé," ar sise,
táim a’ gáilt do ó mhaidean. Ná
duiris liom," ar sise, "do ansan a bhí
t-anam," ar sise.
"Á," ar sisean, "ní ansan atá m’ anam-
sa in aochor," ar sisean.
Do shín sí siar ar an úrlár agus do tháini’
sí i ganap luige nuair a bhí sí ansa
luige ansan."
"Ar m’ anam mhuise," ar sisean, "má
thagann sí as do niúsfai’ mé ’n
cheart di," ar sisean, "mar tá sí mór
liom ach is dócha ná tiocfaig.
bhí sí an-olc ansa luige agus í ar
feag abhfad ach fé dheire is fé
déunaí do thosnui’ sí ar a’ bheith
a’ teacht as.
"Ní phósfai’ mé go brath tú," ar sise, "ná
aon fhear éithig ar do chuma tréis
mo chuid duaig agus alluis," ar sise, "a
rá do mbeithfá ag ínnsint éithig
dom
"A bhean bhoicht," ar sisean, "is dócha do
bhfuil a’ ceart agat. Sé áit athá
m’anam-sa," ar sisean ansa cráil
san thíos ansa gháirdín. Tá dhá
anam únam agus nach aon lá
téighim a’ fiach chuirim ceann aca
í
’steach ann agus mara ngeárrfar a’ crann.
san do aon stiall amháin, ní féidir é
gearra as san amach agus má thagann aon
gaisciach a gheárrfaig é, ar sisean, "léimfig
ratha ’mach as agus imeóig an ratha
chuin a’ cnuic agus níl ao’ ní’ chuin
teacht suas leis an ratha ach Cúín
Thrá na Mí agus má thagann Chúín Thrá
"Ná Ní suas leis sin," ar sisean, "caithfig
san lacha bhuaig agus imeóig an lacha san
aer agus níl ao’ ní’ chuin teacht
suas leis an lacha ach Seabhac na
faille Fuaire agus má thagann seabhach
"Na faille Fuaire suas leis a’ lacha,
caithfig an lacha an t-ubh bhuaithe agus
raghaig an t-ubh ’on bhfarraige agus níl
ao’ ní’ chuin an t-ubh a’ túbhairt
as a’ bhfarraige ach Madar Uisge na
srutha Geire."
"Is mar sin mar bhí.
"Ó pósfai’ mé tú anois," ar sise. "Táis
agam nach féidir tú mharú in aochor
mar sin. Níl aon dul air, aon duine go do
bhfuil dá anam ann."
do chuadar a chodla agus ar maidin
lar na mháireach do dh’imig Crd-
Rí na ndreóilíntí a’ fiach agus chuai’
sí agus do ghlaodhaig sí ’steach ar a’ mbeirt
cómh luath is thánadar isteach do chrom
sí ar eachtruí dhóibh. Do léim dúmhnall
ansan aer," ar sisean.
"Ar mh anam," ar sisean, "do bhfuil a’
cheart agat. Tá ana-dheáramh ar a’
scéul san," ar sisean, "do b’ann atá sé."
Nuair a dh’itheadar bia’ d’fhiafhruig
sé a’ raibh aon tuag mhaith istig.
Do thug sí chuige tuagh mheirgeach
"Túbhair dom-sa é," arsa dúmhnall
"Ní thúbharfai’ mé," arsa donnca,
"mar do fuairis-sé an marca
triobalóid ó’n seana-chaileach ach
túbhair dom fhéinig é."
do rug aonnca ar a’ dtuagh
do thug sé fé’n gcrann agus do
agus
ars
chuir an tuagh ó gach taobh tríd agus cómh luath
is gearraig sé’n crann do lig an
crann béic agus do chúalaig ard-Rí na
ndreóilíntí móra insa domhan toir é agus
do bhí sé a’ teacht. Ní thúisge gearrach
é ná léim an ratha ’mach as.
"Ó Dia linn. Dia linn," arsan bhean,
"cad a bhéurfaig ar an ratha. Tháimid
marbh i dteannta chéilig anois."
"Caileas tú, a Cúín Thrá na Mí
arsa donnca.
"Táim anso lé fada riamh a’ futhain
leat," arsa chuin trá na Mí a’
’meacht agus a' léithe agus buirthe gheárr
a’ mhaoíll teacht suas leis a’ ratha
do strac sí as a chéile é. Do
cath an ratha lacha bhuaig agus
dh’imig an lacha ansan aer
"Caileas tú a Seabhac na Faille Fuaire
arsa doncha."
" arsa Seabhac na
"Táim anso," ar sis
faille Fuaire, a’ ’meacht leis agus ní
dhin sé stad riamh ná choídhche do mbeir
sé ar an lacha. Do chaith an lacha
an t-ubh bhuaithe agus do chuaidh an
t-ubh ’on bhfarraige.
"Caileas tú, a Madar Uisge."
arsa donnca.
an Phoíll Ghuirm?"
"Táim anso," arsa Madar
Uisge ’n Phoíll Ghuirm, "agus tá an
fharraige go léir loiricithe ’gam do
agus níl sé lé fáilt agam mar
bhfaighi’ mé ansa loch dhearg i
nirann é."
agus do bhí rí na ndreóilíntí
Mhór fé’n dtrá’ sin a’ déunamh
ortha. Wa leis ansa tsiúbhal agus
i gceann tamaill do chonnaiceadar
a’ teacht é fhluich slach, an Madar
Uisge agus an t-ubh ’n-a bhéul
aige. Do dh’imíodar ortha ansan
agus an t-ubh aca agus nuair a bhí an
t-Ard-Rí a’ dul chuin luige dochaith
sé a burlach ach a dh’oscailt agus
"Ba cheart a bheith ann.
rith
"
agus bhí sé a’ dul chuin luige i gcúnaí
gcúnaí fé mar bhí sé a’ teacht."
"Cé túbharfaig fé?" ar sise.
"Túbharfad-sa fé arsa dúmhnall.
"bfearra dhuit é thúbhairt dom fhéinig,"
arsan bhean.
do fuair sí é agus do thug sí féi agus
d’aimsi’ sí an ball searc a bhí fé
bhun a chínn chlé. Do thuit sé ansan
’n-a carn glóthuí. Do dh’fhilleadar
abhaile go lán-láidir agus do mhaireadar
’n demense na bhfathaí riamh ó
shoin."
Sin é mo scéul-sa is má tá bréug
ann bíoch. Ní chuínn liom cé bhuaig a
chuala é. N’fheadfainn ao’ chúntas
a thúbhairt air ach tá an méid sin
curtha as chiúnn a chéile agam féin."
fiteán.