Séarlus Rí Francach

ó
go dtí tig an fheirmiúra agus tá siad
ansan go lán láidir ó shoin. san
é mo scéul-sa. Má thá bréug
ann, bhíod
chuala é sin ó bheaidí crithinn agus bhí
trí fic blian bhíos féin timcheall
lé fiche blian an uair sin.
scéul eile dhómhna súileabháin. Chuala
sé é ó bheidí crithin agus
Séarlus Rí Franncach.
fiteán. Bhí Rí fadó ann. Is
mhinic a bhí agus beidh go deó. Ní raibh
aon duine muirir air agus bhí sé a’
titeam chuin críneacht. Ní raibh aon
Rí an uair sin ná go mbíodh
seanndraoí feasa aige. Chúai’ sé
go dtí ’n seanndraoí agus
dubhairt sé leis a’ seanndraoí
"
"Táim a’ titeann chuin críneacht," ar sisean
agus nfeadar cé ’ge dh’fhágfai’ mé mo
sliocht tréis mo bháis
"Niúsfad-sa dhuit-se," arsan
seanndraoí, "cad a dhéunfair
"Cuir gairim-sgoile amach ar
do dh’ríocht go léir," ar sisean "
túbhair cuire dhínnéir dóibh. Cuir
lachall ortha dul ar a’ nga nglúin
sara dtúbharfair aon ghreim lé
h-ithe dhóibh agus abair leótha gudeachtaint
chun Dé rud éigint a scaoíle
chúghat,"
s mar sin do bhí. Do dhin a
Rí rud air agus do thug sé cuire
dinnéir, do na sliocht go
léir. Chuadar ar a ngá nglúin agus
ghuíodar chuin Dé rud éigint
a scaoíle chuige i ndeire a
saoghail."
Mar sin do bhí. Bhí leanbh breágh
mic aige agus bhí sé ’n-a dhall, i gciúnn
oidhreacht a cheart do a rádh.
i
trí ráithe agus isé’n ainm a bhaist sé
air Sheárlus Rí Franncach ó Éirinn.
a’ méid ná borrach a’ lá air do
bhorrach an oidhche air ach ná
raibh aon léas radhairce aige
bhí báire lé bheith ar a’ dtráig agus do
chualaig an mach an t-athair a
bheith a’ dul ann.
"Mhuise athair," ar sisean, "ná ligfá,"
mise ’on chóiste it teannta.
"Níl aon ghnú ’gat ann a mhic,"
ar sisean, "mar ná cidfá ao’ nídhe.
"Mhuise athair," ar sisean, "nách mór
a’ nídhe dhom," ar sisean fuaim na gcamán
féin a chloisint
"Tá go maith," arsan t-athair
Bhí ’stig sa chóiste.
do scaoil sé isteach ’on chóiste ’n-a
theannta é. Do chuadar ar a’
dtráig a’ féuchaint ar a’ mbáire
Núair a bhí an báire i leathtaoíbh
sé’n Rí an duine déadhnach a
Ó
dh’fhág a’ tráig agus é fágaint na
trágha do ghaibh seanndraoí isteach
trís an uisge chuige.
"A ligfá liom do mhac," ar sisean, "go
ceann lae agus bliana agus túbharfa mé
a radharc do chómh maith is tá
age aon fear ar fuaid a’ domhain?"
"Déunfai’ mé," arsan Rí," ar sisean
ar t-fhocal é thúbhairt chúgham
gciúnn lae agus bliana.
"Déunfai’ mé," ar sisean.
Do scaoíl sé leis é go ceann lae
agus bliana agus do tháini’ sé chuige
i gciúnn lae agus bliana agus radharc
aige cómh maith is bhí ’ge aon
duine ar fuaid a’ domhain.
a
"lig liom anois é," ar sisean, "agus
muinfi’ mé léigheann agus laidean
do chom maith is tá age aon
sglúirthe ar fuaid a’ domhain
"Déunfai’ mé," ar sisean, "ar
t-fhocal é thúbhairt chúgham i
i
aimsire. Do chuir sé cóiste ar a’
gcapaillín agus do chuai’ sé féin agus a
bhean lá ar an aonach agus iad a’
teacht abhaile tráthnúna do thosnuig
na ball-eanna ar a bheith a’
feadúil fé bhaonnus agus fé na
bhean a leithéid do lánn chómh breágh
bótha a rádh do rabhadar a’
bruic leis a’ seana-chapaillín sin.
"Nuair a tháini’ sé abhaile, dubhairt
sé lé na bhean go ndíolfach sé an
capall, ná beidíst a’ maga fé
níosa sia.
"Deire fiteán tosach fiteán," ar sise.
"Ní bhfuair sé aon duine do thúbharfach
fiaca na díghe dho uirthe ach
tráthnúna agus é a’ fille abhaile."
do bhuail suit bheag duine age’n
ngeata leis.
"Níor díolus do chapaillín, fir
mhaith," ar sisean.
"Níor dhíolas," arsa Maonnus
"N-duine beag truailighthe
a
agus is chuige thug m’athair-se anso
tusa chuin mise phósa. Mara
bhfuileann tú ar thoil mise
pósa," ar sise, "tá do léith agus
do ghaisge múinte dhuit anois," ar sise
ní chuir t-athair san ag aire,"
"tú thúbhairt chuige i gciúnn
lae agus bliana agus i ní
dócha go dtúbharfai’ sé abhaile thú,"
ach," ar sise, "má thugann sé
leath na slí tú t spáint
Do t’ t-athair. Beir-se thiar
indeire ’n bháid féudfa’ tusa
léime as do chor," ar sise, "agus dul
suas ar a’ dtalamh tirim go
dtí t-athair mar thá sé
múinte anois ’uit," ar sise.
"Ní dubhairt séarlus pósfai’ mé,"
nú ná pósfai’ mé, d’fhág sé
nach ao’ nídhe mar sin. Ar
maidin lar na bháireach nuair
a bhí a chuid bíg ithte ’ge
sa bé" ar sise.
í," arsise.
Séarlus.
"Téanam anois," arsan seanndraoí
ar sisean, "go spáinfi’ mé dho t-athair thú,"
ruthan ní fuil sé
"ach
dh’iacaibh orm," ar sisean
spáinfi’ mé tú dho," ar sisean
bhuail sé chuige ’sa bád é agus
nuair a chuadar i leath-shlíghe, bhí
sé a’ casa an bháid ó’n Rí,
"Ní dhin séarlus ach léime as a
corp agus dul suas ar a’ dtráig
go dtí n-athair
"Dé do bheath-sa itsaoghal is
tsláinte," arsan t-athair leis
Séarlus."
"Tinneas cluaise ar bhean do mhuínnte,
arsan seanndraoí, "agus is
fada chídhfig Dia agus Muire anso
sara dtúbharfad-sa aon fear
go bráth arís chúiche.
D’imig Séarlus agus athair abhaile.
i gciúnn seachtmhaine nú dhó dubhairt
í?"
Séarlus lé n-athair,"
"Tá sé i n-am agam-sa pósa."
"Ó tá," arsan t-athair," ar sisean
táim chuin dul a’ lorg anois duit."
raghai’ mé dtí na leithéid seo do dhuine,
arsan t-athair."
"Ní dhéunfai’ mé," arsa searlis.
"ní bheidh aon bhean go deó agam," ar sisean
"ach ’nghean Rí na Frainnce.
"Níl aon mhadra," arsan t-athair,
lé séarlus, ná go bhfaigheann
a dóthain do leaca mbéul a’
duiris fhéin agus tá mná cómh
maith léithe anso."
"Is cuma liom," arsa Séarlus
ní bheidh aon bhean go deó
agam ach ’nghean Rí na Frainnce
D’imíodar síos ar a’ dtráig
"Deire fiteán ann. Thosach fiteán.
D’imig Séarlus agus athair síos ar
a’ tráig agus do bhuail crann leótha
agus do bhuail sé buile ar a’
a coilleaca atá i gceist aige."
it?"
gcrann agus dhin carrachán aoíbhinn aluínn
do’n gcrann. Thairrig sé anáirde
a seólta i mbárr na gcrann bhíod
báirr-cléithe isteach aige agus bárr-
chléithe amach ach aon chléithe amháin
druimion-dearg a bhí a’ déunamh
ceól spóirt agus imireas don laoch a
bheadh ar bórd ach cic á
dtugach a’ gaisciach cuireach sé
seacht chéad léig i bhfarraige í. Bíodh
uach na farraige i níochtar agus
loc na farraige i nuachtar. Thairrig
sé cunach a cá maide mhíne
bhána a bhíod ar bais agus ar
bhuis mhaidí rá age’n ngaisciach
measa
go raibh éiscirí agus móra
a’ déunamh spóirt agus imireas do’n
laoch a bheadh ar bórd bhuail
sé anncaire amu’ agus anucaire
thiar is bhuail sé fáisc lae agus
bliana uirthe chuir i gcás na
beadh sé bhuaithe ach uair a
í."
chluig. Thug sé aon léim amháin as a
corp agus chuai’ sé suas ar a’
dtalamh tirim is ní dhineadar ao’
stad go dtí go mbuineadar amach
chúirt Rí na Frainnce. Nuair
a chuadar isteach go dtí Rí na
Frainnce do chuir Rí na
Frainnce fáilte rúmpa agus chuireadar
féin fáilte roim na chéile."
Míoch dínnéar dóibh agus níorbh ar
dtuathal é. Bhuail séarlus agus athair
bas fé na leath-cheann agus ní
dh’iosfaidís greim do."
"Ca na thaobh," arsa Rí
na Frainnce ná fuileann sibh ag
ar i
ithe a bhíg?"
"Ní dh’íosfaimíd aon ghreim do."
arsa Séarlus, "go dtí go
bhfaighimíd a’ bhreith atá bhuann
a thúbhairt duin.
"Cé’n bhreith í sin?" arsa Rí
na Frainnce."
díbh
"T’inghean," arsa Seárlus
"N’fheacas-sa m’inghean," arsa
Rí na Frainnce," ar sisean lé chúig mbliana
ó thug Uí na bhfear gorm bheim í."
"Tá go breágh," arsa Séarlus
"Ní chodlód-sa," arsa Seárlus, "ná
ní dh’íosfad greim," ar sisean, "go dtí go
mbei’ ios agam cá bhfuil sí
Thuit a’ lug ar a’ lag age Rí
cireann, a mhac séurlus agus é a’
dtaoíbh leis a bheith a’ meacht chuin
na ndutaige iasachta.
"Táim a rádh leat," arsan t-athair
lé Séarlus, "téanacht [teanachtaint
abhaile agus meabhair a bheith agat mar
ar seisean, "níl aon mhadra ar sise go
bhfaghann a dóthain do leacaí i mbéul
duiris féin."
"Ní ragha mé," arsa Seárlus
D’fhágadar fhéin slán age na chéile agus
do ghoil a t-athair a dhóthain. D’imig
Sheárlus air go dtí ríoghacht na bhfear
gan aige ach é."
i
Gorm. D’imi’ sé síos go dtí na seana-
bhád agus thairrig sé anáirde a seólta
i mbarr na gcrann. Bhíodh bárr-chléithe
isteach aige agus bárr chléithe amach
ach aon chléithe amáin druínionn-
dearg a bhí a’ déunamh ceól spóirt agus
imireas don laoch a bheadh ar bórd.
ach ach dtugach a’ gaisciach
cuireach sé seacht céad léig i
bhfarraige í, bhíodh uach na
farraige i níochtar agus ioc na
farraige nuachtar. Cairrig sé
amach a cá mhaide mhíne bhána
bhíodh ar bhuis agus ar bhais mhaidí rá’
age’n ngaisciach go raibh éiscer
agus míola móra a’ déunamh ceól
spóirt agus iomarus do’n laoch a
bhead ar bórd bhuail sé
anncaire amu’ agus anncaire thiar
bhuail sé faisc lae is bliana uirthe
chuir i geás ná bead sé bhuaithe
ach uair a chluig. Thug sé aon
é" ar sise.
léim amháin as a chorp agus chuai’ sé
suas ar a’ dtalamh tirm. D’iarr
sé trócaire agus cabhair ar Dhia agus
má dh’iarr do thug Dia dho. Bhí gireach
a’ lá breacuithe, ní mór é. Do bhí
timcheall lé cá chéad bó ’n-a
coinne anuas ansa bhóthair agus bhí sé
A’ meabharú catorrtha go bhfeaca
sé an t-aodhaire ’n-a ndeabhaig."
scaoíl sé tharais na ba agus
do tháinig a’ t-aodhaire suas leis.
D’fhiafrui’ sé dho’n aodhaire anso
máireann Rí na bhfear gorm."
"bfearra dhuit go mór," arsan
t-aodhaire leis, dul go dtí an bád
Do
san amu’ mas leat í", ar seisean, "agus
fille ar an ndúthaig a dh’fhágais
"mar is mú fearaibh cómh maith.
leat," ar sisean, "do chonnac-sa teacht
anso agus ná chuadar tharnais.
"Is dealabhartha an fear tú,"
arsa déarlus, "agus mara mbeadh," ar sisean
Ó
"ná túbharfainn lé rádh é," ar sisean.
do thúbharfainn-se do dhóthain do
dhea-labhairt duit," arsa Seárlus
"Dé dheáraimh," arsan t-aodhaire ba," ar sisean
sula thagann olc ort chúgham dtaobh na
firinne ínnsint duit. Sin í thuas," ar sisean
chúirt na bhfear gorm agus téighire suas
Bhuin sasamh do.
D’imig Séarlus suas go dtí cúirt
na bhfear gorm. Do bhuail sé
buile ar a’ gcuailiú cúiric agus
do chuir sé seacht brath déug
níola churra tríthe amach.
Do chuir Rí na bhfear gorm a
cheann ’on bhfiniúig agus d’fhiafhrui’
sé cé’n gaisciach do bhuail a
buile is breághtha dá bhuail éinne
riamh uirthe.
"Mise," arsa searus," ar sisean, "agus
ní i mbun aon tsásta atáim a
thúbhairt duit," ar sisean, "ach sásamh mór
a bhuint as t-easnuíocha má fhéadáin
"N-charra-míola mílte."
í
"Cad a bheadh bhuait anois air í
arsan tsrut."
"Dá bhfaighinn fiacha an óil uirthe,"
arsa bhaonnus, d’fhágfainn
amu’ í."
"Túbharfad-sa fiacha an óil go maith
dhuit anois uirthe," ar sisean
Do thug do cheannuig sé bhuaig í.
D’árdui’ sé bhuaig í agus do tháinig
bhaonnus abhaile. Do chuai’ sé achodla
agus ar maidin lar na bháireach nuair
dhúisi’ sé, ní raibh tig na
mhuileann, na bean lé fáilt aige,
Dia go bráth linn, a mháthair," ar sisean
"Ó seadh," arsan mháthair, ní
stopfá-sa in aochor."
"Ní lúgha stadfad ná anois"
mhuise," ar sisean.
Do dh’imi’ sé air aríst agus bhí
sé a’ cuir a’ bhóthair do agus lá
tréis ana-thuile déunamh a
b’eadh é nuair a chonnaic sé
a
thuíghe. Ní raibh éinne istig roimis
ach a’ seanduine agus seanabhean nuair
a chuai’ sé isteach. Do bhí beirt
aca suite thuas lé h-ais na
teine agus níor tháinig focal as pus
éinne aca. Chonnac séarlus go
raibh a’ dochall ortha. Ní dhin
Searlus ach éiriú ’n-a shuig agus
iad a ceangal, ceangal na
gcúig n-aon go daor agus go docht a
chuir ar a’ mbeirt aca agus pé
biadh bhí sa tig é dh’ithe is nuair
a bhí a dhóthain ithte aige do sgaoíl
sé iad."
"Ca’ na thaobh," arsa Séarlus," ar sisean
ná túbharfach sibh cainnt do
strúinséir. Dé dheárann," ar sisean, "dochal
atá oraibh."
"Dá mbeithfá-sa cómh dúbhach, cómh
brónach éinne," arsan seanduine
Is suarach a’ cainnt a
bheadh agat."
"Ní raibh fios age dómhnall cad é an cheangal
ceangal na gcúig n-aona.
é" ar sise
"Ná niúsfá dhom do bhúairt," arsa
Sear, "agus," ar sisean, "mé go
mise ’n fear a réitheóch é.
"Ní bh’aon chabhair dom é," arsan
seanduine, ar sisean, "mar ba suarach a’
maith dhom é ínnsint duit."
"N’fheadaraoís ciaca," arsa Séarlus
"Do bhíos-sa anso," arsan seanduine
ar sisean, "agus do bhí cáréug mar agam,"
seisear mac óg agus seisear mac
críona. Do bhíodh fia," ar sisean, "a
imeacht thar tig anso nach aon
maidean lae bealtainne. Do leanas
féin," ar sisean, "agus mo cháréug
mac an fia. Do thug a’ fia," ar sisean
síos fé níochtáinín cloch sinn agus
ní fada bhíomair thíos nuair a
tháinig cáréug fear isteach agus nuic
ar gach gualainn gac duine aca.
"D’éirig fear nú leasa," ar sisean, "agus
dubhairt sé liom-sa na muca sgríos
"agus dá
bheireas ar a’ bhfiothán," ar sis
carn
a
mbeinn a’ séide trís a’ bhfiocán ó
shoinn, n’fhéadfainn aon ribe
cluíomh a bhuint dóibh. Bheir
fear na leasa," ar sisean, "ar a’
bhfiotán. Chuir sé srún muice i dtún
muice. Dhein sé aon tsruthlín amháin.
dóibh. Bhuin sé de aon tséideóg
amháin nach aon ribe chléumh dá
raibh ar a gcreathlach dóibh," arsan
Seanduine."
bhfuil sé fós ann?" arsa Séarlus
agus i
"Tá," ar sisean, "agus," ar sisean, "ní bh’é sin
ba mheasa dhom," ar sisean, "d’fhiafhrui’
sé ansan nuair a bhíodar
beirithe, ciaca cipin a thógfainn
chuin iad a thógaint as a gcoreán
cipín caol maide nú cipín caol
iarrainn. Do thógas a’ cipín
caol iarrainn lé fhios
go b’é géire agus dá mbeinn á
dtógaint ó shoinn, n’fhéadfainn aon
cheann aca thógaint. Bheir fear
é," ar sise.
na leasa ar an gcipín caol maide
agus thóg sé nach aon cheann aca as
a’ gcorcán. Nuair a bhíodar ar
a’ mbórd ansan aige," ar sisean, "ní
bhfuaireas-sa ná mo charéug mac
aon bhúire aca lé n-ithe ach na
na cna’ dh’fhan ’n-a ndeabhaig."
D’fhiafhrui’ sé dhom ansan," ar sisean
cé’n pailíne a beadh tréis bíg
againn. Dubhart-sa leis go clutha
cluiche] cártaí. Dubhairt sé ná beadh
sé sásta. Chuir sé mo seisear
mac óg agus a seisear mac óga san
ar cá ceann a slabha lé
na chéile agus do maruíoch mo,"
seirear mac críona orm."
éire ficeán as. Thosach fiteán a
"Cuirfi’ mé mo seisear mac óg
agus do seisear mac óga-sa," ar sisean, "ag
imirt a bile lé na chéile. Do
chuireas agus maruíoch mo seisear mac
óg orm bhíos-sásta leis sin," ar sisean, "ach
iaróid iarrainn adubhairt dómhnall.
a
dubhairt sé liom nach ao’ chroídhe
aca a dh’ithe. A’ méid na h-iosfainn
dos na crathacha go gcuirfeach sé
é cipim im’ thúin iad agus coineal
pingine go lasa go maidean ar
mo thúinn. Do dh’itheadh nach ao’
chroídhe aca," ar sisean, "ach ao’
croídhe amháin agus ar sise, "do chuir
sé an chroídhe sin lé cipín im'
thúin agus coineal pingine go lasa go
maidean ar mo thúinn. Ná
mhór a’ chás é sin. Dá mbearrfach
a’ ghreim sin ort-sa," ar sisean, "a
mbeadh aon fhonn cainnte indiu ort?"
bhfuil siad fós ann?" arsa
Séarlus.
"Tá," ar sisean.
"Níl aon mhaidean lae bealtainne
"ná go bhfaigheann sé tar
tig anso agam," ar sisean, "a’ cur
cra croídhe orm agus bíonn sé
a’ pinnce amu’ ar a’ bhfiniúig
"Níor chuala riamh roime seo go lasa. [dálaig
Ó
ar feag leath-uair a chluig agus," ar sisean.
"amáireach," ar sisean, "sí maidean lae
bealltainne."
"Anois," arsa Seárlus," ar sisean, lean
mise amáireach."
"Ní leanfa’ mé," ar sisean.
ann.
"Maraleanfa’ tú," ar sisean. "Tá sé
cómh maith agat a bheith marbh," ar sisean
"ach a bhfíllfi’ mé ar a’ dtig."
arsan tseanabhean
agus i gcúntais Dé
ar sise, "mara dtúbharfair é féin beó
chúghainn, túbhair a chná’ marbh
chúgham."
"Déunfa’ mé," arsa Séarlus.
Mhaidean lar na bháireach, maidean
lae bealltainne, bhí Séarlus ’n-a
chodla nuair a tháinig a’ fia
ar a’ bhfiniúig agus é a’ rinnce
ar a’ bhfiniúig glaodhaig a’
seanduine ar Séarlus.
"Féuch anois é," ar sisean, "a’ chrá
chroídhe athá sé a dhéunamh orm."
ar
lean mise," arsa Seárlus, a’
phreaba ’n-a suí
D’imig Séarlus ’n-a dheabhaig agus dá
mhéud léith agus gaisge bhí i searus
ní raibh sé a’ déunamh aon
"achion ar a’ bhfea’ díreach a’ fl
a dul síos fé liochtáinín chloch
do thairrig Seárlus lé stial don
gcluídheamh air agus do chuir sé fuil
go talamh air. D’imi’ sé síos agus
Séarlus ’n-a dheabhaig agus ní
fada bhíodar thíos nuair a tháinig
tharéug fear isteach agus muc ar
gach ghualainn gach duine aca."
chromadar ar gáirí ansan nuair
a chonnaiceadar a’ seanduine tacuithe
aríst tréis a’ sgannra chonnaic
sé cheana,
"Cuiríg bhuam úr gcuid gáirí,"
arsa Séarlus," ar sisean, "ní h-aon
gháirí theastuíonn bhuainn," ar sisean
"sgríos na nuica so," arsa fear
is
na leasa leis a’ seanduine.
"Ní ganntar do é," arsa Séarlus
ar sisean, "tá buachaill aige a dhéunfaig é."
Do bheir Séarus ar na muca. Chuir
sé cheann muice i dtúin muice. Din
sé aon tsruthlín amháin dóibh bheir
sé ar a’ bhfiothán agus bhuin sé ó
mhullach a gceinn go dtí lúidín a
coise dho aon tseideóg amáin
dóibh. Nuair a bhíodar sgríosta glan
aige Séarlus, chuir sé ’on chorcán
iad a bheiriú. Nuair a bhíodar
beirithe, dúbhairt fear na leasa
leis a’ seanduine éirfá agus na
muca thógaint."
"Ní ghanntar do é," arsa Séarlus
ar sisean, "tá buachaill aige dhéunfaig é."
"Ciaca cipín a thógfair," ar sisean, "nú
cipín caol maide mé cipín caol
arrainn
Thóg séarlus a’ cipín caol iarann.
agus thóg sé nach aon cheann aca as
Ní do liom gur cheart nú bhuith ann.
d
a’ gcorcán. Bhuail sé chuige ar a
mbórd iad. Nuair a bhí a
dóthain ithte age féin agus age’n
seanduine aca, dubhairt sé
fear na leasa teacht i leath leith
agus a’ méid a bhí spártha a dh’ithe.
"Ní mór a bhí i ndeabhaig Séarlus,"
"Do dh’ith fear na leasa é."
"Anois," arsa Seárlus," ar sisean
cé’n pachine a bhíonn tréis
bíg anso?"
bíonn clutha cártha,"
arsa fear na leasa
"Ní chlutha cártaí," arsa
Sheárlus," ar sisean, "a thugais do
bhfear bocht so cheana," ar sisean.
"Raghad-sa im’ aonar anois," ar sisean
léith seisear mac críona ag
imirt a’ 'mile a’
Do chuadar Séarlus agus a
seisear mac críona ag imirt
a’ bull lé na chéile. "Má
tá leath corchianta sa cheanntar
í
chaora mharbh ar thaobh an bhóthair agus
níor bhac sé dhi do dtáini’ sé ar
drochad. Sula bhí ansan seabhac na
faille Fuaire, "agus Madar Uisge an
Phoíll Ghuirm agus Cúín Thrá na Mí agus
iad féin a’ sgacha agus a’ marú a
chéile timcheall ar seana-rud a
bhí marbh ann. Dubhairt sé go
ndéunfach sé an réitheach eatorrtha
san leis. Do dh’fhíll sé ar an
cara agus do thug sé leis í agus do
thug sé a roinnt féin dos nach
a cheann aca dhi. Dubhradar as
bhéul a chéile."
"Má theastuíonn ar gcúnam bhuait
go deó, níl agat ach chuineachtaint
brainn agus beimíd leathais leat."
"Is dócha ná teastig," ar sisean.
Do dh’imi’ sé air agus cá gcasfaí
isteach é ach go tig a’ gruaghaig
a bhí ag imirth na gcártaí
roimis sin leis agus a bhean a bhí
i
do chomach a’ fathach," ar sisean, "agus
ceathrú feóla a’ rósta aige.
dubhairt a’ fathach liom teacht," ar sisean
agus í rósta má ligfinn mall
ruad na loiscithe uirthe
raghainn féin ’n-a h-ionad."
Do ligeas mall ruadh agus loiscithe
uirthe," ar sisean, "agus núair a tháinig
a’ fathach, do chaith sé ’on teine mé
agus do dh’ith sé an ceathrú. Bhíos
insa teine," ar sisean, "go dtí go
dtáinig fiolar agus thóg sé as a’
dteine mé agus ba mheasa dhom," ar sisean
na seacht cinn do gheárrfaig a bhí
age’n bhfiolar ná an teine. Do
bhí na geárraig," ar sisean, "a’
gioba sa geaba orm," ar sisean, "go
dtí gur chaitheas as a’ níd iad
gus tanna anso tharais
"A’ bhfuil a’ fathach fós," ar sisean
sa choíll," arsa Séarlus
"Tá," ar sisean.
í," arsise.
D’imig trúir aca lar na bháireach go
gcoíl
sa
dtí é fhéin agus seanduine aire agus
a’ fathach go dtí’n gcoíll agus ’s amba
bhí an fathach agus a cheathrú feóla a’
rósta aige.
Tagach duine agaibh anso anuas
chúgham," ar sisean, "agus póstuig a’ ceathrú
so dhom," arsa fathach. "Má
ligeann sibh mall ruadh na loiscithe
uirthe," ar sisean "raghai’ sibh fhéin ’n-a
h-ionad."
Chuaidh Séarlus síos agus róst sé an
ceathrú agus nuair a bhí an cheathrú
Póstuithe ar a thoil aige, thugadar
thug sé aníos go dtí triúr aca
í agus d’itheadar í. Nuair a
tháinig a’ fathach, ní raibh ceathrú
ná duine roimis. Ar deire thiar
thall do dh’fhéuch a’ fathach anáirde
sa chrann agus la bhí an triúr
anáirde sa chrann.
"bheirim-se ’on diabhal a phastaire,
i
arsan fathach, "dá mbeinn-se anáirdi
agaibh go dtúbharfainn-se ar
leath-cheann scéuluíocht díbh."
"Ní i mbun aon tsásta atháim-se
a thúbhairt duit ann," arsa
Sheárlus ar sisean, "ach sásamh mór
a bhuint as t-éasnuíoca má dh’
féadaim."
Tháinig Séarlus anuas. Dhin sé
féin agus a’ fathach fé na chéile. San
greim bíg deoch na chodlata. Ar
maidin a seachtú lae, do dh’iarr
Sheárlus deoch. Do fuair. Seo ar
a chéile iad go ceann seacht lae
agus seacht n-oídhche gan greim bíg
deoch ná codlata. Ar maidin a’
seachtú lae, do dh’iarr a’
fathach deoch. Do fuair. Seo ar
a chéile iad go ceann seacht lae
agus seacht n-oídhche eile a sara
raibh a’ seachtú lá istig, -
"Dher," arsa seanduine ’n
Do thúbharfainn-se sgéul na dhíbh
ar sise.
cafaire, "ná caithfá as a’ seithe é
agus titfi’ sé ’n-a carn glóthuí."
"léun ort a bhligeáir," arsa Seárlus
ná dubhairt fadó é."
Níor dhin searlus ach é chaitheamh as a’
séithe agus thuit a’ fathach ’n-a carn
glóthuí."
"Seadh anois," arsa Seárlus, lé
seanduine na leasa, "téighir-se
abhaile agus tá gháréug mac ’n-a
mbeathuig agus" ar sisean, "thóg a tharéug mhac
sa," ar sisean, "agus beanfaig so mise"
D’imig seanduine a leasa abhaile agus
D’imig séarlus agus seanduine an bafairc
agus do tháinig an oídhche ortha. I gceann
tamaill do dhoirtig an oidhche ortha
agus do chonnaic Séarlus tig a dhóga.
"Maith a’ rud," arsa Seárlus
sliú leathais a’ tíghe seo go maidean
agus déunfach sé fuithin agus teas duin.
"Maith a’ rud é," arsa fear a’
cafaire.
ó
Do shuíodar síos leathais na teine, an
tig a’ dóga agus ní dhin séarlus ach a
séithe casa timcheall ar fhéin agus dá
mbeadh Séarlus istig sa teine, ní
seithe
dóghfaí sa tuine é. Núair a dhéirig
Séarlus ar maidin bhí an seanduine
dóite. Do chuínig sé ar chainnt
na seana-mhná. Do dh’iarr sí air.
i gcúntais Dé a chua’ thúbhairt marbh
chuig mara dtúbharfach sí féin.
beó chuige. Chag sé na chná
istig sa tseithe chuige féin. Chuir sé
do chuin bóthair agus bhí drochad roimis
díreach agus a’ lá a’ geala go cheann
a dhroichid do chonnaic sé ann salus
ar a’ gceann eile dho’n ndrochad.
"bheirim ’on fhual," arsa scarus," ar sisean
go mbé go b’é sin a’ cluídheamh
soluis atá bhuainn. Do dhin sé
fé’n ndrochad bhí an -
"Deire tosach."
Bhuaileadar lé na chéile i lár a’ drochad."
"chuigis ba chúiche. I (sic bé é.
i
Sin é an cluídheamh soluis atá bhuam,"
arsa Searus."
"Mar sé agus arsan fear a bhí i ndeabhaig
a’ cluídheamh soluis, caithfir é
tuilleamh go dóite sara bhfaighir bhuam-
sa," ar sin.
bhfuil éinne chun teacht trasna orm,"
arsa Seárlus ach tusa?"
"Ní tiocfaig aon duine beó," ar sisean.
trasna ort," ar seisean, "ach mise."
Dhineadar fé na chéile go ceann seacht
lae agus seacht n-oídhche gan greim bíg,"
deoch ná chodlata. Ar maidin a’
seachtú lae do dh’iarr Séarus deoch
do fuair Seo ar a chéile iad go
ceann seacht lae agus seacht n-oídhche
eile gan greim bíg deoch na
chodlata. Ar maidin a’ seachtú
lae do dh’iarr fear a’ chluideamh
soluis deoch. Do fuair. Seo ar a’
chéile iad go ceann seacht lae agus
seacht n-oídhche eile gan greim bíg
"
deoch ná codlata ar maidin a’
seachtú lae do thug fear a’
cluídheamh soluis suas.
"Is mú fear maith, a arsa fear
a’ cluídhcheam soluis," ar sisean gabhtha anso
riamh chúgham agus ní ghaibh do mháistir
riamh chúgham "Anois," ar sisean, "caithfi’
mé an cluidheamh soluis a
thúbhairt duit agus" ar sisean, "nuair a
srus."
raghair-se tharnais leis a’ gcluídheam,"
ar sisean, "go dtí Rí na bhfear gorm."
má thugann tú do chuin
cluídheamh soluis," ar sisean, "geó’ sé
lastuas do’n ndomhan."
"Tá an cluídheamh soluis bhuaig."
ar sisean, "an séithe agus a’ capaire Má
thugann tusa dho na trí nithe sin,"
ar sisean, "geó’ sé lastuas do’n domhan
ach," ar sisean, "nuair a loiriceófiad ort
airt iad," ar seisean, "abair leis go
tú féin is feárr a thuíll iad agus nách
é sin agus titfi’ sé ’n-a carn glóthuí.
é," arsise.
iad na chná iad san sa tseithe agat."
"Tá cná a leithéid seo dhine,"
arsa Séarlus.
"Sin iad chná’ m’úncail-se," ar sisean
"agus tá san slán beó ’ge’n dtig
ar sisean
rút anois," ar sisean, "Is chuige
chuireas-sa an tig sin a’ do
dút," ar sisean, "chuin go bhfaighfá sa
tslí seo mar bh’fhiú
liom ort é. Tá sé féin agus a
cáréug mac anois," ar sisean, "age baile
rút."
D’imig Séarlus agus chuai’ sé
go dtí tig a’ tseanduine an capaire agus
dá gcídhfa a raibh do gháirí ar a’
seanabhean agus ar a’ seanduine.
ar sisean "agus
"Seadh," arsa Seárlus," ar sisean
mór an obair," ar sisean, "ná fuaireas
sa aon chainnt a’ chéud lá bhuait
agus is mairg ná bíonn
a chainnt aige. Anois," ar sisean
ó
"Tá cainnt do dhóthain agat," arsa
Séarlus," ar sisean, "agus cail a’ cafaire?"
"Ní thúbharfa’ mé," ar sisean, "gan é
tuilleam do dóite.
"An mar sin é," arsa Seárlus," ar sisean
"Má téighim-se i gcath leat," arsa
searlus," ar sisean, "bfir fhéin agus a’
"Cafaire agam," ar sisean.
arsan chlann leis," arsan chúréug
mac leis, túbhair do an
capaire, "i mar tá sé
tuíllte aige.
Do thug sé do iad. D’imig
Séarlus agus chuai’ sé go dtí Rí na
bhfear gorm. Do bhí Rí na
bhfear Gorm roimis isa bhfiniúig.
"Túbhair dom anois iad, " arsa
Rí na bfear gorm."
"Má chuiris-se mar bhreith orm-sa
arsa Séarlus, "iad a thúbhairt
chúghat," ar sisean, "ní chuiris mar
bhreith orm iad a thúbhairt duit."
sa bé ar siad san.
"na ba é.
ó
istig roimis agus níor dh’aithin sé í ach
dh’aithin sí é. Do loirg sé
lósduíocht na h-oídhche agus dubhairt
sí go bhfaigheach agus fáilte agus nár
maith a’ díol air é ach go
tig gruaghaig é seo agus ná raibh
ao’ ghnú ’ge ’stig ann nuair
a thucfach an ghruaghach abhaile.
"achtéir ansan siar," ar sise, "agus téir
ansan thiar
i bhfolach a fan ann go maidean.
Do dh’imi’ sé siar agus ní raibh
sé ach istig ann nuair a bhraith sé
chuige ann gruaghach agus a chonthairt
gadhar i n-aoch leis. Chómh leat is
tháini’ sé isteach, dubhairt sé lé ’n
inghin do bhfaigheann sé bloth an
ireannaig istig. Dubhairt a
’nghean ná faigheann. Dubhairt
sé go bhfaigheann agus do raibh duin
éigint istig."
"Níl," arsan inghean ar sise "ach
fear siubhail do ghaibh ansan
"sin é," ar sise.
ó
geóbhach sé chuin beiginuis nú chuin
"Innis chuasceart agus dubhairt sé leis
"A’ mnaoí go gcaithfeach sé chodla
gaisciaig a dhéunamh.
"Táim á rá’ leat," arsan
bhean," ar sise, "má thán tú ar thoil
mise bheith agat gan codla gan eile
dhéunamh anois," ar sise, "ach mé
thúbhairt abhaile.
"Ó n’fhéadfainn é," arsa
Séarlus
"n’fhéadfainn dul
thairrais seo."
Chuai’ sé isteach ’on leán agus do
cheangail sé suas a bhád.
"Anois," arsa Séarlus," ar sisean, leis a’
mnaoí. Má thagann ao’ ghaisciach
is feárr na tú féin. Abair
leis trí sgréuch ní bhuinit."
-sa
- agus pé’n áit ó dheas
nú ó thuaig a gheóir sgríg ar
"A’ leac gem’ cheann a’ b’ó
deas nú a thuaig a gheóir agus
gus dhá oileán dos na bloscaodaí.
go
Abair leis gan luí ar aon leaba leat
go ceann lae agus blian.
Bhí san go maith. Cómh luath is sín
Sheárlus siar, a’ fear bocht, bhí an
tuirse air, do thuit sé do na
chodla. Ní fada go bhfeaca’ sí chúiche
fear ná raghach piatha platair
agus pláta piathair] idir é sa spéir agus
cliabh thiar air. An breac beag dá
bhfaghach sé dh’itheach sé é agus a’ breach
mór dá bhfaghach sé chaitheach sé
thiar sa chléibh é tslí is go
bhfeaca sé an bhean istig i
mbeiginnis. Tháini’ sé isteach go
beighinnis.
"Teanan ort," ar sise, bhí thíos."
sa chléibh," ar seisean. "Is maith," arsise
a’ bhean," ar sise, "a dhéunfair í
mbun a’ tíghe dhom."
uin
mar chleasa agus mar
bhreithe droma dhraoídheachta ort," ar sise
trí sgréuch níthe bhuint asan
do
sara dtúbharfair leat mé."
"Dher," ar sisean, "a’ b’é an trubháinín
sin?"
"bheadh ’ios agat," ar sise, "dá mbeadh
sé ag éisteacht leat."
Thug sé lasca truig do Shéarlus agus
chuir sé laistig fes na scamaill
é. Thuit searus anuas agus séid
sé fuil-shruín amach agus níor
D’imig sé
uirim mar chleas agus mar bhreithe
dhromadraoídheachta ort," ar sise
gan thuíghe ar aon leaba liom go
ceann lae agus blian.
faid a bhí sé a’ déunamh
na h-oibreacha san do sgríg sí
ar a’ leac go b’ó dheas a
geóbhach sí bhuail sé chuige ’sa
chléibh í. Cimcheall ceann braith ó
dheas bhí seana ’n-a
coinne agus bhí máirnealach ’sa
crann, do sgiobh sé an bhean as a’
n-a beag suarach."
ceann tíre i bhráthach
é?"
gcrann bhuaig. Níor bhraith Caol an
iarrain an bhean bhuaig go ceann.
cheithre nuair a chluig. Ní raibh sé
dh’aga age’n máirnéalach a’ bhean
a bheith tucaithe ar dhec aige.
Nuair a tháinig Chaol an larrainn.
tharnais go dtí ’n árthach, do
beir sé ar a’ máirnealach sa
crann agus cheangail sé dho’n gcrann
a’ máirnéalach. Do bháig sé an
t-árthach agus thug sé an bhean leis.
Nuair a dh’éirig Seárlus ní raibh
ao’ nídhe roimis ach a bhád agus a
cá mhaide."
"Is mairig," ar sisean, "ná dhineann
rud ar athair ná ar a mháthair.
dá ndéunfainn-se rud ar m’athair
"agus ar mo mháthair," ar sisean, "ní bheinn
anso."
D’fhéuch sé ar a’ leac sé rud a
bhí ar a’ lic go raibh sí
’mighthe ó dheas a’ sgríobh a bhí ar
bh
a’ lic go raibh sé mighthe ó dheas.
Thairrig séarlus anáirde a
seálta i mbárr na gcrann gan bárr
chléithe isteach ná bárr-chléithe amach
ach aon chléithe amháin druím ionn
dearg a bhí a’ déunamh ceól spóirt
agus iomaras do’n laoch a bheadh ar
bórd ach cic í dtugach a’
gaisciach cuireach sé seacht
cead léig i bhfarraige í. Bhíodh
uac na farraige i n-íochtar
agus íoch na farraige i n-uachtar."
Thairrig sé amach a tá mhaide
iona bhána bhíodh ar
bhais agus ar bhuis mhaidí rá’
age’n ngaisciach go raibh
iséirí agus miola móra a’
déunamh ceól spóirt agus imireas
do’n laoch a bheadh ar bórd.
bhuail sé anncaire amu’ is
bhúail
bhuail sé anncaire thiar ur
sé fasa lae agus bliana uirthe
bh
chuir i gcás ná beadh sé bhuaithe ach uair
a chluig. Thug sé aon léim amháin
as a corp agus chuai’ sé suas ar
a’ dtalamh tirm. D’iarr sé trócaire
agus cabhair ar dhia. Má dh’iarr do
gcnuic
thug Dia dho bhí dubheacht na agus le na
Sléithe do daoíne ar a’ dtráig agus
n’fheadair searlus ca’ na thaobh go raibh
na daoíne ar a’ dtráig. Did sé
ar bolagar na trá go dtí
duine aonarach a bhí ar a’ dtráig
D’fhiafrui’ sé do’n nduin’ aomarach
cad a bhí ar siúbhal ar a’ dtráig
"Dé dheáraimh," arsan duine leis
"is strúinséir iseadh san áit tú."
"Iseadh," ar sisean.
"Tá mac Rí na trá’ báine indiu,"
a’ dul lé na bhfuil ar a
dtráig aca ar bháire.
"Cé h-é mac na trá’ báine?"
arsa Seárlus.
Meaba sé do trís na daoíne go
h-ar leathtaoíbh sa tráig.
dhin sé amach."
i
léir Mac Rí na trá báinne. D’imig
Séarlus agus do bhuin sé amach mac
Rí na Thrá’ báinne."
"Cuirfead-sa geall leat," arsa
"Séarlus," ar sisean, "go bhfaighead-sa ort-sa," ar sisean
agus a bhfuil ar a’ dtráig agaibh ar
bháire.
"Té’n geall a chuirfir -
"Deire fiteán a tosach fiteán.
"Cé’n geall a chuirfir síos leis?"
arsa Mac Rí na trá báinne.
"Cuirfi’ mé," ar sise, "a’ bád san
amu’," arsa Seárlus
"
"Ní túbharfainn-se,"
ar sise
"ar a’ mbád
deich triú
san agat," ar sisean "Tá bídh agam-
sa na deárthach léithe.
"Cuirfi’ mé an talamh so féin
cois leat-sa mar sin," arsa
Séar lus.
"Nách liom-sa seadh an talamh san," ar sise
arsa mac Rí na trá’ báinne.
go mbeidh an lá agam."
Ó
"Ní raibh aon talamh riamh," arsa
"Séarlus," ar sin, "ná go seasuíos-sa air
ná go dhineas mo chuid talmhann féin
dho ach mara b’eadh," arsa
Seárlus
ar sise, "a’ bhfuil ’ios agat
cé’n gheall a chuirfi’ mé leat air.
"Cuirfi’ mé buile do chluídheamh gan
cosainnt leat air," arsa Séarlus.
"Táim sásta leis," arsa mac Rí
na trá báinne.
bhí Mac Rí na trá’ báinne is a
raibh ar a’ dtráig aca i gcoinne
Séarlus. Do bhuail mac Rí na
trá’ báine puc uirthe agus í a
’meacht thar searlus díreach do
bheir sé uirthe agus do bhuail sé
buile uirthe. Chuir sé báire í.
bhúail sé an tara buile, chuir sé
an tara báire, bhuail sé an
tríú buile. Chuir sé chúig bháire
bhead sé a’ cuir báirí isteach
go maidean ar a raibh ar
i
d
a’ dtráig aca. D’imig mac Rí na
tra’ bhainne abhaile is é a’ gol.
go dtí ’n athair.
"Ca’ na thaobh go bhfuileann tú a’
ghol," arsan t-athair."
"Gaibh strúnséir fir," ar sisean, "ar a
raibh ar a’ dtráig againn indiu.
"Is áit a’ duine tú," arsa Rí
na trá’ báine, "agus ní liom-sa
chuadais Ca’ na thaobh nár ghlaodhais
aníos ar a’ bhfear bocht," ar sisean, "mbé
go strúinséir é agus cuire dhínnéir
a thúbhairt do. Dá mbeadh aon
phíoch don bhfear únat, dhéunfá é
"is ní h-á gol a bheithfá a’ teacht
chúgham-sa. Téighire síos," ar sisean, leis.
a seirbhíseach
"Agus glaodhaig."
aníos ar a’ strúinséir atá
ar a’ dtráig agus abair leis
go bhfuil Rí na trá’ báinne a’
thúbhairt cuire dinnéir do
D’imig a’ cailín síos agus niseach
"Níl mo thréithe-se ionnath.
s
ansan ar maidin agus do b’é a
bhloth a dh’fhaghas tú."
"Is nách maith mar dhéunfach sé i gcóir
mo shuipéir mé," arsan gruaghach,
"dá gcimeádfá dhom é."
Do chuaidh an ghruaghach na chodla
do théigheach sé a’ fiach nach aon
lá insa choíll agus ar maidin lar
na bháireach, d’imi’ sé agus do chúai’ sé
a’ fach. Do dh’imig a bhean agus do
chuai’ sí a’ triall ar bhaonnus agus
do thug sí léithe isteach é."
"An aithníos tú mé?" arsan
bhean."
í dh’aithnín," arsan bhaonnus
"Ná h-aithníos tú," ar sise, "an bhean
a bhí agat."
"agus an tusa tá ansan?" arsa
bhaonuis."
"Is mé," ar sise, "agus is olc a’ díol."
ort-sa mé bheith ann. Dá
gcimeádfa an seana-chapaillín an
é" ar sisean
isteach fé ghabhal a’ bhúird é. D’ith sé
a dhóthain. Nuair a bhí a dóthain ithte
aige do sgaoíl sé é."
"Ca’ na thaobh," ar sisean, "ná suís síos
agus do dhóthain a dh’ithe agus gan a bheith
a thúbhairt náire dhom-sa sa tír
seo."
"Dá bhfaghfá-sa lé guid é," ar sisean.
arsan fear leis," ar sisean, "ba gheairid
dia leat é dh’fháil lé guid,"
dá mbeadh oiread cruis agus
sgeimhile fachta agat agus tá agam-sa
"Nís dom do sgarra.
scail," arsa Seart."
dobhíos-sa mar mháirnéulach i n-
árthach," ar sisean, "agus do ghaibh caol an
larrain tharam agus a’ bhean sa
chléibh aige. Do sgiobas a’ bhean
"Ní
as a’ gcléibh bhuaig," ar sisean
ní bhraith sé bhuaig a’ bhean
go ceann cheithre h-uaire
chluig. Núair a bhreith sé
a
ar sise.
bhuaig a’ bhean ansan," ar sisean, "ní rángaig
liom-sa í bheith ar chear agam,"
ar sisean, "do bheir sé leath a’ chruínn
orm. Do cheangail sé do’n gcrann mé
agus do bháig sé an t-úrthach agus do
Thug sé leis a’ bhean.
"Sin í mo bhean-sa," arsa
Séarlus, "agus a’ bhfeadaraoís
cá bhfuil sí
cad
a sí sa tráig eile," ar sisean, "do
bhuailfig leat."
dhin éarlus ach trí blóga."
túbhairt leis agus ’meacht go dtí na
bháidín. Thairrig sé anncairithe.
thairrig sé anáirde a scólta i
mbárr na gcrann gam bárr-cléithe
isteach na bárr-chléithe amach aige
ach aon chléithe amháin druimion-dearg
a bhí a’ déunamh ceól spóirt agus
imireas do’n laoch a bheadh ar
bórd gac cic a dtugach a’
gaisciach chuireach sé seacht gcéad
bhíos i lár slí sa chrann.
"
léig i bhfarraige í bíodh uach na
farraige i n-íochtar agus íoch na
farraige i n-uachtar. Thairrig sé
amach a cá maide mhíona
bhána, bhíodh ar bhais agus ar bheis
mhaidí rá’ age’n ngaisciach
tslí is go raibh éiscirí agus míol
móra a’ déunam ceól spóirt agus
imireas do’n laoch a bheadh ar
bórd. Bhuail sé anncaire cim,"
anncaire thiar bhuail sé fasc
lae is bliana uirthe chuir i gcás
na bheadh sé bhuaithe ach uair a
chluig. Thug sé aon léim amháin as."
a corp agus chuai’ sé suas ar a
dtalamh tirm. D’iarr sé trócaire
agus cabhair ar Dia, má dh’iarr do
thug Dia dho. Chuai’ sé isteach
ar a dtráig bhí a’ faid féin sach
aon troig dá raibh ar a’ dtráig
agus a leithead féin sach aon tróig dá
raibh ar a dtráig
prin.
ar sise.
"Tá fuar agam-sa," ar sisean, "túbhairt fé’n
áit seo."
D’imi’ sé air fé’n ndúthaig agus
gcaitheamh a’ lae do bhuail a’ tocras
é. Do shuig sé síos ag ithe ceann
dos na blóga. Ní fada bhí sé ag
ithe, núair a tháinig Madar Uisge
"An Phoíll Ghuirm."
brúscar nú bráscar," ar sisean, "nú
cna’ cruaig an ráin seo thúbharfa’
mé go dtí m’ gheárrcaig.
"Mo ghraidhn go bráth tú," ar sisean.
Shuig anso lámh liom agus a’ méid a
dh’fhágfa’ spárta féadfair é
túbhairt go dtit’ gheárrfaig."
Nuair a bhí a ndóthain ithte ansan
aca. Má bheireann aon ghreim chruaig
go bráth ort," arsa Madar
uisge ’n Phoíll Ghuirm, glaoghaig orm-
sa agus mise an buachaill a
chabharfaig leat, "má dh’fhéudaim
D’imi’ sé chuin bóthair agus i gciúnn
í
tamaill do bhúail a’ t-ocras aríst é.
Do shuig sé síos ag ithe an tara
bhlóige. Ní fada bhí sé ag ithe nuair
caill a tháinig Ciolagán na ciolla Ghluise."
brúscar nú bráscar ná chná
cruaig an ráin seo, do thúbharfa mé
go dtí m’ gheárrfaig.
a
"Mo ghraidhn go bráth thú," arsa
Séarlus. Shuig anso lámh liom agus a’
méid a dh’fhágfair spártha, féudfair
é thúbhairt go dtí t’gheárrcaig.
Nuair a bhí a ndóthain ithte ansan
aca."
"Má bheireann aon ghreim chruaig
go ort," arsa Cíolagán
Ná ciola Ghluise, "glaodhaig orm-sa."
agus mise an cailín a chabharfaig
leat má dh’fhéadaim
D’imi’ sé air chuin bóthair agus
do bhúail a’ t-ocras é. B’in í
an bhlóg déadhnach."
Dh’órduig Dia," ar sisean, "gan chuid
is
na h-oídhche a chimeád leis a’ maidin.
Shuig sé síos á h-ithe agus ní fada
Bhí sé ag ithe nuair a tháinig seabhac
na faille fuaire.
brúscar nú bráscar nú chná
chruaig an ráin seo a túbharfa’
mé go dtí m’ gheárrfaig.
"Mo ghraidhn go bráth thú," ar sisean, "Suig
anso lám liom agus a’ méid a
d’fhágfam spártha féudfair é
thúbhairt go dtí t’gheárrcuig.
Nuair a bhí sí ithte aca, -
"Má bheireann aon ghreim cruaig go
"Deo ort," arsa Seabhac na
faille fuaire, "glaodhaig orm-sa
agus mise ’n buachaill a labharfaig
leat agus a’ bhfeacaoís," ar sisean "madar
Uisge ’n Phoíll Ghuirm, giollagán na
Ciolla Ghluise agus mise Seabhac na
"Faille Fuaire, triúr dritheárr
iseadh sinne. Caimíd-na fé
draoídheacht age caol an larrainn
i
an áit go bhfuileann tusa a’ dul
"Anois" ar sisean, "i gciúnn uair a’
chluig eile," ar sisean, "seadh bhuailfig
"A dtig na leat agus tig mo
máthar-sa agus ar n-athar-na sé
é," ar sisean.
"arr a bheith istig
go lá ar shon Madar Uisge an
oíll Ghuirm. Seabhac na faille Fuaire
caille.
agus ciollagán na c ciola Ghluise agus
Gheóir agus céad míle fáilte agus
sé is beag leótha an áit
dhuit mar na dhineann éinne
aon mhaith orainne a ghaibheann.
san áit seo ach tusa."
Mar sin a bhí d’imi’ sé chuin
bóthair agus ambasa bhuail tig
Madar Uisge an Phoíll Ghuirm."
leis agus do bhuail sé an dorus.
D’iarr sé bheith istig go lá
ar shon Madar Uisge an
Phoíll Ghuirm agus seabhac na faille
caille Fuaire. Collagán na cíolla gluise
i
"Geóir," arsan mháthair," ar sise
céad míle fáilte agus isé is olc
linn an áit ’uit."
Wlíoch suas suipéar do agus níobh
air dtuathal é agus leaba mhaith chuin
chodlata. Ar maidin ansan ní
raibh aon deabha ortha a’ glaoch ar
mar bhí ’ios aca go raibh caol an
iarrainn as a chiúnn ró-mhaith
do go dtí i gcaitheamh a’ lae siar,
seadh, bhí caol an larrainn, ghaibh sé
thar tig agus cliabh thiar air. I gciúnn
leath-uair a chluig chuai’ sí suas
’on grianán go dtí chailín séarluis.
a’ raibh aon bhuachaill riamh agat?"
ar sise leis a’ gcailín.
ann.
agus is dócha ná
bhí," ar sisean.
tiocfai’ sé anso go deó,"
a sé thíos againn-ne ó réir."
arsise.
Seo anuas í agus do bhuineadar
féin chéadtha póg as a chéile."
"
"N’fheadar," ar sise, "Cá gcuirfi’ mé thul
geó’ sé do bhloth agus is
dócha go mbeir marbh. Ach ort,"
-
ar sise, "cuirfi’ mé ’on ghrianán thú."
"Deire fiteán a tosach tinn
Thuig sí léithe ’on ghrianán é. Chuir sí
a dhóthain bíg isteach chuige agus tráthnúna
air a tháinig laol an larrainn abhaile
chléibhim agus cliath éisc aige, chaith sé bhuaig a’
cail
t-iaisc."
"a fo," ar sisean, "faighim blath an
nneach
"Creannaig ar a’ bhfoidin
"Fuaireas éun amu’ sa gháirdín
di," ar sisean, "agus mbé go b’ó
"Cirinn é."
"Cá bhfuil sé," arsa Chaol an
arrainn.
Thug sí isteach chuige é agus
spáin sí do é agus do dh’ith sé
siar idir chlúmh agus eile é.
"Nách mór a’ t-olc atá agat,"
ar sise, "chuin na h-éireannach."
i
lá dubhart-sa leat é, ní bheadh a’
scéul fé mar thá indiu
agat."
"Níl aon leigheas air anois," arsa
bhaonnus."
"Nois atá an triaill ort," arsan
"
bhean. Tá dá anam ansúd agus níl
aon lá a théigheann sé a’ fiach insa
choíll ná cuireann sé ceann aca
isteach insa chrann mhór san
thíos insa gháirdín agus caithfear an
crann san do ghearra d’aon
bhuille amham agus nuair a gheárrfar
é léimfig molt amach as agus
imeóig a’ molt chuin a chnuic.
"Ní bhéurfaig ao’ nídhe ar a’
molt ach Cúín Thrá na Mí agus
chómh luath is bhéurfaig Cúín Tá
na Mí ar a’ molt chaithfi’ sé
sin lacha bhuaig agus imeóig a’ lacha
san aer agus ní bhéurfaig ao’
nídhe ar a lacha ach seabhac na
sí
tímcheall poll an adhartha aice.
léun ort úinsig," ar sisean, "ná fuil
’ios agat nach ansan athá m’
anam-sa ach thíos fé leac
na teine.
"Ní lig sí ann ao’ nídhe uirthe. Ní
dhin sí ach leac na teine a ghlana
sa sgríosa sa péinteáil suas is nach
aon rud a dhéunamh do lé diseacht,
do leac na teine. Chonnaic Caol
An larrainn cad a bhí sí a
Déunamh."
léun ort, úinisig," ar sisean, "ná
fhuil ios agat mac ansan athá
m’anam-sa. Tair anso i leath
anois go dtí ’n bhfiniúig," ar sisean
"go niúsfa’ mé dhuit cá bhfuail
m’ anam. A’ gcídheann tú an
crann mór san am sa
gháirdín," ar seisean, "go bhfuil na trí
fúnsa iarrainn tímcheall air?"
"Cím," ar sisean. "Táim a’ tógaint ceann
o
do san," ar sise, "a thána ’on tig."
ar sin.
"Tá tuagh," ar sise, "fé cheann mo
leabtha-sa agus," ar sisean, "níl éinne go
deó chuin mise mharú," ar sisean, "mara
maróig Seárlus Rí ranncach mé
irinn burfaig sé ar a’
dtuaig," ar sisean, "agus buinfi’ sé
seacht bhrath déug meirge di, do
ao' sasa amháin. Mara bhféudfai’
sé é sin a dhéunamh," ar sisean, "níl
aon rud chuin mé mharú. Léimfig
achraithe réithe ansan as a’ gcrann,
ar sisean, "agus níl éinne chuin breith ar
a’ rithe ach chualagán na codla
lacha
"Ghluise léimfig ansan," ar sisean.
as thúin a’ ruithe agus níl éinne
chuin breith ar a’ lacha ach seabhach
na faille Fuaire, "Caithfig an
lacha ansan," ar sisean, "ubh bhuaithe
"ní stadfaig a’ t-ubh san go
dtí go raghai’ sé go dtís nach
aon chloc sa bhfarraige agus níl éinne
"
chuin breith ar an ubh san ach
Madar Uisge an Phoíll Ghuirm. Mise
buala suas leis an ubh san fé’n
gcinn deas, titeamh im’ charn glóthuí
sisean, "is deacair mé mharn.
lá san cheart," ar sise, "Ní féidir tú
mharú."
Bhí sé braithte go maith aice.
"Ní lig sí ao’ nídhe uirthe. D’imi’ sé
air chuin lascaig lar na bháireach
agus a chliabh thiar air.
"Seadh a Séarluis," ar sise, "indiu a thá’n
thástáilt ort más fíor é. Tá
sé braithte ar nach aon rud
anois agam," ar sise, "lé Séarlus.
"Cad dubhairt sé leat," arsa
Searlus.
Sé’n chéad rud adubhairt sé go
bpoll an adharta bhí anam," ar sise
má seadh dhineas é gealla.
suas is nach ao’ nídhe chuir
tímcheall air. An tara h-uair
i
bhí
dubhairt sé liom go a’ leac na
teine bhí sé dhineas a rud céadhna
ar sise, "do gheallas suas is nach ao’
nídhe é," ar sise, "ach anois," ar sisean, "is
dóigh liom go bhfuil an cheart aige,"
ar chuma éiginteach. Fágfan chuit
féin é."
"Cad dubhairt sé anois leat?"
arsa Séarus."
Crann mór atá amu’ sa
"Gháirdin," ar sisean, "go bhfuil trí
fúnsa mar ainn tímcheall air.
béurfai’ tú ar a’ dtuaig atá
i
fé cheann na leabta," ar sisean
mola
cathfa’ tú seacht bhrath déug mola
chorra bhuint do aon tsuin
amháin di nú seacht bhrath déug
meirge bhuint do aon t-san ag
amháin di."
Chúaidh Séarlus go dtí an leaba,
fé’n bhfeiliúr is bhí sí ann.
bheir sé ar a’ dtuaig agus do bhuin
sé seacht céad déug brat meirge dhi
ocht bhrath déug leis a
sé iad i
dtuaig. Cbhfeach sé é féin innte."
D’imi’ sé amach go dtí an gcrann."
bhuail sé buile ar a’ gcrann. Do léim
as a’ gcrann. Seo i ndeabhaig
reacha.
a’ raithe é lé ios go bhféudfach
sé féin breith ar a’ raithe agus dá
mbrisfeach Dia a chroídhe n’fhéudfach
sé breith ar a raithe. Thug sé
taoídhe dhon lá i ndeabhaig a’ raithe
ci "Mhuise a chollagán na caol Ghluise
buraoís
liom dá mbéurfach aon ghun
cruaig go deó orm glaoch ort."
"Ná fuilim-se anso," arsa
chualain iolagán na Cola Ghuise, ’ge
mé ann"
tha poll túna ’n raithe féuch cathain
a ghlaodhfá ar m’anam ainn
chuin bhfeith air. Tháim anso ’sa
riamh raithe agam."
léim lacha as thúin a’ raithe.
"Mhuise a sheabhac na Faille Fuaire,
N-ó h-uaire.
bh
dúraoís liom mbéurfach aon ghreim
cruaig go deó orm, glaoch ort."
"Táim-se anso a bhuachaill," arsan
Seabhac, agus a’ lacha agam."
Do chaith a’ lacha ubh bhuaithe.
"A’ Madar Uisge an Phoíll Ghuirm,"
dúraoís liom dá mbéurfach aon
greim cruaig go deó orm, glaoch
ort."
"Anois atá an obair go léir orm-
sa," arsan madar uisge,"
agus berta
is dócha go mbéid beartha ort."
D’imig a’ Madar Uisge fé loch
i ndeabhaig an uibh. D’imig a’ t-ubh
fé nach aon chloc sa bhfarraige agus
caol an larrainn a dhéunamh air.
díreach agus chraos air pé mar
bhead ar chráin mhuice agus
a’ déunamh air díreach, nuair
a tháinig a Madar Uisge ’ge beinn a
chos agus a’ t-ubh ’n-a bhéul aige.
bheir Séarlus ar an ubh agus bhuail
"
chile
sé ’ge’n gcínn deas é agus thuit sé ’n-a
carn glóthuí. D’imig a’ draoídheacht
ansan do chiolagam na chodla gluise,"
Seabhac na faille Fuaire agus Madar
uisge ’n Phoíll Ghuirm. Thug sé
dhraoídheachta caol an larainn.
do’n dtriúr dritheár. Tháini’ sé
féin abhaile go h-Éirinn, bhí athair
caillte roimis ach bhí a máthair ’n-a
bheathaig
Sin é mo scéul-sa is má thá
bréug ann, bíodh agus isé feaidí
crithinn ó’n leán a bhí trí fichid
blian a chuala á rádh san
i