Na Lochlannaigh
Éire
- Bailiúchán
- An Príomhbhailiúchán Lámhscríbhinní
- Imleabhar
- 0169
- Dátaí
- 1934
- 16 Lúnasa 1935
- Cineál míre
- Seanchas
- Innéacs Aarne-Thompson
- AT2412E: (Danish Heather Beer.)
- Teanga
- Gaeilge
- Suíomh
- Cill Taobhóg, Co. Dhún na nGall
- Ard an Rátha, Co. Dhún na nGall
- Bailitheoir
- Liam Mac Meanman
- Faisnéiseoir
- Máire Ní Ícín
- Nasc
- Féach an iontrail ar dúchas.ie
Modh:

Tagairt chartlainne
An Príomhbhailiúchán Lámhscríbhinní, Imleabhar 0169, Leathanach 060
Íomhá agus sonraí © Cnuasach Bhéaloideas Éireann, UCD.
Tras-scríbhinn
ISbuideal mór uisce beatha agus d'fiaffruigh duithe se a rabh gloine ar
bith aici le go dtiocfadh leófa seo a rann agus dubhairt sise go rabh
thíon se gloine mór a cheudamhair agus thug se duith se e. D'ól sí
a shláinte agus níor bhain sí as ach bolagam beag. D'ól se fhéin iomlan a
a ghloine agus d'fag se'n buideal ar bhun a dreasuir.
"Bsí dul suasadai luighe" ar sise "Tá se ag dul anonn san oiche"
ar sise "Agus tá na páiad uilig na gcodhladh le fada
"Ar a dhul suas dó thar an daras bhí'n seamsa daracha; thenaic
a rabha air le buille on órd ar chúl a chinn agus mharbh se e.
fharrain se as a chasain e agus níl ann ach go rabh sin déanta nuair
a bhuail a rector mhór a daras. D'fag se'n báile roimhe'n am
doigh a rabh se stiffailte agus é reamhar agus marag aige. Bhí se
'na prutachan cómh mór agus go rabh obair aige fághail isteach ar a
daras. Rinn bean a ghabha fearabhfhailt ionnach roimhe gur
mhór a saigh duir e thenaic fhad de chasan ach éist agus cluinfe
tú. Bhain se de a chota-mhór; thriomuigh se'n t-allus de fhéin
Chuir se láimh ina phoca agus tharrain se 'mach buideal mór fada
cúig again. Fuair sí gloine dó; lion se'n cheud ghloine agus thug se
duith e agus d'ól sí lan a ghloine a doigh gur bé'n fear deirdheannach
a bhí le theacht e. D'ól se fhéin gloine eile agus líon se'n tríomhadh aonn
Ní olfadh sise níos mó; d'iarr sí ar fhéin a ól nach ndeanfad se
faic air ag dul a luighe.
bhí thusa ar siubhal sí
churfaoine"
ann"
a cuartú ionnsair a chéile ag innse scéaltai dá chéile.
"Deireadh seanduine amháin a bhí dall nuair a gheobhadh
siadsan bás an méid a d'ibrigheadh as Éirinn agus stiucfadh
an dobharchú bhí sa loch faoin teach go bheicfidhe an t-é
uilig a chuir siad fhéin agus na tiann i bhfolach 'Éirinn.
"Annsin go rabh gasur beag amháin tháll m'Éirinn mac
bainntrighe go rabh a mháthair an bhocht agus go mb'feidir go
bhfuighead se'n mac a bhí'n Éirinn ar dhuais airgid o'n
bhainntreach. Fuair sí annsin é agus leig sí leis e ar airgead.
Nuair a chuaidh siad anonn annsin go tór na fochlannaigh
nuair a bhí siad ag dhul suas faoin teach
"Tá m'áthair" arsa seisean "Na uighe sa leabaidh agus tá se
"dall; iarrfaidh se do láimh ort" ar seisean "Seo dhuit cramh
Chuartaigh se claidhe agus fuair se crámh gearran. Shín
ionnsair a cramh
"Agus na tabhair do láimh a chor ar bith dó"
Bhris se'n crámh leis an olc abhí aige do na h-Éireannaigh"
"Is maith cruaidh do lamh a ghasur" ar seisean.
Bhí se teachal annsin a gasur an doigh leis a dobharch'n
a scaoileadh'n
"Maidin amháin d'eirigh'n seanduine sa leabaidh agus scair
se ar a gasur agus a mhac bheith na shuidhe agus dubhairt se go
n-eireocfadh an
"Triomachaidh.
as ann uisce trí heat. An tríomhadh uair scaoil thusa an turchar
leis scaoil thusa annsin e" arsa seisean lena mhac "Ma
mhisealan a gasur e. "Ma mhissalan sibh gan é mharbhadh" ar
seisean "Muirfidh an obharch sibh araonn"
Ceud urchar a scaoil a gasur mharbh se'n dobharch; airged a
chuir a seanduine se ghunna. Fugadh abhaile an dobharch go
curamach agus feannadh é agus cuireadh níos pota de'n fheoil.
"Cuireadh plata de isteach ar a tabla do'n gasur. Nuair a d'ith
a gasur abha feaic de'n fheoil thoisigh se gáiridh leis fhéin
achadh bean a toighe thart agus thug sí cupa tsugha do'n gasur le
h-ól
"Tcím. Tcím" adeir a gasur nuair a bhí'n sugh ólta aige "Tcím.
"Tcím cé d'iosfadh an fheoil agus nach móffadh ann abhruith ba deas
a scena thall in Éirinn. Thena me méid óir a chuir na dochlanai
agus na fiann i bhfach m Eirnn acht da mbéinnse gan an
abruith ól agus eifinn a méid a bhí i bhflach m ran acht nó
thig liom a fheiceall níos mó ó d'ól men an bhruith."
annsin bhí'n gasur le chur abhaile lá'r na bhárach. Dubhairt
bean a toighe leis a gasur dhul a luighe dó"
"Ath chuinge ar bith a iarrfas tú ar a tseanduine caithfidh
se é thabhairt duid imbárach nuair a bhéas tú ag imtheacht
"Ó bhéul" ar seisean "Tarrfa me athchuine lasta mine chur
ionnsor; ní rabh dadaidh mine aríamh ag mo mháthair
mhin a
bith" ar sí
chuiga fa
atachuige lasta guirm a chur ionnsort agus gheobha sibh sé
sighne an t-unnsa air agus béidh airgead ag do fhéin agus do
mhathair fhad agus bhéas tú beo
D'fiaruigh a seanduine ar maidin goide'n seórt athchuingh
ar mhaith leis a fhághaill. D'iarr a gasur a gorm. Thenaic a
gasur a loight agus a lasta guirm. Bhí se fhéin agus a mháthair
saidhbhir go bhfuair siad bás.
bith aici le go dtiocfadh leófa seo a rann agus dubhairt sise go rabh
thíon se gloine mór a cheudamhair agus thug se duith se e. D'ól sí
a shláinte agus níor bhain sí as ach bolagam beag. D'ól se fhéin iomlan a
a ghloine agus d'fag se'n buideal ar bhun a dreasuir.
"Bsí dul suasadai luighe" ar sise "Tá se ag dul anonn san oiche"
ar sise "Agus tá na páiad uilig na gcodhladh le fada
"Ar a dhul suas dó thar an daras bhí'n seamsa daracha; thenaic
a rabha air le buille on órd ar chúl a chinn agus mharbh se e.
fharrain se as a chasain e agus níl ann ach go rabh sin déanta nuair
a bhuail a rector mhór a daras. D'fag se'n báile roimhe'n am
doigh a rabh se stiffailte agus é reamhar agus marag aige. Bhí se
'na prutachan cómh mór agus go rabh obair aige fághail isteach ar a
daras. Rinn bean a ghabha fearabhfhailt ionnach roimhe gur
mhór a saigh duir e thenaic fhad de chasan ach éist agus cluinfe
tú. Bhain se de a chota-mhór; thriomuigh se'n t-allus de fhéin
Chuir se láimh ina phoca agus tharrain se 'mach buideal mór fada
cúig again. Fuair sí gloine dó; lion se'n cheud ghloine agus thug se
duith e agus d'ól sí lan a ghloine a doigh gur bé'n fear deirdheannach
a bhí le theacht e. D'ól se fhéin gloine eile agus líon se'n tríomhadh aonn
Ní olfadh sise níos mó; d'iarr sí ar fhéin a ól nach ndeanfad se
faic air ag dul a luighe.
bhí thusa ar siubhal sí
churfaoine"
ann"
a cuartú ionnsair a chéile ag innse scéaltai dá chéile.
"Deireadh seanduine amháin a bhí dall nuair a gheobhadh
siadsan bás an méid a d'ibrigheadh as Éirinn agus stiucfadh
an dobharchú bhí sa loch faoin teach go bheicfidhe an t-é
uilig a chuir siad fhéin agus na tiann i bhfolach 'Éirinn.
"Annsin go rabh gasur beag amháin tháll m'Éirinn mac
bainntrighe go rabh a mháthair an bhocht agus go mb'feidir go
bhfuighead se'n mac a bhí'n Éirinn ar dhuais airgid o'n
bhainntreach. Fuair sí annsin é agus leig sí leis e ar airgead.
Nuair a chuaidh siad anonn annsin go tór na fochlannaigh
nuair a bhí siad ag dhul suas faoin teach
"Tá m'áthair" arsa seisean "Na uighe sa leabaidh agus tá se
"dall; iarrfaidh se do láimh ort" ar seisean "Seo dhuit cramh
Chuartaigh se claidhe agus fuair se crámh gearran. Shín
ionnsair a cramh
"Agus na tabhair do láimh a chor ar bith dó"
Bhris se'n crámh leis an olc abhí aige do na h-Éireannaigh"
"Is maith cruaidh do lamh a ghasur" ar seisean.
Bhí se teachal annsin a gasur an doigh leis a dobharch'n
a scaoileadh'n
"Maidin amháin d'eirigh'n seanduine sa leabaidh agus scair
se ar a gasur agus a mhac bheith na shuidhe agus dubhairt se go
n-eireocfadh an
"Triomachaidh.
as ann uisce trí heat. An tríomhadh uair scaoil thusa an turchar
leis scaoil thusa annsin e" arsa seisean lena mhac "Ma
mhisealan a gasur e. "Ma mhissalan sibh gan é mharbhadh" ar
seisean "Muirfidh an obharch sibh araonn"
Ceud urchar a scaoil a gasur mharbh se'n dobharch; airged a
chuir a seanduine se ghunna. Fugadh abhaile an dobharch go
curamach agus feannadh é agus cuireadh níos pota de'n fheoil.
"Cuireadh plata de isteach ar a tabla do'n gasur. Nuair a d'ith
a gasur abha feaic de'n fheoil thoisigh se gáiridh leis fhéin
achadh bean a toighe thart agus thug sí cupa tsugha do'n gasur le
h-ól
"Tcím. Tcím" adeir a gasur nuair a bhí'n sugh ólta aige "Tcím.
"Tcím cé d'iosfadh an fheoil agus nach móffadh ann abhruith ba deas
a scena thall in Éirinn. Thena me méid óir a chuir na dochlanai
agus na fiann i bhfach m Eirnn acht da mbéinnse gan an
abruith ól agus eifinn a méid a bhí i bhflach m ran acht nó
thig liom a fheiceall níos mó ó d'ól men an bhruith."
annsin bhí'n gasur le chur abhaile lá'r na bhárach. Dubhairt
bean a toighe leis a gasur dhul a luighe dó"
"Ath chuinge ar bith a iarrfas tú ar a tseanduine caithfidh
se é thabhairt duid imbárach nuair a bhéas tú ag imtheacht
"Ó bhéul" ar seisean "Tarrfa me athchuine lasta mine chur
ionnsor; ní rabh dadaidh mine aríamh ag mo mháthair
mhin a
bith" ar sí
chuiga fa
atachuige lasta guirm a chur ionnsort agus gheobha sibh sé
sighne an t-unnsa air agus béidh airgead ag do fhéin agus do
mhathair fhad agus bhéas tú beo
D'fiaruigh a seanduine ar maidin goide'n seórt athchuingh
ar mhaith leis a fhághaill. D'iarr a gasur a gorm. Thenaic a
gasur a loight agus a lasta guirm. Bhí se fhéin agus a mháthair
saidhbhir go bhfuair siad bás.