Am Buideal Ime
Scotland
- Archival Reference
- SSSA/TA/AT015/005
- Date
- 1860
- Item category
- Book
- Aarne-Thompson index
- AT0009B: In the Division of the Crop the Fox Takes the Corn
- AT0015: The Theft of Butter (Honey) by Playing Godfather
- AT0047E: Ass's Charter in his Hoof
- Language
- Scottish Gaelic
- Parish
- Barra Hill
- Collector
- John Francis Campbell
- Narrator
- Hector Boyd
- Narrator source
- Unknown
Archival Reference
SSSA/TA/AT015/005
School of Scottish Studies WHT III (PTWH III)
Transcript
AILXV.AM BUIDEAL IME.Bha 'm madadh ruadh 's am madadh alluidh a' falbh comhla, 'schaidh iad timchioll a' chladaich, ’s fhuair iad buideal ime, 'sthiodhlaic iad e.An la'r na mhaireach chaidh am madadh ruadh a mac, 's nuaira thill e staigh, thuirt e gu'n robh duine air tighinn a ’iarraidhgu baisteadh. Dh'fhalbh am madadh ruadh a's sgeadaich e efhein ann an deagh thrusgan, ’s ghabh e air falbh, 's cait andeachaidh e ach 'ionnsuidh a' bhuideil ime, 's thug e sios gu 'bheulgu math as a' bhuideal, 's nuair a thanaig e dachaidh dh'fhoighnichd am madadh alluidh dheth dé 'n t-ainm a bh'air a' phaisde,'s thuirt e gu 'n robh. Fo bhial. An la'r na mhaireach thuirt egu'n do chuir duine a aidh gu baisteadh, 's rainig e 'mbuideal; 's thug e as mu leith. Dh'fhoighneachd am madadhalluidh, nuair a thainig e dhachaidh, dé 'n t-ainm a bh' air a'phaisde."Mata," urs' esan, "tha ainm neonach nach d'thugainn fheinair mo dhuine cloinne na'm biodh e agam, tha Mu leith mu leith."An la’r na mhaireach thuirt e gu'n robh duine, an siud, airtighinn a 'iarraidh-san a rithis gu baisteadh. Dh'fhalbh e 'srainig e 'm buideal 's dh'ith e air fad e. Nuair a thainig edachaidh dh'fhoighnichd am madadh alluidh dheth dé 'n t-ainma bh' air a' phaisde, 's thuirt gu'n robh, “Buill' imlich. An la'rna mhaireach dh'fhalbh e 's thuirt e ris a' mhadhadh alluidh, gu'm bu choir dhaibh am buideal a thoirt dachaidh. Dh'fhalbhiad agus nuair a rainig iad am buideal cha robh sgath dh'an imann."Mata cha robh thusa gu'n tighinn a choimhead seo, gad a bhamise gun tighinn ann," urs' am madadh ruadh. Mhionnaich amfear eile nach d'thainig e a choir. "Cha ruig thu leas a bhith a'mathachadh nach d'thainig thu ann; tha fhios agamsa gu'n d'thainig, 's gur tu thug as e; ach aithneachaidh mis' ort, nuair atheid thu dachaidh, ma's tu dh'ith an t-im," ars' am madadhruadh. Dh'fhalbh e, 's nuair e chaidh e dachaidh, chroch e 'mmadadh alluidh, air chasa deiridh, 's a cheann slaodadh ris, 's bhacnap de'n im aige, 's chuir e fo a bheul e, 's ma b' fhior, gur h-ann a broinn a mhadadh alluidh a thainig e."A dhearg mheairlich, " ars' esan, "thuirt mi roimhe gur tudh'ith an t-im."Chaidil iad an oidhche sin mar a bha iad, ’s an la’r na mhaireach, nuair a dh'eirich iad, thuirt am madadh ruadh."Mata 's gòrrach duinn fhein a bhith 'dol bàs mar seo le barrachd mor de'n leisg. Ruigidh sin a leithid seo de bhaile 's gheibhsin piosa fearainn ann."Rainig iad am baile, ’s thug an duine leis am bu leis e piosafearainn daibh — fiach sheachd puinnd Shasunnach. 'S e corc achuir iad a bhliadhna sin agus bhuain iad e 's thoisich iad ri 'roinn."Mata," ars' am madadh ruadh, "co-dhiu 's fhearr leat ambun na 'm barr? Gheibh thu do dha roighinn.""'S fhearr leam am bun," ars' am madadh alluidh. Bha 'n sinaran breagh corc aig a' mhadadh ruadh fad na bliadhna; 's fodaraig an fhear eile!An ath bhliadhna chuir iad barr; 's e buntata a chuir iad agusdh'fhas am buntata gu math."Co-dhiu a's docha leat am bun na 'm barr am bliadhna?"ars' am madadh ruadh."Gu dearbh cha d'thoir thu 'n car tuilleadh asam ! Bidh ambarr am bliadhna agam," ars' am madadh alluidh."Gle mhath a laochain;" ars' am madadh ruadh. Bha 'n sinnbarr a bhuntata aig a' mhadadh alluidh a rithis; 's am buntataaig a' mhadadh ruadh.Bhiodh, an seo, am madadh alluidh a' goid a bhuntata air a'mhadadh ruadh.'S fhearra dhuit a dholl a null 's an t' ainm sin agam ann ancrodhan na laire baine a leubhadh," ars' am madadh ruadh.Dh'fhalbh am madadh alluidh 's thoisich e air leubhadh anainm, 's uair de na h-uairean tharruing an lair bhàn a cas, 's thilgi 'n ceann bhar a mhadadh alluidh."O!" ars' am madadh ruadh, "'S fhada o'n a chuala mi e. B'fhearr leam a bhith a'm' chleireach na 'bhith leubhadh leabhair."Dh'fhalbh e dachaidh, 's cha robh am madadh alluidh a curdragh air tuilleadh.