Gruagach na gCleas

Fuagach na glí
Bhí fear agus bear ann uair amháin agus bhí siad na gcómhuidhe a
bhaile shubhe go díreach ma achan duine agus bhí se ag iasgailacht
agus chonnaic se'n fear a teacht chuige ag cathadh in airde ubhall
óir agus ubhall airgid sa spéir. Shíl a gasur corr deas e agus 'sé'n
deireadh bhí air thenaic se isteach go buach na fáirrge chuca
Bhí se cainnt leis a fearr lumallt beag annsin shil a páisde an
deas na h-ubhlai. Bhí se áballa a gceapadh achan leat agus
d'fiaffruigh se de'n fear a leigfead se leis a gasur lá agus bliain agus go
mbéad se choir a bheith comh maith leis fhéin
"Ó leigfidh" ar seisean "Acht caith tú a thabhairt arais
chugamsa" ar seisean "Nuair a bhéas a lá agus a bhlíain istuigh
Thenaic se arais annsin na bhaile agus d'fiaffruigh'n bhean do ce
h-áit ar fa
páisde.
"Ó" arsa seisean "Fann" ar seisean "Go dtí go n-innsidh me duid
Nuair a bhí muid" ar seisean "Tumall bheag ar bhruach na
fáirrge ag usgaireacht thenaic muid a fear a siubhal a
ann uisce agus a t-ubhall oir agus a t-ubhall airgid leis agus bhí se
ábalta a gceapadh achan heat agus thenaic se" arsa seisean "go
dtí sinn agus chuir a gasur an-spéis ins na h-ubhlai agus d'fiaffruigh
se damhsa" ar seisean "A leigfinn leis a gasur cionn lá agus
blíain agus go dtabharfaidh se arais e conn a lá agus a bliain agus go
mbéad se chor a bheith comh maith leis fhéin
Ar fhiach tú air cinnte a gasur a thabhairt arais
gcionn a lá agus a blíain"?
D'fiach" ar seisean.
"Acht fuaidh sin thart uilig go leir go rabh'n lá agus a bhlíain
istuigh agus fuaidh'n fear amach agus síosa bhruach na fáirrge ann
Thenaic sé'n bheirt a teacht a siubhal ar mhullach ann uisce
shíl se an-mhaith a gasur; d'aithin se go maith e agus landal a
bheirt isteach go dtí bruach na fáirrge agus chuaidh 'unncainnte
leis"
"Nois" ar seisean "Nach maith a d'foghluim me do ghasur agas
arsa seisean leis a fear "Na leigeann tú liom lá agus bliain eile e"
béidh se comh maith liom fhéin"
"Ach saorrah
rinn se dearmud a lá se
a gasur
ateobhair
seisean
annach n
arais fa bhruach na fáirrge. Ach a mbéad se thíos e shoin
ní fheicfead sé'n gasur a teacht nó'n fear ar mhullach an
uisce agus thonntúigh se airist abhaile agus é buadhartha amach
agus ní rabh fhios goide bhí le déanamh faoi Dha aige fa'n
ghasur agus sé'n deireadh bhí air fuaidh se 'steach agus d'inns se
duithise nach dtenaic dadaidh
"Ó my ch" ar sise "Char iarr tú aríamh agasur a thabhairt
arais
"Ó bhéul" ar seisean "Tá se comh maith" ar seisean "An fhírinne
a innse rinn me dearmad iarraidh air a páisdeathabhairt
arais
"Ach ní rabh bhíos acu goide bhí le déanamh fa'n ghasur agus bhí
se ar shiubhal agus lá amháin dubhairt siol leis
"Is fearrdat déanamh réidh indiu agus imtheacht" ar sise
"Fachaillt" ar sise "A bhuighthea scéal ar bith a'n ghasur
D'imthigh se leis agus shubhal se leis a bealach mór agus nuair a bhí'n
trathnóna teacht thenaic se caislean ar thaobh a bhealaigh
mhóir taobh a láimhe deise. Darr leis fhéin da bhfuighead se
fhad leis a chaislean sin b'feidir go bhuighead se scéala
eighinteacht fa'n ghasur annsin agus nuair a bhí se tarraint
suas tarraint ar a teach thenaic a gasur chuige ar a bhealach
mhór agus é siubhal
"Athair a rín" ar
mise a the
"Scairfead se'n cinn agus ma sé bhí ann go abharfad se
Scairt agus le sin thenaic Dómhnall feag ionnsair
"Ó thaiseidh" arsa'n t-iascaire "Goide thenaic ort nach
deacha tú na bhaile"
"Rachainn na bhaile" arsa Dómhnall "Ach níor h-iarr tú
air me fhágal sa bháile. Tá se fhéin ar shiubhal as báile"
cdiu" arsa Domhnall "Agus tá sear dha chionn na meihe
arsa'ngasur "A leigfidh se ar shiubhal go bráth me ach
ma ghlacanntusa mo chómhairle" arsa Dómhndh. D'feadfad
se mo leigit leat 'mbárach" arsa Dómhuadh "Nuair a iarrfas
tusa mise 'sé'n doigh a dtabharfaidh se sinn un tosaigh
a méid gasur a thcí tú annseo na scaifte colaman agus craithfidh
se grainnin eorna" ar seisean "Ar a torraid fa choinne sinne
a dhul da phiocadh. Nuair a bhéas sinne piocadh tamallt
arsa. Dómhnall "Tiocfa mise thart agus buailfidh me da ar a
cholaman atá ag mo thaobh agus abair thusa gur sin mall
ná go rabh se cunafach sa bháile"
B'fhíor é; bhí go maith agus ní rabh go h-ole. Fuaidh dónall
na cúirte. Bhí fearradh failte iontach roimhe annsin agus
gléusadh tráth maith bidh dó. Nuair a bhí siad na suidhe
thart a cómhra
"Rinn me dearmad" arsa'n t-iascaire "A iarraidh ort Dómhnadh
a thabhairt arais
alanain
"Sin anois" ar seisean "Ms ghasur sa" ar seisean "Ná bhí fashion
a gcómhnuidhe aige bheith dolabach agus a bheith ag dul dena
rudai eile nuair a bhéad se ag ithe agus sin mo ghasursa" ar seisean
"Is cinnte" ar seisean "Agus caithfidh tú a fhághail
Thug se leis a gasur a bhaile annsin
"Athair" ar seisean "Níl mise leat mar sin" ar seisean "Fiacha
se le mé choinneallt. anois" ar seisean "Tá baile mór thoir annse
agam le dhul frid" arsa'n gasur "Agus" arsa seisean "Dheánfa
mise tarbh damh fhéin" arsa seisean "Agus" arsa seisean "Seo rofa
beag" ar seisean "Agus cur thusa ar mo mhuineal e" ar seisean
"Agus nuair a rachamuid isteach i gcionn na craide iarr
thusa an méid seo ormsa" arsa seisean.
Nuair a thenaic an fear isteach na bhaile mhóir bhí'n taobh
dubh leis ba deise a thenaic an duine aríamh agus thenaic theas
chuige ar bhomaite ag seannach a tairbh agus d'fiaffruigh
siad dó goide bhéad se ag iarraidh. Dubhairt se gur deich"
bpuit fh-chead a bhí a dhioghbhal air agus ní thabharfaidhe sin e
char a bith dó air agus shiubhal se leis anuas a teraid agus é leis
annsin go h-iochtar na sraide agus fuaidh beirt eile roimhe
annsin ach ce bith mar bhí rinniseadh margadh agus fuair
se na deich fruit fhichead agus d'forcal siad go teach go
mór isteach
ól e. Dubhairt se nach rachadh nach rabh se
ag ól de
"aile air agus dhíol se
annsin amach ar a tráid a t-airgead leis nuair nach
rachad se isteach
"Seo" arsa seisean "Cófa beag" arsa seisean "Atá a dhioghal
orm fhéin agus lúb se suas go deas a rapa agus chuir ina phocal agus
shiubhal leis a bealach mór. Níl bhfad a shiubhal se go
dtí go dtenaic a gasur fhad leis arais"
a áit eile thoir annsin" ar seisean "Agus fiachaidh seise
a choinneallt mhther or at" arsa seisean leis an áthair "Ach
ar seisean "Nuair a rachas mise annsin dheánfa me reithe
damh fhéin ach bí thusa cinnte i gcómhnuidhe an ropa a bhain
díom agus a bheith leat agus rinn se sin do fhéin agus d'iarr a t-athair
luach an mhór air agus cé bith luach a iarrfas tú orm" ar seisean
Gheobha tú e"
D'iair se'n deich agus punta air agus fuair se sin agus n-iarradh air a dhul
isteach as mbéadh trait acu agus dubhairt seisean nach rachadh
go rabh se ag eirigh mall agus go rabh deifre na bhaile air agus ar sean
a bith díoladh a n-eirgead leis san áit a rabh siad na sasamh
"Tá'n rófa atá air" ar seisean a dheoth orm fhéin"
"Ó níl" ar seisean "Caithfidh tú'n nópa a fhagailt air lena
thabhairt abhaile. Níl pa ar bith againne"
Dubhairt a fear nach bhfafadh go rabh fa a dheach ain
fhéin ag dut agus a bhaint e a rosa agus shiur
fearr las a
o
fealach mór co
abhaile
fhad leis
"Bhéil anois a áthair tá'n phairt is measa agamsa le chur
tharan go foill de" arsa seisean "Trí beat" ar seisean "Tiosfaidh
se romhan agus mur mbéidh se ábalta me fhághail a tiomhadh
heat ní bhfuigh se mé. Bhfuil a rpa leat" arsa seisean
"Tá" arsa'n t-áthair
"Taighim e" arsa seisean.
Thug se dó e agus go díreach rinn se sraom at wannst amach as
a rófa agus diallad agus rinn se chuibeag beathaidhe de fhéin -
"Agus anois" ar seisean "Nuair a rachas muid isteach ins a
bhaile mhór seo thíos" ar seisean "Níocfar" ar seisean "Da n
cheannacht-sa uait ach bí cinnte" ar seisean "A sraonn
a bháint de mo chionnsa agus é bheithteat ach is cuma ce bith"
luach a smaisteochaidh tú air ormsa gheobha tú e nuair
a bhéamuid a fágal a bhaile mhóir"
"Ach d'iarr se daichead funta ar a chluileog óg. Ní bhuighead
seisean a char a bith e; ní bhfuighead se uirthi acht tuairim
deich bpunt fhuichead. Ní ghlacfad se sin. Dubhairt se nach
glacfad se'n fighinn amháin faoi dhaichead punta. Nuair
a bhí se síos in iochtar na saide sular leigeadh ar shiubhal e"
fuair seisdaichead punte. By gorrah rinn se dearmud goide
dubhairt a gasur leis amsin agus fuaidh isteach ag ól leófa agus
tharraing siad a beath isteach go dtí'n daras agus cheangal siad
annsin a beath agus bhí
éin dul aníos a toráid agus dha
chann
thá bhinn
misce
Gabhaidse anall" arsa'n beath "Agus bain asraon seo
anuas de mo chionn"
"Ó ní rachaidh ar char a bith" ar sise "Muirfhea me"
"Ó gabhaidse 'nall ar seisean "Ní bhainfe me duid" ar seisean
Thenaic sí 'nall agus bhain sín sraonn anuas de chionn a bheath
nuair a bhí sí go díreach ag baint atraon anuas de chionn
a bheathaidhe spal seisean í agus é ag an chonnter
"M" ar seisean "goide rinn tú leigint mo bheath ar shiubhal
a léimit amach.
Rinn seisean éan do fhóin agus d'imthigh se suas ins a spéir"
Scairt seisean annsin ar a dhá ghasur dheug eile a bhí aige.
Rinn se dhá sheabhac deug díofa agus iolar do fhéin agus d'imthigh se
mhiaidh an éin agus bhí cailin ag caislean ann giota maith ar
shiubhal sin agus rinn a buachall fáinne do fhéin ar í nigheachan agus
thuit se 'nuas ag na cosa-sa agus mhoithigh sí'n fáinne tuitun agus bhíl s
gurb é fa deise a chonnaic sí aríamh agus thige agus chuir ar a méare
a bhí an rud go bráth ádhmuid ag an fhear uasal fa choinne
toighthe abhí aige a rosfal agus rinn seisean dha charpenter deag
dena chuidfear agus maighistir do fháin orthu agus thenais thart
fa'n teach ann agus fuaidh isteach agus fuaidh an cainnte leis an
fhear uasal agus d'fiaffruigh dó goide bhí se dheánamh leis a meid"
adhmuid a bhí thart
"Ó tá" ar
ghann thart annseo" ar seisean "Agus níl carpenter ar
oith thart annseo agus caithfe me fannacht"
"My sh" ar seisean "Is iontach sin; tá sinne uilig go léir" ar
seisean "Nar gcarpantarai
"Nach Dór a chuir a bealach seo sibh" ar seisean Agus
bu leitheid a dheith ormsa go cruaidh"
Bhéul maise do thoil e" ar seisean "Fannochaidh muidinne
agat go rosfalfaidh muid na toighthe duit"
a' fannaig cinnte" ar seisean "Agns ce bith páighe a
bhainfidh sibh díom bheufa me dill e"
D'fann siad agus fuaidh at wannt i gcionn oibre agus nuair a bhí
na toigthe go deir fithailte rosfailte acu d'fiaffruigh seisean
goide a bpáighe. Thaitís an obair go h-an mhaith leis a
rinn siad. Dubhairt seisean leis gurb é 'n pháighe bhí
dhioghbhal orthu a fáinne bhí ar mhéur a nighne
"Ó gheobhaidh abh sin" ar seisean "Agus cead fáilte leoga
"Ach fuaidh se 'steach fa na coinne san go dtí go dtabharfad
sí'n fainne dófa. Thenaic sí amach annsin agus dubhairt sí nach
dtabharfadh leoga ná gur sin fáinne a fuair sí fhéin ar a
talamh agus nach dtabharfad sí do dhuine ar bith e agus chuir siad
comh cruaidh sin leithi bheir sí ar an fháinne agus chaith sí
isteach sa teinidh e agus bhaidh siad uilig go léir a teinidh
fiachailt a bhí
d e agus níor mhair beó ach a
druithe
se 'steach ins ann airbhir. Rinn se dhá ghé dheug díofa agus
ganudall de fhéin agus thoisigh siad ag ithe an airbhir agus d'ith
siad leófa an t-airbhir. D'ith siad cupla lá agus cupla oiche agus ní
rabh gair dófa ar mhéud a bhí siadsan ag ithe bhí'n t-airbh
ag eirigh mór ar fad agus b'eigean dófa imtheacht sa deireadh
agus ní rabh siad ábalta an t-airbhir a fhinnishal agus nuair a
Bhí siad ar shiubhal amach cupla lá d'eirigh'n gasur
amach as ball de'n airbhir mar bhí aríamh agus fua se
chuici se agus thug se an-bhuidheachas duithi nuair a
shábhail sí e nuair nach dtabharfad sí'n bhfáinne dófa agus
thenaic se 'na bhaile chuig na athair arais
"Athair" ar seisean "Ní rabh gair damhsa goide dubhairt
me leatsa" ar seisean "Ná goide thenaic ort nuair a chuaidh
tú isteach ag ól leófa. Nar iarr mise ort" arsa seisean "A
craonn a bhaint anuas díomsa agus é bheith leat ach" arsa sean
"Níl fhios agam goide rud í agus tá me buadhartha nach bhful
fhios agam" ar seisean "A ghiorsach a thenaic aníos agus a dhá
bhucaid leithi ag dul fa choinne dhá bhusaid uisce agus
acht go b'é ise ní bhéinnse annseo agatsa agus ag mo
mháthair anocht" ar seisean