An Seanachunsiléar agus Fear na Muc

ana
dritháir de shagant paróiste na Priaireachta
eadh Mac Uí bhriain seo, agus Mortí Cuinc a
ainm de’n cheartmha fear - bhí triúr ’osna
uise ann - agus deirim-se leat-sa go raibh
feans leó an lá bhí Diarmán ar an dorus
toime Muiris Ach Séamuis Ó Conaill - bhí an
féilleamh chómh muar age Muiris Ó Conaill ar
an arm agus ar na chúrsaí - cloiseadh sé ana-
cialta agus ana-sheanachaidheacht ó Diarmán
o - agus bhí fórsa fé chun dul isteach sa room
b’é an lá séimh do an lá bhí Diarmhan
roimis - bhí sé chómh marbh le móin agus is dócha
an) muairceisear buachaillí marbh chómh
maith - bhí os cionn dá chiad, trí ciad, is dócha
ar capaill amuich ar a’ mbóthar agus ní raibh
aon dul as aca, ach bheadh Mac Uí Ch
narbh ar dtúis go h-áirithint é m
iarmán.
deire fitheáil
"An Seana Chounsiléar agus fear na Muc
"Is minic a chuala an scial so age daoine
críona go raibh fear oibre i gconndae - nílimid
cruínn air - an a’ gCo tiobradh dra na
i gconndaé éigin síos - a gconndaé éigin síol
agus bhí an duine bocht so in’ fhear oibre age
feirmeóir ana-saidhbhir a bhí sa chonndaé
sín agus bhí fiar bó saor aige uaidh sa mbliadain
do reamhruíoch sé dhá sét muc leis, sé sin
sé cínn de mhucaibh sa mbliadhain. Thóg sé
leis trí cínn de mhuca breághtha aonnach a’
bheilember agus do tháinig ceannuightheóir treas
annraidh
air agus d’fhiafraig an ceannuightheóir na mul
agus deir an díoladóir gur trí púint steillins al
bhí uaidh. "Ná din", adubhair an ceannuightheóir, "i
tabharfaidh mé chúig diag is dachad duit
orrtha." "Ní dhianfad," adeir sé, "is ní dhíolfadh
agus ní chuímhneóin air" adeir sé D’imthigh sé agus
níor cheannuig sé agus d’fhíll sé chuige thar n-aisa
agus bhí sé a’ filleadh agus ag ath-filleadh, agus níor
leog sé d’aon cheannuighteóir eile teacht go do
a
dtí sa deire gur cheannuig sé uaidh ná
muca ar trí púint sleilig agus do cheap a
díoladóir gur cheart do thrí púint sleoinn
a’ ceann faghail orrtha agus ar sin a dhíol s
aid. Nuair a tháinig am a’ díll, bhí sé a’ díol
a’ h-aonne (gur) ceannuig sé uaidh agus tháinig
é ar thuan an fear oibre seo an díol
fhághail agus níor thug sé dho - ní raibh aige ’á
abhairt do ach trí púint, agus thóg sé ná trí
úint uaidh agus d’fhiafraigh sé dhe cá raibh a’
teilig. "Níl aonní sa sterlinn," adeir sé, "agus n
bhfaghair aonní ’á bhárr" adeir sé, "agus sin a bhfuil
airgead le fághail agat," adeir sé. "Nár cheann.
gheas-sa na trí cínn de mhucaibh," adeir sé, "ar
rí púint sleitig." "Níor cheannuíghis a
ladaire," a deir sé, "do dhíolas iad leat ar trí
uint steiling a’ ceann agus ar ndóighthir tá
fé phúinnt eile a’ teacht chúgham go h-áirithint
. "Sin a’ bhfuil a’ teacht chúghat", adubhair sé, "agus
lin a bhfaghair." As dócha go raibh a’ duine
ocht tre ’n-a chéile agus n’fheadair sé cad ba
mhaith do a dhianamh agus do ’nis sé a scial
dós ga' h-aonne do cheapadh sé dianfadh aon
fairbhfe dho agus deir ga' h-aonne leis gur bhaoghalach
go rabhdar beirta aige uaidh ar na trí púint
ná raibh aon fhíné ’ge air. Níor sháisimh
san é - do chualaidh sé go raibh Counsiléar
Ó Conaill sa t-sráid agus d’imthigh sé fé ’n-a dhéin
agus d’innis sé a scial do agus deir sé sin leis nán
raibh aonní le fághail ’e bhárr a’ steilig aige
"agus mar a bhfuil finidhthe agat" adeir sé, "ní h-ar
mhaith duit dul chun dlíghe leis, geóbhaidh
seisean a’ ceann is fearr ort," adeir sé
diarfaidh sé gur ar na trí púint sléillinn
a cheannuig sé (na muca ó’n uair go bhfuil
sé a’ dul amach ar a bpoinnte sin. Is
baoghalach," adeir sé, "nách aon mhaitheas duit bhe,
tabháilt
a’ dá dhlíghe, ach ’sé an cómhairle ’thabharne
rfainn-se dhuit," adeir sé, "trí cínn de mhucaibhé
eile ’fhághail agus iad a reamharú agus iad a bheith
chun díl agat chómh luath agus d’fhiadfá é, agus
innis domh-sa," adeir sé, "nó cadé an faid a
thógfadh sé dhíot anois trí cínn de mhucaibh
eile reamharú bheinn-se ’teacht an áit seonní
ar aon t-slíghe," ar seir sé, "mar táim a’ cuímhneall
deir sé, "ar dul im’ mémber O' Phailliamet ó'nn
áit seo," adeir sé, "agus pecu bheadh gnó agam mo
gheall air sin a’ teacht nó na beadh, adeir sé
"do thagfainn mar mhaitheamh le ceant a
dianamh do dhuine bhocht" adeir sé, "mar is a’ c
ianamh cirt atáim riamh ó fhoghlmuíos dlíghe,"
anuise go dtugaidh Dia saoghal fada dhuit a
uin’ uasaill", adubhairt an fear oibre, "sé sin
eabhramh atá ort, agus deábhramh séimh - deábramh
duin’ uasaill ort." "Wery well," adeir sé, "beidh
rapaim go mbeadh trí cínn de mhucaibh rea
ruighthe agam a gcionn cheithre mí eile,"
sé, "sádhfaidh mé ar na trí cínn de bhanbha
feárr a gheóbhad ar an aonnach agus beidh
iad chuige sin mar aonaigh agam. Beir
ll, má bhídh," adeir sé, "dianfad-sa mo ghnó i
é, "ar teacht- bheith annso roimis an aonnach.
o bhí, agus do bhí na trí chínn de mhucaibh curtha
suas aige i gcómhair an aonaig a deir sé agus do
tháinig sé isteach sa t-sráid leo go moch ar
aidin, agus cómh luath isgus do tháinig sé isteach
ní dhin sé aon mhoill gan dul fé dhéin Coun
iléar Uí Chonaill agus do bhí sé ’n-a chodla agus
má bhí ba gheárr a’ moill air eiriúghadh.
’éinigh sé agus d’innis sé a scial do Seadh
nois," adúirt sé, bhfuil siad chómh maith leis ná
muca deireannach a dhíolais?." "Well, níl
fiad chómh maith ar fad leó ach táid siad ’n-a
dtrí cínn de mhucaibh maithe" adeir sé. "Seadh na a
adúirt sé, "níl a bhac ort pé price a cheapann ta
is fiú iad ’fhiafrúghadh d’aon cheannuightheóin
eile, ach sé price do chuirfir ar a’ bhfear a
cheannuig na trí cínn (éile) uait" adeir sé, "trí
púint agus oireadh tobach agus do raghaidh ó lúidís
do choise go dtí barra bog do chluaise, agus is
dóigh liom go m’fhé’ go mbeidís díollta go maith
agat annsan" adeir sé "Glaodhaig sé air isteacht
go roimeile annsan, isé, agus fuair sé síos
úr agus do gheárr sé dhe barra bog na cluaise
agus do bhuail sé isteach go cower leithireach é.
do sháidh - bhí sé chun a’ phúist - agus do chuir sé
chun duin’ uasal muar a chómhnuig i Sas
(é) agus adeir sé leis - scríbh sé ó nó trí linne - agus
aire mhaith a thabhainnt do bharra bog a chlu
an duine sin go dtí go raghadh sé féin go do
Mar sin do bhí "Imthig ort anois", adeir sé, is
díol do mhuca." D’imthigh sé agus do bhí sé ar
cur de, agus bhí ceithre púint aige ’á lorg ar
dhuine, agus cheithre púint deich ar dhuine, agus na
raibh aonne ’á gceannach bhuaidh, agus is rón
gheárr gur bhuail a’ ceannuightheóir chuige de
annuig na trí chinn de mhucaibh eile, "cad tá
tait ar na muca, a dhuine mhaith?" adúirt a’
annuightheóir. "Mhuise ní bheidh mé daor ort-
" adeir sé, "mar ’á ghreánaí bhíos ort a’ lá cheamh
sé, "b’fhé’ go ngeóbhad fear ba mheasa ná
a chúgham, díolfaidh mé leat iad," adeir sé
a trí púint agus oireadh tobach agus do raghaidh
lúidín mo choise go barra bog mo chluaise
ba cóir ná beadh san as a’ slíghe ort.]
h-é ná go m’fhé’ go mbeadh sé daon do
thin ort," adeir sé. "Mhuise, by eille", adubhairt an
annuightheóir," adeir sé, "táim sasta leis-bíodh
é ’n-a mhánga! Cheap sé go raibh marga
nuar aige - a thrí cínn de mhucaibh aige ar
rí púint agus ar a’ tobach - cheap sé go gceann-
óch deich scillinnge agus níosa luga níosa mhó
obac ná raghadh ó lúidín a coise go barra
g a chluaise. Nuair a tháinig am dil-
eannuig sé na muca is do mharcáil is do
ir isteach go yard iad - agus nuair a tháinig
ndíl do bhí sé a’ díol, agus tháinig sé chun
urm an fhir oibre, agus - "Cadé séo dul duit."
é" a deir sé. "Tá trí púint", adúirt a’ fear oibre
'Sé adeir sí, "taoí ar buile ’gus a dhu
ní dóigh dhuit mé.
casadh fé dhó.]
s do luígheamair ar imirt is ní
thuigeadh liom cóimhreamh géar,
' An t-aon nuair a thigeadh le ’n- a
cuireata bhuaileadh é.
' nuair a bhuaidh sí an cluiche is minil
a dúirt -sa léi.
h-ádhbhar duit mise ó chailleas an
chúig le h-aon."
"As má bhuadhas an cluiche lem’ chruinneach
ná bíodh ort brón,
Siúbhal liom abhaile is geóbhair beath uis
is fionta an bórd,
"Ceadh luíghe liom ar leabaidh beidh acfuin
níos lúgha id’ sheóidh
'Ó i n-íonad bheith caithte ’nois go
arís beir óg."
[deire fitheáin sí
oisteat-sa", adeir sé, "ní foláir nó socróidh duine go
bhfuil eólas dlíghe aige is fios dlíghe aige é
in - go socróid sin eadartainn gan botheis
alright mar sin, siúbhluig ort, a hair sé. Tá sé
a holell seo d’áirithe." D’imíodar araon
é ’n-a dhéin agus d’innis an fear oibre a
cial do fé mar a dhíol sé na muca, gur
íol sé muca leis tímpall agus leath bhliadna
shoin ceanna, agus gur cheannuig sé na trí
ínn de mhuca uaidh an trí púint seilinn
gur naoi bpuit steiling a b’eadh é a
bhfiacha agus nár thug sé riamh do ach na trí
úint, "agus dhíolas anois leis" adeir sé, "trí cínn
pe mhucaibh bhí chómh maith leo nó ’rith ain
go h-áirithint é ar trí púint agus oiread tobac
do raghadh ó lúidín mo choise go barra bo
mo chluaise, agus níl aonne is fearr go bhfuil
rólas aige air ná agat-sa, a Mhr O’Connell
sé, "cail barra bog mo chluaise-se."
Ó im’ briathar amhuise má chaitheann sé
nreadh tobach a thabhairt duit-se", adubhairt sé, "agus a
aoisfidh go dtí barra bog do chluaise, ná
aonfaidh sé chiad púnt é agus ná ceannóidh sé
i n-ao’ chor é." "Agus do thoilígheas leis, "ir sé
"cheithre chiad do thógaint uaidh id’ láthair-se,
go ngreamófá síos é is ná beimís a’ gru
amáireach ná umanothar, agus ní thógfad-sa
aonní fé bhun a cheithre chiad - mara bhfaigheadh
é sin raghadh chun dlíghe leis." "Well, má
thógann tu mo chómhairle-se," adubhairt a’ Counsiléas
leis a’ gceannuightheóir, "socróir leis ar na
cheithre chiad nó mar a ndiuin" adeir sé, "ní
móide go bhfiadfá tu féinig a tharrac i n-aon
chon uaidh - ní fios cadé an t-airgead, adúirt sé,
'á cheannóid tobach ó’n áit seo go dtí an áit
go bhfuil barra bog a chluaise seo, agus is ceann
dhuit bheith ana-áthasach," adeir sé, "má socruígh-
eann sé leat ar na cheithne ciad." Ach sar
ar ghoibh sé amach go h-áirithint é, do thoilíodar
araon leis na cheithre ciad, agus bhí cheithre ciad
agus trí púint aige ar na trí muca dheirean-
nacha, agus siné mo scial-sa agus do chuala go
minic spaillíní bíodh a’ dul síos ag obair
is mise im’ gharsún ag ínnsint a’ scéill
sin do mh'athair, go raibh san chómh fíor agus
do bhí an Counsiléar ann a’ lá san.
[do
a
An Counsiléar agus buachaill de Mhuíntir Súillobháin
Seo eachtra eile do chuala mar gheall air - ar
’ gCounsiléar - age daoine críona agus spaillín
íodh a’ dul síos. Bhí fear de Mhuintir
éasúillobháin a chómhnuig - do rugadh agus do beathígheadh
ímpall a’ t-íopa dhuibh, agus d’imthigh sé síos
amach a n-aos ocht mbliadna diag, agus fear ana
eágh go léir a b’eadh é agus do luig sé isteach
ag obair i n-aénacht le feirmeóir, agus ní raibh
a an bhfeirmeóir ach fáin triún inghean - ní
raibh ao’ mhac aige - agus i ndómhnach do thug an
singhean chríona taithneámh do Seán Ó Ouill
báin agus do thaithn sé ana-mhuar léi, agus do thaithn
é leis an athair agus leis a’ máthair-fhear breágh
go léir a b’eadh é agus ana-fhear oibre a b’eadh
é, agus do bhí sé ana-túisgionach i's na capaill
is ar a ghnó, ar slíghe go h-áirithint é gur
pós sé féin agus an ingean a chéile agus is dóir
liom go rabhdar sásta go maith leis sa deire
le h-é ’á pósadh - do bhí leanbh eatortha - agus níor
chug sé riamh aon scilling i n-aénacht (léi ná