Mac an Rí

"Mac a biogh
Bhí bhí annsin agus bhí ceathrar mac aige agus bhí se
íontach cruaidh agus rialite eile tabhairt suireadh dobhsan agus
iad ar féusta. Ní rabh seisean sásta feasta ar bith a dhéanamh
"Is fear dibh agaibh fhéir é. De fearr dobh agaibh fhéin é. Níl
ann acht amuidighe"
Rinn siadsan réidh lá amháin le h-imtheacht leófa iadsan
na mbacaigh agus gan iad ábalta féusta ar bith a dhéanamh
Nuair a thenaic a rí iad ag imtheacht, d'iarr se orthu scaifte a
chruinniu. Bhí an luthghair ortha san annsin ag cruinni
dann na ríghthe eile athug cuireadh chun féusta dófa. Nuair
abhí siad ag
suidhe
an mac at óige"
chonnai
spal se'n
scuirfad se é. Nuair a fua se amach bhí a dearthair a ba sine
amuigh agus a mhuineal briste amuigh. Thug se leis beath agus
d'imthigh se cúig mhíle leis fhad le dochtuir. Nuair a fua
se fhad le teach a dochtura d'fag se amuigh e agus thug se
amach a dochtuir agus ní rabh duine ar bith annsin aige.
Nuair a thenaic se 'na bháile annsin ní rabh siad ach a
duidhe isteach agus a dearthair istuigh. Nuair a fuaidh a
feusta thart dubhairt seisean nach gcómhnochad se dhá
oiche sa teach amháin choiche go bheicfead se ar eirigh
a leitheid de thrich do dhuine ar bith agus a d'eirigh do-san
D'imthigh se leis lár na bhárach agus shubhal se leis go rabhan
trath nóna ann. Casadh isteach i dteach e agus ní rabh ann acht
bainnteach má agus triúr nigheanacha. D'iarr se loisdín agus
fuair se loisdin. Nuair a bhí se indhaidh a shuipear d'fiaffruigh
an chailleach dó goide'n siubhal a rabh se air. D'innis se duith
agus dubhairt se nach gcómhnachad se dhá oiche i dteach amháin
go bheicfead se ar eirigh a leihid do dhuine ar bith aríamh
aroimhe. D'fiaffruigh a cailleach
"Ma theidheann tú amach cur tuairise fa dtaobh díomsa
"Tá triúr cailin agam narr labhair an fhear aríamh leófa"
"Cuirfidh" ar seisean.
al se
D'imthigh se
rabh a
se lois
luighean udhaidh a suipeasa d'fiaffruigh fear a toighe goide'n
Shiubhal a rabh se air. D'innis se dó an trich a d'eirigh dó agus
dubhairt se nach gcomhnochad se dhá oiche idteachamháin go
bheicfead se ar eirigh a léihid do dhuine ar bith aroimhe
"Ma fhaghann tú amach cuir scéala fa'n nighean sin dugamsa
ríl an bhlíadhain nach gcaithi slat a chur leis a daras agus gan
ann acht na cramha"
Dubhairt se go gcuirfeadh agus shiubhal se leis gur casadh teach
air trathusna. Bhí seanduine ann agus bhí cabhar deóra dubha a
tuitinn uilig'n tsaoghal air."
"Nois" ar seisean "Ma fhaghann tú anach do ghraihe fhéin cuir
tuairise fa dtaobh díomsa. Tá sclatai fa mo chionn acht tá na daor
seo ag tinntin fa dtaobh díom" ar fad
"Cuirfidh" ar seisean.
D'imthigh se'n ceathru lá. Shubhal se go rabh an trathóna ann
casadh teach air agus ní rabh annsin acht fear agus bean agus cailin
"D'fiaffruigh an fear dó goide'n siubhal a rabh se air. D'inns
se dó mar d'innis mise agus nach gcómhnochaidh se go bráth dhí
oiche sa teach amháin go bheicfead se ar eirigh a leihid
do dhuine ar bith aríamh aroimhe.
"Níor eirigh dadaidh duit" arsa'n fear "Fann go n-innse
mise goide d'eirigh da
agamsa nó ag
agam" ad
dtabarfainn uisce isteach ionnsair bean a toighe fa
choinne arain agus a dinnear a dhéanamh íon me stópa an
uisce" ar seisean "Agus bhí deán fáirrge san áit. Thenaic
bád beag isteach go dtí mo chosa agus chuir me mo chos leis go
dtí go gcuirfinn amach arais e. Tógadh máirde me isteach
sa bhád agus mé mo bhean. D'imthigh'n bád leis trasna go dtena
se isteach áit a rabh cabhair toighthe ar thaobh mollach
ann. Bhí eadach mrá orm" ar seisean "agus bhí achan chich
orm cómh mór le ghearr-cheiteal. D'imthigh me suas sa
chéud teach a casadh damh. D'iarr me loisdin agus fuair. Ní rabh
me tamallt ar bith istuigh go dtenaic a gair isteach bean
a toighe ba deise duinne go bhfuair sí bás indhaidh dann óg
bheith aici. Bhí siad uilig ag dul na faire agus bhí náire ormsa
annacht na diaidh. Bhí mise leófa. Suidhe me go faiteach
thíos ag taobh a daras ann mo seal amach ar mo chionn
Bhí'n páisde a caoineadh ar fad leir an bean amháin tugaigh"
do'n bhean choimhthigheach sin e b'fhéidir go gcuirfead sí cíall
ann. Tugadh an páisde damh fhéin agus thug me'n chioch dó agus
níor labhair a páisde níos mó. Ní leigfeadh fear a toighe ar
shiubhal me nuair a thóg a páisde liom. Nuair a bhí siad
tamallt annsin ní dhéanfadh dadaidh graithe do'n fear a
fuair a bhean bás ach posadh agus bhí me
go rabh
bheirt chloinne"
lá a
de liom a
teacht anuas"
arais. Thug me iarraidh chic air le feirg. Tógadh isteach
arais me m'fhear agus a páisde liom. Thena me trasna. Bhí'n
stópa ar a lic mar d'fag me agus na fir san áit chéadhna ag
baint an airbhir agus sin a páisde anois a bhí liom atá aníos
ag síos fríd a teach. Nach mór is íontaighe an rud sin nan
trick a d'eirigh duitse"?
Dubhairt seisean gur mhó
"Bhíl mise" adeir an t-oganach "A rabh'n páisde aige "Go rabh
me cupla bliadhain no trí ar shiubhal
"Bhéul" adeir se "Bhí me i dteach aréir agus bhí fear a toighe a cuir
seanachaisg. Bhí cabhar deora dubha a tuitin air goide ba
scéal dó"
"Bheul innseocha me sin duit" adeir se.
"Bhí se a deighleal i mbeathai capaill agus bhí se rógaireacht
le trí nó ceathrar agus mar sin ní stadfaidh na deora dó
"Bhéul me i dteach" adeir se "Alu aréir agus bhí fear agus bean agus cailin
agus a cailin a fás go gcaithfead se slat a chur leis a darasacha
bhlíadhain agus gan ann acht na crámha
"Bhéul innseocha me sin duit" ar seisean "Fa neart bidh agus
dighe acu sin agus níl fhíos acu goide'n doigh a bhfuil siad
dá fhághail Bhul nuair a rachas tusa ann fad sin tug
orthu an biadh"
ltú agus béidh geall nach mbéidh sorr
ein eile"
ar a chailin
Bhul"
dubhairt a mathair liom seanachaise a chur. Ní rabh fear a
bith a cainnt leófa agus cailini an bhaile dá bposadh achan lá
"Bhéul innseocha me sin duit. Nuair a bhí na cailini sin ag
fás aníos nuair a théidheadh stocaigh an bhaile a breith"
orthu deireadh an mháthair nach rabh siad sin leath
maith go leor acu iad a bhuaileadh. Thóg na buachailli agus na
stocaigh seann cor díobha agus ní locht ar bith ar na cailini e.
Nuair a théidheann tusa an fad sin pos a bhean óg agus ní bhéidh
an bheirt eile i bhfad ance
Bhul annsin thenaic se fhad leis a duine a rabh na deora
dubha air. D'innis se dó go dear se rogaireacht fanna beathair
capaill. Dubhairt se go dearn agus chruinnigh se'n bunadh a dear
se'n rogaireacht orthu agus dhíol se iad agus stad na deora de ar
bhomaite.
Thena se annsin go dtí'n áit a rabh'n cailin árd agus luthghair
iontach orthu roimhe. D'innis se dófa nach rabh siadsan ag
alta an bidh ar chor ar bith nó cé bhí dá cur ionnsorthu
"D'altuigh siad a biadh annsin agus thar a reatha bhí sí ábalta
dul amach an daras annsin leis an fairrsingeacht a bhí
innti.
"Bhéul fua se annsin fhad leis an áit a rabh'n triur cailin
rud ar bith"
"D'fiaffruigh an mháthair
tusa
"Nuair a bhí
"Din
nach
dur
leat
cionn cor díobha annsin agus sin a fáth nach bhfuil fear a
bith a labhairt leófa"
Bhí leabaidh sa choinneall mar seo. Chaith se síar a bean
nó óige agus thoisigh se cómhrádh leihi go bposfaidhe lá'r na
bhárach iad. Posadh a lánúin lár na bhárach. Bhí
bainfheis mhór ann agus anathas orthu gur labhair fear
a bith leófa. Bhí'n beirt eile deirbhshiura duihe ar
shiubhal le fir oiche na bainse.
chuala me go bhfuair siad fir maithe agus tá me déanamh go
bhfuair siad bás am a fhu.