Rí na mBréag

"Eist a dhalta
a ghrádh gol
Chuin go leigheadh mo mhálaí siar,
is dianfaimís chúirt leatan láidir
ar challaithe an bháid seo tiar.
beidh caoire ’gus gabhair againn ’n-a dtáintibh
agus
liabh.
áth agus
sin.
a
do chuala fudó go raibh sráidh bhreágh ó’n gCoire
an go baile ’n scéilg, agus ba mhaith a’ cómhartha é
é ar fhan ’n-a sheasamh di, tig a’ bhuithléanaig agus
g na waler - guards. Do bhris búithreáil agus
reáil na fairrge suas í, agus do bhí righthe
an am san. Do bhí rí i gConnacht agus a
fad sé a inghean agus
deire fithe
thabharfadh sé a ingean agus a ríoghacht t
a mhúscluíghim trem’ nil ar an
uaighneas go léir,
osmhuil leis an uair é ’bheidh mé
fuar lag sa chre.
Nuair a chuímhníghim-se arís ar bhearta
's ar bhaois
gus ar mo cholann bhocht féinig atá
go claonmhar ’n-a chroidhe,
a Dhia Ghléighil 's a Chríost go ndéinir
dhúinn díon,
agus nár bheirir as a saoghal sinn chun
go ndéineam an aitríghe.
"A rí Gil na n Grást d’fhuiling peannaidh
agus páis
Do fuiling na scúirsí is na glaiseanna
id’ chrádh.
"Chuiream athchuingí chúghat go h-árd
deire fitheáin
"a Rí Gil na nGrast d’fhuiling peannaidh
agus páis.
ní bhíonn séiniú ar an ó seo aici i n-ao’ chor.
larómh muar fé" adúirt a duin’ uasal, "tabharfaimíd
ead chuisíochta dho. Fuair sé beirt chailliní
éigin is do bhuail sé síos go daibhch uisce é agus
do nig sé ó mhullach talamh é agus do bhuail sé
saiulaith bhreágh iadaig air, d'á chuid iadaig féin
agus atch, agus do thomáin sé leis gur bhuinn sé
agamach chúige Connacht. Seadh! do buaileadh chuige
a dhínéar nó a suipéar nó pé nídh bhí a’
teacht isteach, agus fonc is plata agus sé bhí áball
ar iad ’úsaidheamh go níor bheir sé ar aon
ceann riamh roime sin, agus do bhí sé ag ithe gur
chuir sé seilpeanna ar a bholg, agus ar maidin
amáireach do bhuail sé féin agus a’ duin’ uasall.
ar maidin amáireach ’sín a’ duin’ uasal
gunna chuige agus do bhuaileadar amach agus níor
léig sé don duin’ uasal ian a marbhúghadh
i gcaitheamh a’ laé - bhí na h-aon cheann leagaidhthe
age féin - agus do bhí sloing bhreágh ianlaite aige
a’ teacht abhaile tráthnóna agus bhuaileadar thre
páirc ghabháiste bhí ag an duin’ uasal agus d’fhiaf-
raigh sé dhe a’ bhfeaca sé ’n-a dhuthaig garraidhe
ciamh
gubáiste, ba bhreághtha ná é sin. Dúirt sé go bhfeacaidh
Connus a chuirfá i n-úmhail dom go bhfeacaís
focal béarle - slacht líon sé a bholg g maith.
1) cead siúbhail
garraidhe gubháiste id ba bhreághtha na b
é sin id’ dhúthaig", (ar seisean an rí leis). "Bhí sé agemst
athair féin", ar seisean, "agus tá aonach i n-ár n-áit- na
agus seasuígheann sé ar feadh sé lá na seachtmhaineo
Chuaidh m'athair agus chuir sé pola a lár na sráide an
'gus chuaidh sé isteach sa pháirc is chuir sé billeogfá
(gubháiste) in-áirde air. Níor leog sé aon bhraon
ge
ar an aonach i rith na seachtmhaine." "Do bhí,"
adeir sé, "garraidhe breágh gubáiste aget' athair."
"Seadh! ar maidin amáireach do bhuaileadar
ca
amach arís agus b’é an scial ciadna é, níor léig
sé dho ian a leagadh i rith a’ laé agus do bhí stinean
bhreágh ianlaithe a’ teacht abhaile ’ca, agus do bhuaileadh
tre gharraidhe prátaí ’bhí ann agus d’fhiafraigh sé é
ne
(de’n amadán) a bhfeaca sé riamh ’n-a dhúthaig
garraidhe prátaí ba bhreághtha ná é sin. Dúirt sé a
go bhfeacaidh. "Connus a chuirfá i n-úmhail dorea
ag
go bhfeacaís garraidhe prátaí ba bhreághtha ná é
sin id’ dhúthaig", arsa an rí), "do bhí agem’ athair cur
féin", ar seisean, "agus do bhí cráin aige is bhí cúram banbhe
errthi is d’imthigh sí uainn", ar seisean, "is níor bhfhéidir é
í fhághailt go dtí go bhfeacadar cnocán ag eiriúghada
i lár a’ gharraidhe, is do bhailbh sé fir feacainnt cadan
bhí sa chnocán a’s cad a bhí ná práta agus a’ cráin
istig innti," adeir sé, "agus a ál banbh beathaighthe aici, agus
’fhfim-se aon phráta id’ gharraídhe-sé go raghadh
aon mhuc isteach ann", ar seisean. "Do bhí sráid ’á dianamh
annsan" adeir sé, "ins an áit agus an méid fuighleach
fán de’n chráin a bheathúghadh agus na banbhaí, do
ir sé ceann ar a’ sráid." Ó, bhí práta breág
aged’ athair", adubhairt sé. Seadh! maidin a’ tríomadh
aé bhuaileadar amach agus b’é an scial ciadna é.
bhí strinn bhreágh ianlaithe a’ tacht abhaile tráthnóna
ca isibhuaileadar thre ghort chuireachtainn a bhí
ann. "A’ bhfeacaís riamh gort chuirneachtainn id’
úthaig ba bhreághtha ná é sin?" "Connac, agus
é, "bhí sé agem’ athair féin" adeir sé, "gort chuir
meachtainn ba bhreághtha ná é, agus mar a bhíonn
arsún mear luainneach go deó", ar seir sé, "’eirig-
eas féin amach is mo chlaidheamh ar mo chliacán
agam agus d’imíos in-áirde thre ghas agus bhíos a
cuir díom ó step go step in-áirde, arsa dubhairt sé
go dtí nár bhraitheas me féin go rabhas sa ins
spéir uachtar, agus seamhal a bhí muintir ná
péin’ uachtraíghe an uair sin", adeir sé, "a’ steóráil
an chuirneachtain t’réis bheith ’á buinnt, dúradar
liom síol cuirneachta a thabhairt go h-Éirinn lionta
Ní raibh aon mhála ’gam íbh níor b’fhéidir aon bán
mhála ’fhághail do chonnac míol muar istig féa
leabaidh," adúirt sé, "agus do tharraingeas buille dhem' a
shúiste air agus do chaitheas a’ croiceann de - bhuid
neas a’ croiceann de is do chaitheas an cnuballaibhí
a’ dorus amach, agus ar mh’eiriúghadh amach bhí an in
chuinneachta geárrtha age fir mh'athar agus n’fhiad
tainn teacht go h-Éirinn. Thugas sé lá na
seachtmhaine annsan a’ léigint súgán agus do bhuail
eas an súgán ar mo mhingeál agus anuas liom - nío
thug sé thar leath-slíghe me bhíos crochta annsan
deir sé, "agus do thugas iarracht in-áirde le chlaidh
eamh féin súgán agus cad a bhuailleas ná mo cheann
is chaitheas a’ ceann díom féinig, agus bhí an ceann
ar a’ dtalamh rómham," adeir sé, "agus cad deire leis a
mada ruadh nár snap chun siúbhail é agus d’imíos
sa i ndiaidh a’ mada ruaidh is do bhuinneas de.
agus dá chómhartha san féinig sé treabhsar mo shean
athar-sa do bhíodh ar do sean-athair-se a’ dul.
dtí an t-aifreann." "An diabhal a bhligeárd,"
(an rí, "ní raibh m'athair-se riamh i n-aon
ghádhtar", ar sise "go raghadh sé a’ lorg treabhar do shea
tar-sa!" "Ach níon dhin sé aonní ach breith ar
ráimh air is shale hanas a thabhairt do agus - athair
féa céile - "Dé bheatha-sa 'athair mo chéile!" adeir sé.
do caith sí
ghacht
is é
.
acaloidh
inean
-
le iarraíghe barantachtlíbh Ráthair
.
ade. .
Cill airne,
aige. .
ar leis aon ar an
Seáin Uí.
na
lonuair
críona
ca a luadann
nn. .
"Banbh na Cránach Crasaídhe."
a thonn
"Sé an cuímhne i
m nuair a bhíos