Triúr Mac Baintrí agus Cleasaí Feirmeora

i b’ana-mhaith léi go mbeadh furamhór na sicíní
’n-a gceanncaibh - ní raibh aon éilleamh aici ar
choilleachaibh, is dócha gur cheap sí gur tairbhf
íghe na cearca - agus chuir sí fios ar Dhonnchadh
i buachaill clenerálta a b’eadh Donncad a’s
leog sé air go raibh poier a’ domhain aige, agus
do tháinig Donnchad. 'Sé gnó ’tá ’gam díot
a dhonneadh," adeir sí, "tá ál sicíní annso ’gam,"
dubhairt sí, "agus dá bhfiadfá cearca a dhianamh dá bhfui-
ramór ar fad, bheinn ana-bhuidheach díot."
"Fiadfadh go deimhin" dúirt Donnchadh, "ach cabhruig-se
liom." "Cadé an chabhair a thabharfaidh mé dhuit,"
ir sí. "Ó tabharfair go maith, abair-se ceanca
go minic agus diarfad-sa choillig go fánach." Seo an
bhean, "cearca go tiubh, cearca go tiúbh," agus labh-
"saradh Donnchadh anois agus arís, "agus coill
fánach." Do bhíodar a’ cur díobh n
an bhean a’ glaodhach ar na cearca."
i Donnchadh ag cur na coilig go fána
deire fiteáin sos le)]
osa
riúr Mhac bainnt
agus
asaidhe Fí
seo scial a chloisinn ag sean daoine fudó-
muarán bliadhanta ó shoin. Bhí bainntreabhach ta
un ó’s minic a bhí agus bheidh arís agus do chailleadh ar
a fear go h-óg agus d’fhág sé triúr leanbh ’n-a a
dhiaidh - triúr mac - agus do bhíodar go dealbh agus a
Bhíodar ag cuir a’ laé leis an oidhche ad’ iarrmh
aidh muireachtaint agus an mháthair bhocht is dóchabha
gur aici a bhí an ceann ba mheasa dhe’n
cúrsa, mar is errthi a bhí an triobí
fad a’ teacht agus ní raibh an triúr leo
ar aonní a dhianamh go dtí gur aosuío
suas, agus nuair a dhineadar, dúirt a’ mac.
[deire fitheáin
'nais a mháthair" adeir sé, "dianfaidh sise i
"
an gnó annso anois" adeir sé, "agus imeód-sa agus
raghaidh mé a’ tuilleamh mo choda agus níl aon
t-slíghe eile is dóigh liom is feárr fhiadfaimísfe
meainigeáil ná é" adeir sé, "agus má bhuaileann aon ro
t-seans liom ní dhearmhódfadh thusa" Ní chloiséig
feadh an bheirt driothar é ná aon cheart aige
imtheacht chómh luath agus ba mheasa ná san an féi
mháthair d’iarraidh é stop, agus imbás gur chuir
sí laétheannta dhi ba chruadha ná na laéthonna
tá teacht errthi anois agus tá geach duine ’gaibh
abhal ar oibriúghadh anois agus dianfaimíd muir
iachtaint éigint níosa bhfeárr ná dhineamhair
a’ saoghal so ghoibh thorainn. Well anois a
máthair," adúirt a’ mac críona "dianfaidh a’ bheirt
a bhuachaillí eile do ghnó-sa agus gnó na h-áite seo
i tá an áit ró-bheag chun triúr againn bheith
d’iarraidh muireachtaint un, agus scaoil chun siú.
lail mise agus tabhair do bheannacht dom."
"Is deacair liom é sin a dhianamh mhuise," ar seisean
a mháthair, ach is dócha," adeir sí, "mar a bhfuil
fonn ort sadh nó fanuint i n-aénacht liom.
go dtabharfadh mo bheannacht duit agus beannacht
dé leat." D’imthigh sé agus bhí sé a’ cur de
gur chuaidh sé go sráid agus bhuail sé a ceann
go sadfadh sé ar a’ dtaobh so dho’n t-sráid
fé mar a dhineadh na spaillinní sa t-saoghal
roime sin agus gur mhaith a dóigh go ngeóbhadh duin’
éigieach fé ’n-a dhéin chun ináil chun aimsire
níor bhfada bhí sé ann nuair a tháinig an
fear agus capall marcuíochta fé agus d’fhiafraigh sé
de chiaca buachaill a’ lorg máighistir é nó
náighistir a’ lorg buachalla. "Is deabharthach agus
iné seana Dhómhnall - a’ Riliator - agus cheap sí ná
leogfí amach go bráth í agus ghlanadar ar fad amach
ch bhí eagla an Domhain errthi go gcuirfeadh a
fear eile i bpríosun í i dtaobh bheith ann agus is
pócha níor bhfada gur leogadar amach í, ach
bhíodh sí gach aon oidhche le ’n-a gcois.
bhí sí oidhche eile ar a dtig is giorra dhom ar
’ mbaile seo agus bhí lán a’ tíghe de bhuachaillí
istig - is dóigh liom ná - ní mhaireann aonne
a anois - agus bhí sí seo ann, agus bhíodar ag imirt
fhártaí nó rud éiginteach, pé nídh bhí aca ar
iúbhal, agus dúirt duine ’osna buachaillí - bhí sí seo
n-a suídhe 'dtaobh thuas díobh - ach deirt duine
sna na buachaillí ná raibh ao’ bhaoghal go leogfí
un siúbhail anocht í go raibh an ireadh istig
s do choimeádfadh ós na daoine mhaithe í.
Seadh istóin! i gcionn tamaill ’on oidhche do
s ró-gheárr gur chaith sí bheith ar siúbhal agus
áiseadh tháinig na daoine beó chun d’iarraidh
chimeád agus d’iarr sí i gcúnntais Dé orrtha
leogaint chun siúbhail nó go ndianfaidís
íoghbhail. Is dócha go raibh fuaim a domhain aca
r a’ dtaobh 'muic ’on tig go h-áirithe, gur
ianamh liom-sa." "Well," adúirt a’ buachaill, "is
rócha gur manga fairálta é sin." way leó
i do bhíodar a’ cur díobh gur chuadar go
tig an feirmeóra agus nuair a chuadar isteach
níor bhfada go bhfuarthas suipéar do’n bhuachaill
agus níor mhaith a’ ceann aca é - dó nó trí phrá
taí fuar- bheirbhíghthe agus cárt bláithíghe. D’imthigh
an feirmeóir go room eile agus is dócha go
raibh suipéar maith roimis agus d’ith sé é agus do
tháinig sé thar n-ais sa chistin agus adeir sé leis
a’ mbuachaill go m’fhé’ go mbeadh sé i n-am aige
bheith a’ dul a chodla, go dteastóch uaidh eir-
iúgadh moch ar maidin chun dul a’ dianamh
ud éigin. "Alright," a dúirt a’ buachaill. Bhí sean
labaidh cois na teine un ná raibh sé 'liúnach
d’fhear siúbhail dul isteach innti - lán de
dhreanncaidí agus rudaí nách é ciad agus ní raibh
tua’ buachaill sásta ’dheabhramh ach chaith sé bheith
achad iarraidh claoidhe le ’n-a mharga. Chuaidh
sé sa leabaidh agus ní breis suain ’tuit air
go ceann tamaill de’n oidhche mar do bhí aisme
sa leabaidh ’bhí ag imirt air. An mhaidin
amáireach sar a raibh sé ’n-a lá i gceart
bhí an máighistir ’n-a shuidhe agus é a’ dianamh na
teine agus glaoidhthe ar a’ mbuachaill bheith a’
agus
fhághailt ollamh chun dul a’ treabha. "Imbás,"
dúirt a’ buachaill, "íosfaimíd ár mbroicfeast
shar a raghaimíd a’ treabha." "Ní íosfair aon
bhroicfeast," adeir sé, "go dtuillfir é. Caithfir
dul," a dúirt sé, "agus smut maith de pháirc a threabhan
deir sé, "sar a bhfaighir ao’ bhroicfeast." de
dheabhramh ní raibh focal le rádh aige, d’imthigh
sé agus d’imthigh a’ máighistir i n-aénacht leis
agus chuadar isteach go páirc mhuar agus bhí gadrthi
an i n-aénacht leis a’ bhfeirmeóir agus deir sé o
leis a’ ngadar - ghríosaig sé é, agus deir sé leisli
cúrsa na páirce do thabhairt isteach agus do
thug agus nuair a tháinig sé thar n-ais: "Seadh i
a
’nois a bhuachaill mhaith," adeir sé "ath
méid sin de’n pháirc a threabha", arsa sé, "sar o
a bhfaghair aon bhroicfeast - an méid cúrsa a
thug a’ gadhar. "Ó, go bhfóiridh Dia orainn, "i
a’ buachaill, "cathain a bheidh san dianta agus
"ar ndóighthir," adeir sé, "beidh mé caillte leis an a
ocras sar a mbeidh a’ méid sin dianta!" "Dí
caithfir é 'dhianamh" adeir sé. D’imthigh a’ máighistird
í seo an buachaill a’ treabha agus a’ treabha, agus do
bhí sé mar sin go dtí go raibh na giaga 'thuitim
leis leis an ocras agus le breis oibre. Caithfidh mé
tabhairt suas" adeir an buachaill leis a’ bhfeirmeóir,
"an samhal ná taithneann sé leat?", adubhairt an feirmeán
dherú connus a thaithnfeadh sé liom," adeir sé, "i
nbás ní thaithnfeadh sé le h-aonne" adeir sé, "bheith
ag obair annso ó eiriúghadh laé indiu", adeir sé
is gan aon chuímhneamh ar aon ruaine bídh
’fhághailt do." "Tá go maith", arsa an feirmeóir, ar seisean.
tá do mharga briste," agus do fuair sé a bhatha
raíghin agus do ghoibh sé lán a mhála air agus deir sé
leis an baile bhuinnt amach. D’imthigh sé i gan
ann imtheacht mar bhí sé leath- marbh leis an
cras agus marbh thréis na bátharále agus do
tháinig sé abhaile chun a mháthar agus chun a
driotháracha agus chuach) ’n-a chroidhe t’réis an
droch-úsáidh agus an cúrsa bhuinn do. "Is cuma
uit" adúirt an tara dritháir, "buinnfead-sa triaill
as" adúirt sé. "Dherú ní h-ao’ mhaitheas aon triaill
a bhuinnt as súd" a deir sé. Ó, buinnfidh mé as
a mhuise," a deir sé. D’imthigh sé agus do chuaidh sé-
d’imthigh sé arís - agus do chuaidh sé go dtí an tseáidh
scathallach na scoura.
seo agus do sheasaimh sé san áit chiadna do
sheasaimh a’ dritháir críona agus máiseadh níosell
bhfada bhí sé ann nuair a tháinig an murn
cach fé ’n-a dhéin agus d’fhiafraigh sé dhe ar
buachaill a’ lorg máighistir nó máighistir i
a’ lorg buachalla é, d’fhonn is scial gearriei
a dhianamh de, do thuit a’ cúrsa ciadna agus
amach air agus do chaith sé teacht ar nós a’
dritháir chríona agus do tháinig sé abhaile chun sé
na máthair is gan aon teasbhach an Domhain.
air agus chuach ’n-a chroidhe t’réis an chúrsa buibe
do. Is cuma dhuit," adeir an dritháin óg, adeir sé m
"b’fhéidir," adeir sé, "gur mise bhuinnfeadh cearthmhata
dhe sin." "dherú eist," adubhairt a mháthair," adeir sí, "níleis
aon ghnó agat-sa go h-áirithint é fé ’n-a dhéin
Éist-se leis, a mháthair," adeir sé, "agus mise an ir
buachaill a mhíneóidh é sin. Níorbh aon ol
mhaitheas dóibh bheith ’á stop, d’imthigh a’ fearbh
óg agus nuair a bhuinn sé an áit chiadna
amach arís, agus má bhuinn, níor bhfada bhí sé ll
ann nuair a tháinig an murcach agus d’fhiafrainní
sé (dhe) an bhuachaill a’ lorg máighistir nó máighó
istir a’ lorg buachalla é.
[Deire fitheáin s
[o
"Is dóighthi gur buachaill a’ lorg máighistir mé."
alright a bhuachaill mhaith" adeir sé, "sidé an
ranga anois," adeir sé, "go gcaithfir fanúint agam
go dtí go labharfaidh a’ cuach agus go mbeidh mo
uiradóireacht críochnuidhthe agam agus tabharf-
faidh mé tuarasthall maith dhuit annsan agus
faithfir chuir suas leis ga’ h-aonní thagfaidh
frasna ort nó má brann tú ná taithfidh
é leat, tabharfad-sa an bhigh ros duit agus
ina bóthar amach agus bata ar do chliathánaibh, ach
beidh a’ marga ciadna agat-sa orm-sa", adeir sé
má abraim ná fuilim sásta leat-sa nó ná
uaitaithnfidh-se liom, níl a bhac ort-sa do thuar-
astal ’fhághail mar a mbeadh tabhanta agat ach
fáin cheithre uaire fichead agus gabháilt do dóithin
rm." "Alright, n’fhiadfadh sé bheith níos far
lta", adubhairt an tríomhadh mac. D’imíodar agus máiseadh
’é an scial ciadna a bhí rómpa - dó nó trí
práthaí fuar- bheirbhighthe ar bhórd agus taoseán
sé láithíghe do’n bhuachaill agus i ndómhnach máiseadh
cainíor leog a bhuachaill air iad ’fheiscint agus is
gó-gheárr gur tógadh suipéar breágh brothallach,
feóil agus prátaí teó síos a rámh chun a’ mháighistir
agus máiseadh bhí an buachaill thíos roimis a’
mháighistir agus shuidhte ar a’ bhúird aige. "Godé
sin mar áit duit-se bheith annso!" adeir an mhái
ghistir. "Ó cadé an áit go mbeinn," adeir sé, "ach
shuidhe annso" adeir sé, "chun an bhídh seo ’ithe."
"Tá do shuipéar-sa thuas ar a’ mbónd." Á, níl
sé sin mar suipéar 'liúnach dómh-sa," adeir sé, "ná
liúnach do’n ghadhar, agus sidé an suipéar ’íosfada
sa" adeir sé "an samhal ná taithneann sé leat?"
dúirt a’ buachaill. "Ó, tá sé alright" adeir sé, "ar a
slíghe sin ach ní h-annso is córtha dhuith - siné
mo shuipéar-sa. "Ó, ní h-é ach ’sé mo shuipéarla
sa é chómh maith," adeir sé. D’itheadar agus bhí a dhóithi
ithte aige sin sar a raibh leath dóithin ithe
ag an mháighistir mar bhí sé a’ dianamh teinní
do’n mháighistir a rádh go raibh sé ’n-a shuídhe
ar ao’ bhórd leis i n-ao’ chor. Mar sin do
bhí. D’eirigh sé agus d’imthigh sé nuair a bhí a
dóithin ithte ’ge agus bhuinn sé an chistin amach
arís agus máiseadh is geárr go raibh a’ máighistird
’n-a dhiaidh agus i gcionn scaithibh: "seadh, a bhuas
aill," a deir sé, "b’fhéidir go mbeadh sé i n-am agamair
bheith a’ dul a chodla mar chaithfir eiriúghadh í.
ach." "Ó, alright" adeir a’ buachaill. Is geárr gur
mhaith sé leabaidh ’á cóiriúghadh a room a bhí
un do’n mháighistir, agus máiseadh ní raibh sé cói
righthe i gceart nuair a bhí an buachaill
preabaidhthe isteach a gceann de’n leabaidh.
"Cadé an áit é sin go bhfuileann tú a’ dul
ir an máighistir. "Cá mbeinn a’ dul, isé, "ach
a’ dul chun chodlata!" "Ó, ní h-í sin do leab
aidh-se i n-ao’ chor," adeir sé, "ach mo leabaidh-se."
"Ó, ’sí mo leabaidh-se í chómh maith" adeir sé "an
samhal ná taithneann sé leat?" Ó, níl aon
locht sa domhan agam air, adeir sé, "ach ba
chart duit dul id’ leabaidh féin." "Ó, sidí
mo leabaidh-se," adeir sé, "anocht go h-áirithint é."
Seadh, d’eirigh an mháighistir go moch - ní h-ead
dhírigh sé ar a’ máighistir a chiceáil agus do
droch-úsáid agus do thug sé an oidhche air, a
caitheamh an iadaig de agus a gabháil do ’n-a
ghluinnibh air agus 'ghabháil le ’n-a shálaibh air go
irdtí go raibh a’ máighistir leath- mharbh aige
ag i n-ionad a’ mháighistir a bheith a’ glaodhach
air sin ar maidin, samhal a bhí an máighistir
’n-a dhúbha-chodla agus é go tinn tabhartha thréis
na h-oidhche. Do ghlaodhaig a’ buachaill - "bheadh
sé i n-am agat ’bheith ag eiriúghadh", ar seisean a’ buach lá
aill, adeir sé, "tá an lá caithte." Is amhal a bhí air
sé ’n-a dhúbha chodla. "Dherú cad a mheasann tú
dúirt a’ feirmheóir, adeir sé, "imbás níor chualathas a
leithéid sin riamh", adeir sé, "an buachaill a’ glaodhar
ar a’ máighistir i n-ionad a mháighistir a bheith
a’ glaodhach air. "Samhal ná taithneann sé
leat?" adúirt a’ buachaill. "Ó, ní h-eadh, ach siúd é
an t-slíghe ba cheart do bheith", adeir a’ máighistir a
"Seadh, eirig anois", ar seisean, "agus faigh broicfeas."
D’einig is do fuair agus nuair a bhí an broic-bh
feast ithte ’ca bhí sé a’ fiachaint tímpall agus iad
ar slíghe chun na páirce agus na capaill gobhtha
'chonnaic sé scaint chuilínn agus stop sé na capaill
agus do chuaidh sé isteach agus do bhuinn sé bátha
maith, ríghin, láidir, de’n chuileann tímpall agus tría
nó ceathair de throighthibh agus ailp mhaith ar a
cheann agus bhuail sé 'dtaobh istig d'á chusóig é agus
míodar
d’iathig onnta go dtí an phairc agus ní thúisce
chuadar sa pháirc ná seo an máighistir a’
gríosacht a’ ghadhair chun cúrsa na páirce
’thabhaint isteach chun an oireadh san a bheith
ar an mbuachaill do threabha le línn a ghadhair a
theacht chun a chúrsa ’thabhairt isteach, do thorr-
aing an buachaill a bhatha chuillinn ó ’n-a chusóig
is do bhuail sé - 'tharraing sé lias ar a’ ngadhar
i bpoll na cluaise agus do bhuail ar a thár
in-áirde é. "Cadé sin dianta agat" adeireann an
feirmeóir, "mo gadhairín marbh agat! "Samhal
ná taithneann sé leat?" adubhairt an bhuachaill.
"Ó, tá sé sin alright" adeir sé, "ach ní raibh
aon cheart agat mo ghadhar a mharbhúghadh."
Thángadar abhaile chun dínéin agus níor bhfada
bhíodar istig nuair a chuaidh an mhaighistir
so noom eile fé dhéin bean a’ tíghe agus í
ndómhnach bhí súil ’n-a dhiaidh aige agus é a’
faire air - ag an mbuachaill - agus is geárr
gur chualaidh sé é ag cuir síos ar a’ mbu
achaill le bean a’ tíghe gur bhaoghalach ná
buinnfidís aon chearthmha dhe agus go gcuirfeadh
sé ó’n dtig iad. "Ní h-úngna san" adúirt bean a
tíghe, "mar siné tá tuíllthe ’gat agus tán tú a’
gabháil dosna feadhanna san le fada", adubhair sí,
agus ba chónta dhuit go muar gan bac leo."
dóigh mhuise beidh a’ diabhal i gcabhair do", adeir an
aithnig na daoine beó go rabhdar ann is níor
aithníodar go dtí san - cheapadar gur a’ mágadh
bhíodh sí seo mar dheadh bhí na h-aonne aca si
t-siúbhal chun a’ tíghe féin is bhóthannac
go leór de Mháin ní t-eáin is dosna daoinl
mhaithe. Ar slíghe go rabhdar ann.
Bhíos theas i dtig tórraimh ar a’ ráth, tá sé
nó trí bliadnaibh ó shoin agus do bhí duine mhuín
eardha dhom atá ann, bhí sé ag eachtraídhe scé
dom errthi. Do bhí fear theas ar a’ ráth Mhuid
tin Súillobháin a b’eadh é agus do chailleadh óg é
do bhí feaimlí ’n-a dhiaidh agus do bherrthí an uair
sin t’réis daoine a chailliúint, bherrthí iadach
duine mhairbh bheirtí go dtí an t-aifreann trí
Domhantaí as a chéile é, agus do bheir sí an chiad
Domhnach go dtí an t-aifreann é go h-áirithe
agus má bheir do - an oidhche chiadna is ró-gheárr
gur tháinig Máin Ní t-eáin isteach chúichi agus di
fraigh sí dhi ca’ ’n-a thaobh ná deir sí na páidrea
i gceannt leis an iadach a bheir sí go dtí an
t-aifreann, agus dubhairt sí léi gur cheap sí go neisean,
"Ní dubharais," arsa Máir Ní t-eáin, ar seisean, "mar faidh-
a bhís a ghabháilt dosna paidhreacha", ar seisean, "d’fhia
1an ráth baile atá ar a dtaobh teas de cathair domhnall,
tuairm is míle go leith ar a’ dtaobh theas do
ad. Bhí sé a’ cuir de ar a’ slíghe sinn go raibh
na cosa buinnte aige ó cheithre cínn aca nuair
a chonnaic a’ máighistir é agus na ba mharbh aige
do tháinig a’ máighistir agus d’fhiafraigh sé dhe
a’ h-aon bhéir ar
cadé an diabhach é sin a bhí dianta aige -a bha
marbh aige. "Na - nílidh imbás" adeir sé, "caithfidh mé
na cosa a breith trim thar abhainn liom."
é, éinig as!" ar seisean. "An samhal ná taithneann sé
leat?" adúirt a’ buachaill. "Ó, ní h-eadh", ar seisean, "ach ní
theastóch uaim na ba a mharbhúghadh." Seadh!
thángadar isteach go h-áirithint é i gcómhair na
h-oidhche agus do chuaidh sé fé dhéin bhean a’ tíghe
arís agus d’innis sé dhi go raibh a’ diabhach go
léin dianta ag an mbuachaill.
deire fiteáin sgo]
"tá
diabhal dianta ar fad aige anndiu agus
is baoghalach go ndianfaidh gurb é sin fuadar
atá fé agus is cuma liom mar a ndinidh sé
aon díoghbháil dom féin nó dhuit-se. Dá
bhfiadfaimís é dhíbirt uainn go buidheach
beannachtach bheinn ana-shásta leis."
Seadh ’nois" adeir sí, "tá cuímhinte agam-sa ar
phlean agus cuirfimíd uainn é amáireach", adeir sí, "gaid
aon bholher. Thóg-se leat é a’ treabha - a’ críoch
núghadh na páirce - agus raghad-sa síos", adeir sí, "sar
a n-eireóidh aonne ’gaibh agus raghaidh mé isteach a
sa scairt chuilínn atá thíos i lár na páirce,
agus i gcionn scaithibh thréis babhta treabhaidh
a bheith dianta labharfaidh mé ar nós na
chuaice istig sa scaint, agus abair-se leis gurb
í seo an chuach agus go bhfuil a thiarma caithte
istig - agus ná fuil a bhac air bheith ag imtheach
abhaile." "dherú cad a bhiarfadh," adubhar a’ buachaill
[s, ní h-eadh!] Connus a bheadh a’ buachaill ag
éisteach leó, agus bhí san go maith, agus do thóg
sé isteach geach fochal d'á ndradar agus do
chuadar a’ treabha an maidin amáireach
agus bhíodar tamall a’ treabha agus is ró-gheárr
gur ghlaodhaig a’ buach istig sa scairt, agus
máiseadh níor leog a’ buachaill air gur
chualaidh sé aonní. "Dherú ná cloiseann
tú an chuach!" a dúirt a’ máighistir. "Dherú, cadé
an chuach arú", adubhairt a’ buachaill, adeir sé, "ná-imbán
is fada fós go nglaodhfaidh ao’ chuach!",
"Ó, tá sí glaoidhte annsan ’dtaobh thiar díot
istig sa’ scairt" adeir sé, "is nár ghlaodhaig trí
h-uaine, cheithre h-uaire." "b’fhé’ go bhfuill", ar seir a’
buachaill, a’ boghadh de cheann a’ chiachda agus a
cromadh chun cloiche, agus dhá chloich, agus trí chloch, agus
thóg sé leis baéala ’chloch agus ga’ h-aon easgainne
aige ar a’ gcuaich agus - teacht chómh luath, ná
fanfadh go dtí an t-am ceart chun glaodhach.
Seo fé dhéin na scairte é agus chaith sé, agus do chaith
é inba gheárr gur bhuail sé an bhean, "dherú
gcadé sin agat ’á dhianamh!" adeir an mháighistir "Cad
a bheadh agam ’á dhianamh", adeir sé, "ach a’ caitheamh
leis an diabhach chuaiche seo," adeir sé, "cad a bhiarfadh
go labharfadh sí chómh luath so, imbás is fada
fós go mbeidh mo thiarma tabhartha agam-sa
dhuit-se!" "Ó, eirig as anois" adeir sé, "tá mo
bhean marbh agat! "Cad a bhiarfadh go marbh-
oinn do bhean," adeir sé, "ná fuil, do bhean thuas
sa tig," adeir sé, "agus a’ chuach atá annso!".
"Ó, tá sí socair agat anois", adeir sé," a dhiabhail
alfraits!" "An samhal ná taithneann sé leat?"
air an buachaill. "Dherú connus a thaithnfeadh sé
liom imbás", ar seisean, "mo bhean a mharbhú", ar seisean, "imbás
ní thaithnfeadh sé le h-aonne." "Ná, a bhuachaill
an méid sinfe (féar nó nóin ná aonní go dtiocfadh do
dhá ghéig tímpal air - an méid a gcóbhadh do dhá fhéin
bhí a’ díol mo chuid airgid liom-sa", adeir sé, "tá mo
thuarastal tuíllte agam agus do mharga-sa briste,"
"Ó, tá go maith" adeir sé, "ach tá mo bhean-sa marbh
agat-sa." "Well, pé nídh atá marbh agam", "ise
"caithfir-se mo thuarastal a thabhaint dom."
D’árduig sé leis é - an feirmeóir- suas chun
a’ tíghe agus do ghoibh sé ar an feirmeoir fuim-
inne farc le bata mhaith chuillinn a bhí aige agus
d’fhág sé go tinn tabhartha é caithte ar an
úrlán, agus b’éigin do an phinginn bheag agus a’
phinnginn mhuar ’á thuarastal a dhíol amach
leis agus phreab sé chun bóthain agus do tháinig sé abhaile
chun a mháthar agus a bheirt driothár agus é go
geall - gáiniteach. Seadh ’nois" adeir sé, "b'féidir
go bhfuil sásamh agam-sa", adeir sé, "as an méid
iagcóra a dhin sé orraibh-se" adeir sé. "Tá
thuarastal maith buinnte agam-sa dhe" adeir sé
"agus d’fhágas go tinn tabhartha im’ dhiaidh é agus
ghabhas a (mo) dhóithin ain agus do mharbhuígheas
a bhean, agus mo lámh dhuit leis" adeir sé, "ná
dianfaidh sé é sin mar mharga le h-aon
bhuachaill go bráth arís. Siné mo scial-sa agus
má tá briag un bíodh agus is fudó ó shoin ’o
shaoghal do thuit sé sin amach. Bhí an cladhaire
feirmeóra so luighthe amach agus muarán Éireann
iagcóna dianta aige ar bhuachaillí bochta le
deich mbliadna ficheadh roime sin agus muarán d'á
gnó dianta i n-aisgid agus na buachaillí bochta
leath- mharbh, droch- úsáidhte gan bhiad, gan deoch
gan phágh agus fé tharcuisne, ach do mhínig Mac
na bainntríghe é ní misde dhuit a rádh, gur
fada dho ráidhte, "dhá faid a bhíonn a’ poithínn a’
dul go dtí an tobar go dtuiteann
a’ tón as."
adubhairt an scéalaídhe liom go gcloise
so ar siúbhal go minic fudó
ach ná féadfadh sé ainm a chú
d’innis do féin é. T.Ó. M.)
deire fitheáin
a
tosach
An Rí do bhí chun An Ceann a bhuinnt d’aonne
"Cóseóch bás a mat
Seán Mhártan Ó Súillobháin (tímpal go bliadna
Imleach Món i bParóiste na Priaireachta do
chuir an scéal so agus na scéalta eile a leanann
é san difón i dtigh lúlú Ní Conbhuidhe. Imleach
"Mór, ar