Mode:
The Main Manuscript Collection, Volume 0149, Page 040

Archival Reference

The Main Manuscript Collection, Volume 0149, Page 040

Image and data © National Folklore Collection, UCD.

dúchas.ie

Transcript

AI
ao’ ghadhar é, agus bhí fiagaidhe eile ’ge go dtugaidís
Cormach Ó M’ruchú air agus má bhí tháinig mo
Chormac go h-áirithe agus chuaidh sé go tig éigin-
teach ar a’ lóthan gur thug sé leis inger agus
bhog sé na clocha sa leasachán ’gus do bhuail
a’n girrfiadh leis agus mhairbh sé an girrfiadh
leis a’ ringer agus ar a theacht abhaile tráthnóna
bhí an loilígheach a b’fheárr a bhí aige marbh
air féin. Ní raibh ao’ bhriag annsan, pé nídh
bhí le briag (sciall) na caillíghe. Ach bhíodar lá
eile a’ fiadhach adeir sé, go raibh draoídheacht ar
giorraidhthe - bhíodar lá eile a’ fiadhach, adeir sé
is thugadar a’ lá a’ fiadhach ar ghirrfiadh agus
ní raibh na gadhair fhiadhaig a’ dianamh aon
chúig air, ach bhí aon ghadhar amháin thug sé
snap air sa deine agus ’sé an áit gur rith sé
isteach go tig uatha agus má rith lean na
fiaghaidhthe isteach é agus bhí seana bhean thuas
i's a’ chúinne ’n-a suidhe agus chonnacadar an
fhuil go léir anuas ó’n seana mhnaoi ar an
úrlán
[deire fitheáin sé)
Ach ’sé bhí aca ’á rádh nuair a chonnacadar
an fhuil is ná feacadar aon ghirrfiadh gurb í an
an t-seana bhean a bhí aca ’á fhiadhach i
n-ionad an ghirrfiadh is cheistígheadar í. D’fhialga
fruíodar di a bhfeaca sí aon ghiorrfiadh a’ teas
isteach is adeir sí ná feacaidh. Ach dheabhraimh a’ a
scial mar thug ceann dosna gadhair snap ar a
ngiorrfiadh roimhe sin, ach deabhruígheann an
cial gurb’ í an t-seana bhean a bhí aca ’á
fiadhach i gcaitheamh na h-aimsire - siné dhineadha
amach. Bhí fear do bhí ar a’ mbaile seo gurba
ainm do Seán Ó Curráin-fear ana láidir di
a b’eadh é, ach i gcómhnuidhe théidheadh sé ad
iarra - nuair a théidheadh sé ad iarraidh cliabhain
móna bheireadh sé dhá chliabh leis- bhí sé ana sé
láidir - agus bhí scata fear aca thoir annsan é
pháirc agus do chonnacadar triúr ban a ghabháile
suas thre Chúm A’ Chisde agus iad a’ gol, lár
a’ laé- Ní raibh aon bhriag annso - agus má conn
acadar, bhí Seán Ó Curráin agus a dhá chliabhán
móna air a’ teacht ’n-a gcoinnibh. Seadh, adúradar-
féin le ’n-a chéile annsan go mbeadh fhios acara
ó Seán Ó Curráin ciad a bhí ann nó cá raibhin
a’ duine caillthe, ach nuair a tháinig Seán Ó
urráin annsan cheistígheadar é ciad a’ triúr
ban iad súd a ghoibh suas ’n-a choinnibh a bhí a’
gall. Nífheacas aon triúr ban", ar seisean Seán Ó Curráin
ar seisean, "ach trí cínn de ghiorraidhthe." Is amhal a bhí
úngna orrtha, ar slíghe go bhfuil siad ló is
oidhche un.
bhí - do chualadh mh'athair ag eachtraídhe uair
bhíodar theas annso sa talamh san ag ord
lunrannen anois agus bhí ocht gcínn de loilígheaca
ainne aca agus bhídís a’ teacht andeas- bhí an
iméin (mense) ar fad andeas chúcha (fútha
go dtí áit go dtugaidh siad a’ Carraig Aidhneach
air, agus má bhí, bhí buachaill ainosire acatháin
sé ad iarra’ na mba chun iad a chrú tráthnóna
chonnaic sé giorrfiadh a’ cnáthairt chínn aca
nuair a chuaidh a’ bhó abhaile ní raibh aon
raon bainne ’ci, agus máiseadh do cailleadh -
n bhó agus a’ tarna h-iarracht a chuaidh sé ’á
-iarraidh bhí bó eile aca ná raibh aici ach
-sinne caillthe aici, máiseadh ní raibh aon
asba bainne ar na trí sinne - bhí an oireadh
as na trí sine is bhí ins na cheithre sine.
Seadh! Chuaidh sé lá sa chathair annsan agus bhí
a chair
se bhun a’ bhaile.
fear sa Chathair, ana-chomrádaí dho a b’eadh é -
fear ’o Mhuíntir Mh'ruchú a b’eadh é go dtugaidhir
Séamus na bPúcaí air, mar bhíodh sé le coisa
na ndaoine maithe - agus ní chneidfeadh mo shean ar
athair go raibh - go mbíodh a leithéidí i n-ao’ bhm
chor un, ach chreidh sé go maith é siúd nuair i
d’innis sé na h-aon chúntas do. Seana pháin
tídhe leis a b’eadh é go h-áirithe, chonnaiceadar
ar pháirc - an aonaig a chéile is thángadar
chun a chéile is bhíodar ag ínnsint - ag eachtí
aidhe dhá chéile, ach adeir sé lem’ sean - athair ann
san. "Seadh a Mhichíl", ar seisean, "níor mhaith liom", ar seisean. .
a’ loilígheach bhreágh bhainne leat a cailleadh,"
"dherú ca bhfios duit-se", arsa an fear eile, "ar
cailleadh í nó cad d’imthigh errthi. "Ó", ar seisean, "tá’s
agam go maith é", arsa Mac Uí Mh’ruchú. "Dherú
diabhal giorrfiadh", arsa an fear eile, "a chrúidh
í sin is níor fhág sé braon bainne aici."
"Ní h-aon ghiorrfiadh a chrúidh i n-ao’ chor í."
"ach bean ruadh gur oil a bhainne dhóibh, agus t
bó eile leat," ar seisean, "ná fuil aici ach trí sin
is máiseadh beidh ireadh i's na trí sine 'go
do bhí ins na cheithre sine." Creidh sé annsa
é, agus b’fheárr ná san a chreid sé é nuair adeir sé
iseis: "nuair a raghair abhaile anois", ar seisean, "tá do
buachaill aimsire", ar seisean, "agus do bheirt mhac in-áirde
ar a’ lochta", ar seisean, "agus athnuig de’n lochta iad", ar seisean,
mar sé an pota seómra ’tá aca gach aon
oidhche", ar seisean, "an fhinneóg atá ar aghaidh na leaptha
amach", ar seisean, "agus nuair oileann duinn-ne teacht
isteach," ar seisean, "níl aon t-seans agus
nn ar theacht
an", ar seisean, "ach
sé a
iad san
Bhug
Na Coille.
de. Ca aon a
Caola a
Seo amhráinín do chloisinn age sean daoine
ndó- bun Ros na Coille - go dtugaidís air
"Ós ar bhun Ros na Coille ar thuitim
an drúcht aréir,"
mar annsúd do dhearcas an ainnis
gur bhreágh í a scéimh,
"Ó gur sillígheas nár mhisde dhom thuitim
chun gráscar léi.
bein ar ubhairt sé é, r dóigh liom gur a thuitim de’n
áit a bheadh i gceist, agus ná cloisfí ach an sén
Transcribed using automated handwriting recognition technology as part of the Decoding Hidden Heritages project.