Ministéir agus an Chuach

ceangal bheig thímpall orus béine an
prean a gheatha agus ner a bheidh mé a
ort amach a' gcata. Bhí anáirde a
dhiom-fa agus
imtheóimid linn agus fágfaimit
ampan iad agus béidh is iad dealbh a ndaithin
annsan
gan dó na buaraige acu
" "Ó
in a raibh aige dho
ain le. "To
ach fitea
chuas
ann agus bhí fé a mór imea
ctaramh na
tus féin a
rilísis féin
Dé féin
dhona péiridís
ar a bhean
"Ó ar
A guralleach
na agus an chluaig
é, caoile chun
bocht len dus an ubh
bóthair."
tamalan mo chige t fuair sé béi agus
Dhág sé an trúirer gan maith ar a
dhólua dh’aoiucú agus nera thainig bhfeann
ba shime c
shaidí
Ó anns
II sin
sioss
oíciosí
a
II
caithe tú í dhógaint amach fuair chluit
"Thá mé parta adúrt fé
a’ fuipún fea adúrt é
amal buail sé chuige
fé amach í agus
aer a dúrt in
fé a cholla gan
s fé a péar
bhfuir fé
ar maidin diarha fé dhon
mbean-tí cadaragach ne a dhona agus
chua sí ande a fiaige dtín maigharúr
agus dhiarha dhen mimpear cadaraghach
fé la dheana. Dúrt é los dul a’
lupeáil chruitheachta a polagus chuaig
agus chaithea do bhfoga bhaint díot
faciob d air in arsa go
mbffeá' ao chruiteacht fua sé isteach
mpaciobhól agus chua sé abair agus meir
a tháivíg am bhfircaipe ní fuibh aoimacht
a Faoch air agus ner a tháinig an dinnéir
maibh aoinne a gleoch ar agus dhfan fear
a mé mo a’ ghre go dtí gur
thaimig anoíche agus chua sé gheach agus leinn
fuipúr feá a dúirt amáthair ar
í
gheaime anuda
"Tig fé amach arúltí agus an ochas fá
ireach léithe bhí anuipé caithte a
agus chaith sé dula colla grafupéar
"An muidin dar ná mháireach dhiarra’ fé
crdo raghach fé a dhóca ag agus dúrac
leis dul a teail cuilleachta na
"irejoból agus chuaig agus a tiad
ean
bhuille dhéag dhealig maighfhir an chua sé
dtí dofur a i dobó dtí é bhí é
ná ful a piam ine a déana a’ done
"An air in athá m a dén ocuid
bhfe adúirt a miripéir." "Ó anú ’
geabair a dheon
bhfaghach agut far
adúit ine. "Ó fáil iocht orúr athá
tú ana age ghluag sé ruchuid feag
amach ar Ch agus bhameag iad gleath
chámh a dhioma agus acha a cheana
dhe agus peaoileag abhaile é. Ten a chua’ ná
abhaile Ní beag dhúinn bailfe
adúirt an tara dritáir fagada a
bóthar aoir agus faisia-ile idteannte a
chéile. Dh’imig a’ tara dthair agus reolag ar
feach dtí a do again pór é
agus dúiha fé de a bhfeada né
bhfaghach cá fóch sé con obair Ó th
ghrha
fad dtí maighentir" adúire a dtaire bó
rugen fé obair do gach domne a
mbann a tilí chuaig agus chocra go le
Fer fé cuid dúithe dho. Duit fé
leis go be tlíge a bhí aige féin ach
aoime a ghóch locht ar a bhean ar
uas ar a thid aoroclud ba
mar amacha iall agus a’ leach a'
bham do chuamh a dhoma agus a chluan
oncheann agus é peaoile chun bhóthair agus
go raibh é mháthair le thógaint amach leach
uair chluig de aon oíce le faghach
a cholla coilinig é bhí é feara.
Ar maidin dan ma maireach deopha
nó dhen mbean tí cad ragadh i ge a
staighrdhéana a chuaid s arírde
dtí Cinmpéir agus díopha agus sí dhen muire
cada agach a fear a dhean. Dúis fé
leig dul a is briscail chruitheachta a piobh
gruais. Dham sé dhe a bhfaga agus chua’ sé
agabaer. "Ner a tháinig am bricair mí
raibh aoimpe a fioch air agus aer a tháimíd
am dhair mór fúng aomus ar
Dhfan fé s aig i go
n tháinig
an oíche agus er a chua’ age teach
"ea bhí an fupéar chun a bhaith a dh’fháilt
genduirt a' ar bhí fá chúne
thógaint amach agus thóig agus ner a bhí an
fuipéar caithte nea dúrt é í thabhaint
lireach agus ní bhfuair le aon uipéar
fua fé a cholla lí maidin dea
máife dheié ise agus chua fé dtín
sci fós agus bhíon taoig aonne chua
huicainnt ar agus tapall a' duille
chloga
dheirig a minéin a chua fé amach
agus bhí fé a dhéana a feart. Aower
aire athá tú a mo cuid
adúrt a miu éir "Ó fen ara a le na
bhfaghach fea ochrartúil dad dhéana
tu Ó a fáilt locht a thug athá g" a
duint a’ minipéir taoig fé ar chuid
fear agus bhameag iad gu ag alleach de
cur a dhioma agus a chrud ón teanad
agus i caoileag a’ bóthar leis. Cú fáin
an abhaile tlí an burt eile dritháir
"Ó go bhféacha deá orrainn" adúirt a
mádritháin a bhóige a mar seo athá
fibh isé a cora dorucha ara á
marbúrach
Mí beag Ní bean a
amáin as gan fuire guubh de méoda
ann"arra é agus Dé me"
athá
ribh pé. Dh’ime
ana me mar
gur ll agus tuic mach gar feach dtí aba
Do mhineiceóin a feólag ar
Dhiarha n dhen aeis do a bhfeada
bhagach a ca bhfé don obair aer
se dho dhuine, i ge Cu dul fuar na
gha’ féin go dthugannagus fé obar
tún a
de gach aoinne. Chuaig. Bhuail fé go
dorur a’ halla tháinig a mainn amach
agus Diorra fé dhe a fuibh fear bre
ar fáruaig agus dúit sé go paibh crud
bholl aig a’ liniter a dóca go
buil Fir agut mo chuid lithe. "Ó
neadar mé ape é, bhoil is an
athá aguipe pá agus é se aoinne
a gheóig aon locht orriú féin a mo
bhean ar mo chlann ná ochuid bí
Má mháthair cluair gofaleach a
gus fáleath a bhaint de chuav a dhrom
agus a’ chluais a cheam agus scaoile is
dhoil the mé fósta len a
dúirt sé se a dtabharfa teana
gleamanue chéana dúna ort má gheibhe
feann tú aon locht orm agus má
bhfach
más
má gheibheann tuaon lothe orua’
gus iall gar a leath abhaint do chua do
droma’ agus a' chluais ón ceann dhíot
Thim-se athá má tháir ine agra
Tá mé asaig a mimite be de
mara athaimíd chun a dhéana go
dadtaig a' chuach go fe ar a
i agus
buacaill. Tá go maith a dúiha
miuceis. Chun eiteach agus ner a bhí
anfuipeáir faithe. Sirid i le is dtín
luipéar agus ner a chonnaic a’ treanbhea."
shuipear chuimse a’ fui reó dtín a pé
lé dúrt isí go faibh uaithe dalam"
bhfan sa dul on an aire sé go
me mo fuipéar ithte agum-g sa
tabharfa ruach tú ach deor a t-an
á athá uait dul amach pá
a
dharthin Dh’ie ne a dhóchaint agus era bhí a dh
iste ge thug agus sé amac í agus thug sé
-
inteach púr í agus chua’ sé a cholla. Bh
"Dh’ara maidin dar a mháireach deafa fé
dhen mbean tí cad ofaghach pé a
dhéana. Chua náirde dtín uait
agus dhiarha dhe chad a raghach a’
fear fo a dhéana Durt fe de
du a’ luiscail chuithneachta fa sciob
bhí capall a tig a agus cuan gubh is
capall agus bhuail agus sé chuige cúpla
mála dhen chuithneacht s di buile
managharid dó. Chua sé dtín
mbaile móg agus bhí fo thar uair
agus mála cruitheachta déoltha is
ner a dhéarís a imiter agus nea
tháinig am dinnéir chua’ feach
dtín dinnéar agus di ge adaethin
agus tháime sé amach dtín tora
agus chua’ sé gobair. "Ar maidin
mén ach deiré pé
dar ma máirea
dhéanha ge dhen dtí tada
fach sé a dhéana. Chuais a’ bhean-tí"
istir indirde dtín r ar diarha
tirde cad a raghach a’ feara
dhéana mdi. "Ó abair luig ma
copa a bhaint é na caoint a
draig a'
muirteir. Táme fá duas in Duire an
leis or a pa abannt bh na
caoirí. Dul tú ráilthe a dúrt a’ í
buacuill léi sin a dúire é
liom a deana. Chua sna de ap
agus dh’iarha fé dhen miniar é
Táin mir mé cheana dhuit cada raghach
ód a dheana araig a’ teir thamr
fí suas Dé an fud ceanna adúirt
mé Leat é a fága tú a dhéana ar é
ma fé amach agus dúit a iní Luan
a reire Bó milleóg a dhfáilt dó ceann
dona bhilleóga abeoch na copa
seasaig leabhain iomhnta fuar agus do faig é
a bóithirú súng abh anu agus
na dhorra. Thug sé d dú
fe
srise
ma caoirigh a chuige.
máin a’ t-ana caoire
Is
ghrin chuige agus do mar a’
na cadúríd ag í. Tac fe Cuic
imea’
a
é
tha na gcor deobh la
ba dheais a’ muiteir bhí na caoirís go bhí
fite fá bóitrín agus cos cailte ge
mbearfaca agus dhá co caillthe age ceam trí chuir
eaga caillthe age ceann agus ní leigfeadh dhó dada fá ao’
locht dh’fháilt a mbuachaill. Dúin fé
len mbuachaill anuas a' chead
thabhairt ba reiuire de a caoirig do thóga agus iada
"Lui dtín feiból agus iad chun ar falean go
bhfaghaidísfúr acuid eile’ c chus ar a meain
agus iad a’ chaithean fa bhfasair ná feic fioch a' bhen
cá felann cada bh déanta. Dhiimíodar leo
thugadar a chiud beag 'cu dtín toba
agus chuifeadar a glún iad agus ner a bhí
é deipú na gcaorach. coinne
fé dhá ghoile caorach agus chuir sé mo phóca
anfan aige
iad. "Ner a bhí a gnó dhéant
ga
agus a minfeárr tig i bhfochain abh
a mháthair agus é an ner dóibh go faibh so
cráite cfa ceailt gus buachaill a bhí aige.
de. Seárudain de dén maig a dhoin
thug f Theis agus me fé doibh gur dhibh fé an
i gen bhéana don mbuachaill as agus thug go
dé fe air a mbuacaill agus go merge
bhí déanta aige facht go do chuach
g -ghre g cradha fé an c rí anon
agut" adúirt f áthair nada
bhfaghábearra dhuin anois apa sí ach abhf
sarna chur iacha ar aga sí do agus beis
teach ar talam na nga éig athá let a
agpe ag agus á len muca thiomain
theach fa coill agus iad a aodhaireacht ann
go
a’ buacaill a-dhéanfach fearaile dofá
do féi se meadh a’ cloca gcapa ar
Mé bhun a cainn acaig a ghaicioch
dea aire braig buachaill go bhfarfe
tu mé bhear fé ar cheann den
clocha agus dhen fé a’ fárta me cloiche gur
gcloich fhéine sé madhg amach ag gh bhí an
buachuill a féachaint ar fáire afbailinnt
annrair faigh a’ buachaill agus tabhar dúra
teirim í "Dfháisce fé doid a bhí
cloch amach airte a chaith aníos chúin
cuais í anois a’ buachaill. Chaith sé amaid
nú cloch chuige agus bhí an geile caipoch a
de ghirút as de maidg leatig don a
ca hig a’ buacaill anúrde fachrann
sí a
ar go bhfeiceó tú mise go mbainfe
mé a thuille mpé ppáis a’ buachaill bhuail
se an chloch fuas len úcht agus luis a
a' faghfeá a’ fágca fára go raibh
meadhg as agus le mua fá cheann ar a
gclochngaipeist amach a ch fudhfár
tusa aistín
grith bhain arfaig abuachaill sin i g
maiste
amach agus capú chom maith le eidhg
Bhí a chonnaic a gaig cioch eada duanta aige tháinig
fárd eagla aige roimhe dhen ag amach go
raibh sé ní beár dfear ná a'
sea
mui agus fé nntearr leos agus bh agus
tháine mé anuas fa’ gcrann agus dr na
bhul trín tig é bhí é fea
len
maidir mea ga mháthair gopéir agus é
feir cainnt i raig gon tine agus beaghaid
angaisciochadúirt ateis le aguid geaoir
mheach bron dhi is go mbearra dhó dul dúin
choil fé dhá bhfopa, Dheimíodar gcua'
fé fed iocht leis rejfachuadar dúr
gen choill bhí tuitim mhó gcoill i píor
fé bhun ma talún agus bheir a’ bliacaill as
mbáin barre crainn ón bh
Thoiceamh
beir-se lé by airteoch ar
crann eileagus anoor age é agus iompóriúd
an gcoill ó feo as go fa tlí
go dtuitfead a thófac aile gan bheith
adhmaid a tarait mar feabhaile í
gcúnafé. "Teirram imer í.
p f tabharfainig Ninnn gach olfad
péaca a
a fé agus leóig a
drsa
cal anu
gen tig
bleagaihe
chonnus
ént a mic ó anaig a' gaipíoch "ch gl
a dhéanha é na" "Ó déanfa mé
ara agus fé ach tabharr cána dhom"
seo
Ó Bhí bhac faimíd leis tabpúd
a
tabharhaimed linn a’ méi
aaig a' gaoch
dhéanfaig diu ful
chuadar abhaile agus dár a athair go
raibh mpe uaithe. Dhfíoda le gosí
dhéanf tobar arís agus dá cruisca cl
"buir ao ci agut aig a’ buacaill
leanguipióch ubra bhí fé as
makacht. "Tá caig a gacioch tabhair
crí dom í pé lé. Thug sé dhó a a
Dhimíodar leo dtín tobar. Neachua’
fé dú goba dúirt i le tu a’
gan féioch a eoit a dean anoos agus
dhom. Dhhán a' gatoch amach tínfear
né i rainge én tobar agus dhen ge pil
ia’ gcró i tóg imsa talamh agus chua’
sc coimu anou anagus pin agus dhom
né poll chile. Thoiceam aol ruagus
a
lua’ aguioch. Chuas de lám id
"
fhall go é sin agus beair orthobar
chaimse fi é agus tabharfaimíd
abhaile an tobar an talamh beilearr
is pé leagaint fa bhaile go tig agut ní
mar seo gá dhuit bheis ag imeacht a teacait me
gearr
-
"Ó chaith uait í faig a gaithioch comura
thabharfá leath é sin abhaile. Chuir
do éil imis pé pholl aden
ma’ leat
bean im choinne an agus tabharfaid
buile é adúirt abuachaill. Dhar
dheanfaimíd a bhais faimíd abhaile an do’
uisce lennúra de aonar fé Dhinn dar
Maobhaile agus bhí a lá-anafuar agus
ner a chuadar le sé ar fida bhí
mathairbeileithe ó ná coleán puingeach
mis tíre dhéibh chuir cad do théid er
a dhonaic fé feó cad a bhí beithe
an buachaill. Chuir sé goch na
caorach bí poca chuir é píor di
s lerud agus a chífaigh s agus bheis sé ar
cháist agus tom fé óg phuireach
" agus i féi a’ tea’ agus dhárda sé
a féimh í agus scuailt sé feól má
agoile cadach í agus duit i é lea
agus cioch mo raibh mhait buig a' cl
an a chuigint ner a bhínn fuar
bhe a gairíoch acáilt éile dhen p
a sé ar
i an duig cheannacáirt faice
scállag id dtín ma chona é di gach
s
don Cú aige. "Ó a do’
sea annsan a’ buachaill ó feadh apráig a' gan cioch
amach
Tarraig a bucaill tean póca i
la phóca agus dhom ó tú do pá
teach m
pall a
goile
corach
na g amoch tabpuisceac
a lár athe. "Dé é sin leatha
mear anache buachaill ó be tú
tabhairom
raig a’
a’ cian
loichtha.
sín bypéíot. Sea fé a cean chuige
Dr dian fé de ach cian a fopa
teach aputha agus amach lea’ bpurse
agus marbhuióg a gaicíoch ar lás a tí’
na
a
dhfan fé dúnán i bhfochair máthar
agus ba ghairid amar as a dhiaig
bhar a cro chuit cuid a gan cíot chuige
anuson agus bhí a ar faid
a ta lún i gcóniú Ner a bhí a’
máthair as a gaobh cortha aige.
dúrt dóit is (e fan go dtíolfach
a bhuile mo na beith go dhún
aistírr sí Bil a’ faid a bhí
gan feafa go bhamhla a bhí fé mar
aon ngaicioch. Dh’ime sé Teirabhaile
dtí an finiúir led agus me fiomair
muir a dhean r mathair a
theacht é tháinig cast an a gcror me
"
geall ar a chasa." "Ó d ’anann"
a dúrt a bhean tá sé gcapa as a
deafa di ar a agus a’
Ó uil dorud de denna mois ghaibh
duise mathair a mhinteafa ar g ocfus
mipe n drann faigneain atha ann
thór bhfá na amh agus ner a bhíd
mé ane ag cer cad is í drfa mé
atris ar a’ gcuach annsa agus agus geó tú
arsa sí
a le an farr sí go buil tú
faid beos an gob chuach trág
teacht ghre agus mar bhfuig tú
scarúnt nearsin "Teis a tá tear
Ner lonnt."
Mhóir a dheipe é ar maidin
bí "go hláthair focain imairde in crann
foghream irtig im boca agus ner a bhí a
a’ feacht feach dtín a bhreat bhí
an miriúir a gah amac a coinne
agus bhí a machar an de facrann
agus gach aon-cucu á crail anáirde
aici fe chinn aici. "Ó gor paig a’
miricear táimid faig len cúl
mé fé "te cuach tarú teacht a
fón
-
a
é. "Era buil an fé. "Ó a
é Gair tú chuairde na chrann
leat an thóf í a raigh sí iú seo
bhígo bhfeicimíd í a fé. "Ne ar a bh an
his buachaill a' dul iol faog pé fuor
de mo tn clocha agus ner a dhaire a
anárde fa crun í thug sé fuithe
le chloch agus le cloch agus le croch eile
agus imaite ba ghirid go ruibh malaine
chuaithe ann goir luig sí a a
anam go dtha is fead agus fá
aitheam na draoíche as iddopo
Bhí feacht blian caithte óthagan
iníon am uachtaran a bhí arathig
aige age beitheóch fiain a thagas
n
a bhfairrge gach aon seactú bliain
im inten a caedra abheadho
dhite"
Dog fe ite
sí
Bhí an muine a' agus iochas dó cog a
teine ar cad a di "Cé baint dinig
mestrainn a bhí arfa fáis anáireach gon
abhaile bhfairra dhime’ é le dtí tí na
ngaprioch agus chóire sé é féim fuar na
a chulaith catha agus fus fé ceann do
n capaill i tábla a bhíodh agena gaipéig
dh’ime a’ claidhom agus fé le dtín trád
ar am abí cailín chir a bheith iste
mbeithíoch
is aniar
bhí sé fé er an thor
a gcailín fufeach go dhuit fach a beithioch
beithíoch fiain agus mar a tháimig a fiain
sa
ba feó fé na doin a claidheam na
capall agus fávúil é a cailín gen
buth itheall a lo dobhaith le gac
aoime meir a tháinig a cailí ag
abhaile meir mór che aoine cu
roimhe fé riam agus a chiom na hoíche
bhí fe imochair airrarra cogfa
tare agus bhí an muitéir a fiocar a
iúntasa thuit asc fudiu go
raibh iníon uachtarain teir é cola
rud ar thuit ampe foci na phiamh
agus meadar cé fánáil i níor leigeat"
seo a gh gabha aige
ao’ rud mar gheall as. Chuir a
tmachtaraig a bhí a dtí fuacu
cus fé chuipé dinnr amach go
"t ochanocht go leir féachaint a'
bhfaghach fafhiníon a aithint go dhmear
ramhin a
sí don tuairim a thabhaise
a bhfear a fávail a lá ar
Durt fé eo anthe seo dúirt
a’ masúir leo
'n dochr faghae a
dúirt
dtín fuipeár a don ghnó a bheadh gen a
leithéid bhd fén dtíú suipéar ac nea
tháinis a t-am Dhime sé le í tu
gean ceirte a bhí agab as mea lár
ar chua fé tíd a balla anáit
faibh apéo chaitheav agus imea mé
bhfuain agus beortú aoimhe r
fé di chus fé an cuipa
cheannuall amach fé dhoiche ampeoch agus
chógle fé é féin m a chula
chéana a bhí ar a lá- pááil á
ghaibh mbeithe fiain í agus dhaibh agus sí
tach pid a gcitin go dtí mo cocar
agus trid halla. Bhí an cailín óg na
eapor na halla agus nera bhí as a
áilt third a' thalla glbog ara
nathair agus duipé f en a hamhn
faibh is dia é do bir é fá
apháail an a mbeithíoch fiaca í glan
cheiste a t-athair a agus cheach ach é agus deirt
fé leis anathar go bé féin a anáir
í nis sé a chéana do. Shocrú
a t-uactara agus é fea cnupar sé phóg
sin a bithéid de lá agus pós fé feo
ar áit mo gachioch agus ar a tig
raig